.

.

Δός μας,

Τίμιε Πρόδρομε, φωνή συ που υπήρξες η φωνή του Λόγου. Δος μας την αυγή εσύ που είσαι το λυχνάρι του θεϊκού φωτός. Βάλε σήμερα τα λόγια μας σε σωστό δρόμο, εσύ που υπήρξες ο Πρόδρομος του Θεού Λόγου. Δεν θέλουμε να σε εγκωμιάσουμε με τα δικά μας λόγια, επειδή τα λόγια μας δεν έχουν μεγαλοπρέπεια και τιμή. Όσοι θα θελήσουν να σε στεφανώσουν με τα εγκώμιά τους, ασφαλώς θα πετύχουν κάτι πολύ πιό μικρό από την αξία σου. Λοιπόν να σιγήσω και να μη προσπαθήσω να διακηρύξω την ευγνωμοσύνη μου και τον θαυμασμό μου, επειδή υπάρχει ο κίνδυνος να μη πετύχω ένα εγκώμιο, άξιο του προσώπου σου;

Εκείνος όμως που θα σιωπήσει, πηγαίνει με τη μερίδα των αχαρίστων, γιατί δεν προσπαθεί με όλη του τη δύναμη να εγκωμιάσει τον ευεργέτη του. Γι’ αυτό, όλο και πιό πολύ σου ζητάμε να συμμαχήσεις μαζί μας και σε παρακαλούμε να ελευθερώσεις τη γλώσσα μας από την αδυναμία, που την κρατάει δεμένη, όπως και τότε κατάργησες, με τη σύλληψη και γέννησή σου, τη σιωπή του πατέρα σου του Ζαχαρία.

Άγιος Σωφρόνιος Ιεροσολύμων

Δεν γνωρίζεις ότι Εγώ θα κρίνω τον κόσμο;



Όσιος Σιλουανός ο Αθωνίτης: «Ἔχυσα πολλά δάκρυα μέ τή σκέψη ὅτι, ἄν ἐμεῖς οἱ μοναχοί πού ἀπαρνηθήκαμε τόν κόσμο δέν σωζόμαστε, τότε τί γίνεται γενικότερα στόν κόσμο;

Ἔτσι βαθμηδόν μεγάλωνε ἡ θλίψη μου καί ἄρχισα νά χύνω δάκρυα ἀπογνώσεως.
Καί νά, πέρυσι ἐνῶ βρισκόμουν στήν ἀπελπισία αὐτή, ἐξαντλημένος ἀπό τό κλάμα, ξαπλωμένος καταγῆς, ἐμφανίσθηκε ὁ Κύριος καί μέ ρώτησε:

“Γιατί θρηνεῖς ἔτσι…” ;

Ἐγώ σιώπησα μήν μπορώντας νά ἀτενίσω Τόν ἐμφανισθέντα…

“Δέν γνωρίζεις ὅτι Ἐγώ θά κρίνω τόν κόσμο” ;…

Ἐγώ πάλι σιώπησα παραμένοντας πρηνής… Ὁ Κύριος μοῦ λέει:

“Θά ἐλεήσω κάθε ἄνθρωπο πού ἐπικαλέσθηκε τόν Θεό ἔστω καί μιά φορά στή ζωή του…”.
Μοῦ ἦρθε τότε ἡ σκέψη: 
“Τότε, γιατί ἐμεῖς πάσχουμε ἔτσι καθημερινά”; 
Ὁ Κύριος στήν κίνηση αὐτή τῆς σκέψεώς μου ἀπήντησε: “Ἐκεῖνοι πού πάσχουν γιά τήν ἐντολή Μου, στή Βασιλεία τῶν Οὐρανων θά εἶναι φίλοι Μου, ἐνῶ τούς ἄλλους μόνο θά τούς ἐλεήσω”.
Καί ὁ Κύριος ἔφυγε.»

Αληθινή απόδειξη...

Όταν θα δείτε τα δάκρυα στην προσευχή, τότε είναι επίσκεψη Θεού. 

Όταν υπάρχει ο φόβος του Θεού, δίδεται η σοφία.

Αγίος Αμφιλόχιος Μακρής

''Αυτό που νιώθεις τώρα...''

- Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα από αυτό που λέγεται μετάνοια και εξομολόγηση. 
- «Εε, δεν έχω κάνει και τίποτε. Ούτε σκότωσα, ούτε έκλεψα»...

- Μα δεν είναι αυτό. Αυτό που νιώθεις τώρα. Να πας να του το πεις: "Πατέρα ήρθα να γονατίσω στο πετραχήλι. Χωρίς να ξέρω τι να σας πω. Γιατί νομίζω ότι είμαι πολύ καλή…''

Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου

Πώς σώθηκε ένας απελπισμένος

Την εποχή που ζούσε ο παπα-Κοδράτος στην Ι.Μ. Καρακάλλου επεσκέφθη το Άγιον Όρος ένας λαϊκός προσκυνητής που ήθελε να εξομολογηθεί τις μεγάλες του αμαρτίες.

Πήγε στις Καρυές, στον π.Αβέρκιο που έφτιαχνε κομπολόγια, και ζητούσε επίμονα εξομολόγο.

Ο π.Αβέρκιος θεώρησε καλό να τον στείλει στην Ι. Μονή Κουτλουμουσίου που βρίσκεται κοντά στις Καρυές. Ήταν καλός πνευματικός, αλλά αυστηρός στους κανόνες, που τους έβαζε χωρίς επιείκεια.

Ο άνθρωπος πήγε στο Κουτλουμούσι και εξομολογήθηκε. Επέστρεψε όμως «κάλαμος συντετριμμένος». Χωρίς καμμία διάθεση. Γεμάτος θλίψη και αθυμία.

-Τι έκανες; Εξομολογήθηκες; τον ρώτησε ο π.Αβέρκιος.

– Ναι πάτερ, αλλά…

Ο π. Αβέρκιος τον κοίταξε. Ήταν θλιμμένος, κάτωχρος, με μια λύπη που δεν είναι κατά Θεόν, αλλά την φέρνει ο διάβολος για να παγιδεύσει θανατηφόρα τις ψυχές.

-Τι έχεις; Πες μου. Τι σου συμβαίνει;

-Πάτερ, δεν υπάρχει πια για μένα ζωή. Δεν πρέπει να ζω. Θα ήταν προτιμότερο να πνιγώ, είπε με φαρμακερό πόνο.

-Μα γιατί; Δεν εξομολογήθηκες;

-Εξομολογήθηκα, αλλά ο πνευματικός μου είπε πως οι αμαρτίες μου είναι πολύ βαρειές. Δεν ξέρω. Πώς να στο πω; Μ’ έχει φέρει σε απόγνωση.

Όταν άκουσε αυτά ο π.Αβέρκιος και είδε το πνεύμα της λύπης και της απελπισίας να απλώνει ύπουλα το πέπλο του πάνω από την ψυχή του ταλαίπωρου εκείνου ανθρώπου, πιάνει και γράφει ένα γράμμα στον Σεβασμιώτατο Μελιτουπόλεως Ιερόθεο, που ασκήτευε τότε στον Μυλοπόταμο.

Εκείνος θα μπορούσε να βοηθήσει, να βρει διέξοδο για την ψυχή αυτή.

Έδωσε το γράμμα στα χέρια του προσκυνητού και , του είπε δυο αδελφικά, ενθαρρυντικά λόγια και του έδειξε τα μονοπάτια που θα τον οδηγούσαν στο ερημικό κελλί του Σεβασμιωτάτου.

Ο Δεσπότης ήταν στον κήπο, όταν πήγε ο προσκυνητής. Φορούσε έναν απλό σκούφο και σκάλιζε.

-Τι θέλεις, αδελφέ μου; είπε στον απελπισμένο άνθρωπο που έφθασε με το γράμμα στο χέρι.

-Θέλω εξομολόγηση Σεβασμιώτατε.

-Άκου, παιδί μου. Εγώ δεν εξομολογώ. Όμως θα σε στείλω σ’ έναν εκλεκτό πνευματικό στην Ι. Μονή Καρακάλλου. Τον λένε παπα-Κοδράτο.

Παίρνει μολύβι και χαρτί, γράφει μια επιστολή στον παπα-Κοδράτο και τον στέλνει στον έμπειρο ιατρό των ψυχών.

Περπάτησε εκείνος στο ανηφορικό μονοπάτι που βγάζει στο Μοναστήρι και σε λίγο έφθασε. Οι πατέρες τον εφίλεψαν, όπως κάνουν σε κάθε επισκέπτη, με πολλή αγάπη και χαρά. Μετά ειδοποίησαν τον Γέροντα.

-Να έρθει στο Ηγουμενείο, παρήγγειλε εκείνος. Εκεί τον δέχθηκε σαν να τον εγνώριζε χρόνια. Με αγάπη.

Σαν πατέρας. Κι ο άνθρωπος βιαζόταν να βγάλει το βάρος που τον επίεζε καταθλιπτικά μ’ έναν φόβο πρωτογνώριστο, σχηματισμένο ίσως από την πρώτη δραματική εξομολόγησή του.

Έμοιαζε με κυνηγημένο πουλί που είχε μεγάλες πληγές, αλλά πιο μεγάλη αγωνία. Ο διάβολος τον έχει δέσει. Όμως δεν θα χαιρόταν.

Η ψυχή του βρισκόταν τώρα πια στα χέρια του Χριστού, στα χέρια του παπα-Κοδράτου, που διέθεταν την τέχνη και την δύναμη να σπάσουν τα δεσμά των αμαρτιών και της απογνώσεως.

Ήταν στα χέρια του ιατρού που θα έκανε την εγχείρηση και θα θεράπευε τον τραυματία με την χάρη και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος.

Ο προσκυνητής αντίκρυζε στο πρόσωπο του πνευματικού τον άνθρωπο του Θεού και σκιρτούσε από χαρά.

«Είναι κάτι φυσικό-γράφει ο άγιος Ιωάννης, ο συγγραφεύς της Κλίμακος- να βλέπει ο άρρωστος τον ιατρό και να αισθάνεται χαρά. Έστω κι αν δεν λάβει καμμία ωφέλεια από αυτόν.

Απόκτησε λοιπόν και συ, ω θαυμάσιε-λέει προς τον ποιμένα- έμπλαστρα, κολλύρια, ποτά, σπόγγους, αναισθητικά, φλεβοτόμα, καυτήρες, αλοιφές, υπνωτικά, μαχαίρια, επιδέσμους.

Αν δεν έχουμε αυτά, πως θα φανεί η επιστήμη μας;» (Λόγος προς ποιμένα).

Ο παπα-Κοδράτος ήταν εξοπλισμένος με όλα αυτά τα πνευματικά όργανα που αποτελούν την αληθινή επιστήμη του ποιμένος.

Ο άρρωστος προσκυνητής επιθυμούσε να γίνει σύντομα η επέμβασις. Ο παπα-Κοδράτος δεν βιαζόταν.

Κάθησε κοντά του. Προσπάθησε να δημιουργήσει ατμόσφαιρα γνωριμίας, φιλίας και εμπιστοσύνης με τον εξομολογούμενο, παρ’ όλο που εκείνος βιάσθηκε να του συστηθεί:

– Είμαι ένας αμαρτωλός, πάτερ.

– -Καλά. Μα εγώ σε βλέπω σαν άγγελο του Θεού. Πες μου, έχεις παιδιά; Πότε ήρθες στο Άγιον Όρος; Τι δουλειά κάνεις;

Συζήτησαν αρκετά, ώσπου η ποθητή προετοιμασία έγινε. Μετά έβαλε «ευλογητός».

– Έλα παιδί μου, του είπε. Βλέπεις αυτή την εικόνα του Χριστού; Μη κρύψεις τίποτε. Όλα τα ξέρει ο Κύριος. Όλα τα βλέπει. Όλα τα ακούει. Κι εγώ είμαι ομοιοπαθής με σένα άνθρωπος. Θάρρος λοιπόν.

Αβίαστα και φυσικά άδειασε και ξεχύθηκε όλο το φαρμάκι κι όλος ο πόνος της καρδιάς του ανθρώπου.

Με συντριβή. Χωρίς αμφιβολία για το έλεος του Θεού που τον έβλεπε ολοζώντανο στην μορφή και στο πετραχήλι του γέροντος πνευματικού. Εξομολογήθηκε καθαρά.

Μετανόησε ειλικρινά. Έκλαψε. Η ψυχή του, ο λόγος του, η στάσις του, όλα μιλούσαν σαν να απήγγελναν τον 50ο ψαλμό του Δαβίδ, τον ψαλμό της μετανοίας : «Ότι την ανομίαν μου εγώ γινώσκω και η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστι διαπαντός».

Τι άλλο ζητεί ο φιλάνθρωπος Θεός από τον άνθρωπο; Μετάνοια. επιστροφή. Αυτός είναι ο μοναδικός για τον Παράδεισο. Ο δρόμος που περπάτησε ο τελώνης, η πόρνη, ο ληστής.

Αυτόν τον δρόμο άνοιξε ο Κύριος και στην πληγωμένη αυτή ψυχή με την υπεύθυνη πατρική παρουσία του σοφού Του οικονόμου στο ιερό μυστήριο της αφέσεως.

Ήταν Μεγάλη Εβδομάδα. Ο παπα-Κοδράτος όταν άκουσε τον εξομολογούμενο, όταν, ως συνήθως, δάκρυσε μαζί του, κι όταν πια τον συμβούλευσε σκύβοντας επάνω στα τραύματά του με ευσπλαχία, του είπε:

-Είδε ο Θεός, παιδί μου, την μετάνοιά σου και τα δάκρυά σου. Άκου λοιπόν. Σήμερα είναι Μ. Πέμπτη. Όλοι οι πατέρες νηστεύουν για να κοινωνήσουν. Κάθησε κι εσύ εδώ αυτές τις ημέρες.

Στο καθαρό και άγιο περιβάλλον της Μονής θα δεις καλύτερα τον εαυτό σου. Θα προσευχηθείς μαζί μας, θα νηστέψεις. Και θα κοινωνήσεις. Θα λειτουργήσω εγώ και θα σε κοινωνήσω. «Αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι. Μηκέτι αμάρτανε».

Η αγαλλίασις του ανθρώπου, μετά το τέλος της εξομολογήσεως, ήταν απερίγραπτη. Όλα τριγύρω έλαμπαν με το φως της ειρήνης, της συγγνώμης, του ελέους του Θεού. Είχε σωθεί.

Και η χαρά του παπα-Κοδράτου, που έγινε για άλλη μία φορά σωσίβιο σ’ ένα ναυάγιο της ζωής, ήταν όμοια μ’ εκείνη την χαρά που δοκιμάζει ο Χριστός όταν βρίσκει ένα «απολωλός», όμοια μ’ εκείνο το πανηγύρι που γίνεται στον Ουρανό «επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι».

«Κοδράτος ο Καρακαλληνός»
Σύγχρονες αγιορείτικες μορφές

Ξύπνα το πρωί, λέγε δόξα τω Θεώ κι αγάπα όλο το κόσμο...



Άλλος πριν πέσει για ύπνο κάνει τον σταυρό του, άλλος λέει το “Πάτερ ημών”, άλλος δε λέει τίποτε. Η Εκκλησία έχει αφήσει το Απόδειπνο, μικρή ακολουθία κατά την οποία λέγεται το “Πιστεύω”.

Ο λόγος που έβαλε η Εκκλησία να λέμε το “Πιστεύω” πριν τον ύπνο, είναι για να ομολογούμε ότι είμαστε χριστιανοί ακόμα και την τελευταία τη στιγμή της ημέρας, ακριβώς δηλαδή πριν κοιμηθούμε.

Που ξέρεις ότι θα ξυπνήσεις το πρωί; Γι’ αυτό λέμε το “Πιστεύω” για να μη βρεθούμε άπιστοι σε περίπτωση που δεν ξυπνήσουμε. Η προσευχή πριν τον ύπνο δεν είναι απλώς ένα έθιμο που κάνουν τα “καλά παιδάκια” όπως μας έλεγαν παλιά αλλά κρύβει μια βαθιά ουσία, πολύ διδακτική για όλους μας. Εδώ, οι αρχαίοι πίστευαν ότι ο ύπνος είναι ο δίδυμος αδελφός του θανάτου. Κι αυτό δεν είν’ μακάβριο. Μη φτύνεις λοιπόν τον κόρφο σου!

Μια μέρα σ’ όλους μας θα συμβεί κι αυτό είναι η μόνη σιγουριά της ζωής μας: Ξύπνα λοιπόν το πρωί, λέγε δόξα τω Θεώ κι αγάπα όλο το κόσμο.

Τότε θα ‘ναι που θα ζούμε την κάθε μέρα σαν να ‘ναι η τελευταία της ζωής μας. Ούτε κακίες, ούτε μίση. Ας μην ομολογούμε μόνο το βράδυ ότι πιστεύουμε στον Θεό κι αυτό σε μια τυπική και μόνο προσευχή είτε λέγοντας το Απόδειπνο ξερά, είτε το “Πάτερ ημών” μηχανικά, είτε κάνοντας ψυχαναγκαστικά τον σταυρό μας. Δεν έχει νόημα. Πολύς κόσμος κάνει τον σταυρό του πριν τον ύπνο γιατί φοβάται μη του συμβεί τίποτε κακό. Ο Θεός δεν έχει σχέση με τα θρίλερ του σινεμά ή δεν θα μας τιμωρήσει, επειδή τάχα ξεχάσαμε να κάνουμε το σταυρό μας πριν τον ύπνο..

Οπότε, ότι κάνουμε να το πιστεύουμε. Κι αν προσευχόμαστε να κοιτάμε να κρυβόμαστε κάπου στο σπίτι. Έτσι λέει ο Χριστός. Αν θέλουμε να διδάξουμε στους άλλους την προσευχή, μη μένουμε μόνο στο εικονοστάσι αλλά να πιάσουμε τη δράση. Έμαθα προχθές για κάποιον πατέρα που πιέζει τον έφηβο γιο του ώστε με το έτσι θέλω να πούνε μαζί το βράδυ το Απόδειπνο. Με την πίεση τίποτε δε θα καταφέρει, μάλλον κακό θα κάνει.

Ο Θεός θέλει απλούστατα πράγματα. Να προσευχόμαστε για όλους κι ν’ αγαπάμε όλο το κόσμο. Αγαπάω σημαίνει δίνω χώρο, δεν επιβάλλομαι. Από μακριούς σταυρούς και υποχρεωτικές προσευχές γέμισε ο τόπος. Ο Θεός αγαπά τις σιωπηρές πράξεις: να μη ξέρουν οι άλλοι, να μη μας βαρούν παλαμάκια, να μη μας λένε “εύγε, εύγε”, ούτε μες το σπίτι, ούτε πουθενά. Έτσι κι η προσευχή έχει αξία.

Του ιερομονάχου Ιάσονος Κ.

Όταν δεν υπάρχει ελπίδα - φώναζε: "Δώσε μου ελπίδα, Κύριε!"

Όταν δεν υπάρχει ελπίδα - φώναζε: 
"Δώσε μου ελπίδα, Κύριε!".

Όταν δεν υπάρχει υπομονή, να είστε υπομονετικοί και να φωνάζετε: 
"Δώσε μου τη δύναμη να υπομείνω και να ελπίζω, Κύριε!"

Όταν λυπάσαι για τον εαυτό σου και μισείς τη ζωή – στάματα να λυπάσαι για τον εαυτό σου και να φωνάξεις: 
"Δόξα σε σένα για πάντα, Κύριε!" Προσευχηθείτε. Ελπίδα. 
Και μην αμφιβάλλετε ότι ο Κύριος θα ακούσει.

Ο ιερέας Βλαντιμίρ Κλίμζο


Να αισθανόμαστε την κακία του άλλου σαν αρρώστια που τον βασανίζει...



«...Να αισθανόμαστε την κακία του άλλου σαν αρρώστια που τον βασανίζει και υποφέρει και δεν μπορεί να απαλλαγεί. Γι’ αυτό να βλέπομε τους αδελφούς μας με συμπάθεια και να τους φερόμαστε με ευγένεια λέγοντας μέσα μας με απλότητα το «Κύριε Ιησού Χριστέ», για να δυναμώσει με τη θεία χάρι η ψυχή μας και να μην κατακρίνομε κανένα.
Όλους για αγίους να τους βλέπουμε. Όλοι μας μέσα φέρουμε τον ίδιο παλαιό άνθρωπο. 
Ο πλησίον όποιος κι αν είναι, είναι «σάρξ εκ της σαρκός μας», είναι αδελφός μας και «μηδενί, μηδέν οφείλομεν, ει μη το αγαπάν αλλήλους», σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο. Δεν μπορούμε ποτέ να κατηγορήσομε τους άλλους, γιατί «ουδείς την εαυτού σάρκα εμίσησεν….»

Άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης 

ixthis3.blogspot.com

Προσευχή και Μετάνοια με Δάκρυα θα μας σώσει

Είθε ο Κύριος να φωτίσει όλο τον κόσμο, να αισθανθεί τις αμαρτίες του και επιστρέψει στην Εκκλησία με μετάνοια και εξομολόγηση.

Είναι ανάγκη να αγωνισθούμε και επαγρυπνήσουμε για την σωτηρία ψυχών. Δεν είμεθα καλά, θα μας τιμωρήσει ο Θεός, διότι τον εγκαταλείψαμε.

Προβλέπετε μεγάλη δυστυχία και πτωχεία, αλλά επιβάλεται να γίνει και αυτό, διότι είναι δοκιμασία του Θεού.

Αφού ο Πανάγαθος Θεός, μας έχει δώσει όλα τα αγαθά, εμείς όχι μόνο τον ξεχάσαμε, αλλά και τον βλασφημούμε, γι’ αυτό χρειάζεται να μας δώσει κανένα ράπισμα να συνέλθουμε.

Όπως θα εργασθούμε έτσι θα πληρωθούμε από τον Κύριον, και ότι μας χρεωστά θα μας τα δώσει. Σύμφωνα με την εργασία θα πάρουμε και την αξία.
Τι θα γίνει ένας Θεός γνωρίζει.

Προσευχή και Μετάνοια με Δάκρυα θα μας σώσει. 
Εκείνο που έχω να πω είναι ότι πρέπει όλοι να συναχθούμε και να σκεφτούμε καλά ότι φύγαμε και πρέπει να επανέλθουμε κοντά εις τον Θεό και όλους τους Αγίους. 
Ίσως μας λυπηθεί και μας συγχωρήσει, ει δ’ άλλως χανόμεθα. Τα πράγματα τα βλέπω πολύ σκοτεινά.

Παπα-Δημήτρη Γκαγκαστάθη

Δεν πρέπει ένας κακούργος να βρίσκεται με τους αθώους

Ένας Βασιλιάς την ημέρα της ονομαστικής του εορτής, επισκέφθηκε τους φυλακισμένους με την πρόθεση να χαρίσει σε μερικούς την ποινή τους.
– Τί έχεις κάνει εσύ; ρωτά τον πρώτο.
– Εγώ τίποτε, άρχοντά μου, είμαι αθώος.
Την ίδια απάντηση έδωσαν και ο δεύτερος και ο τρίτος.
Τότε ρώτησε τον τέταρτο.
– Εγώ, άρχοντά μου, είμαι ένας άθλιος κακούργος.
– Πολύ καλά, είπε ο μονάρχης και γυρνώντας στον δεσμοφύλακα, του λέει:
– Αυτόν εδώ να τον βγάλετε γρήγορα από εδώ, δεν πρέπει ένας κακούργος να βρίσκεται με τους αθώους. 

Έτσι ελευθερώθηκε εκείνος που ταπεινά ομολόγησε τα σφάλματά του.

Χωρίς αγώνα και χωρίς να χύσεις αίμα μη περιμένεις να ελευθερωθείς από τα πάθη



''Βάζε μετάνοια όταν σφάλεις καί μή χάνεις καιρό...'' 

Ἔλαβα, παιδί μου, τὴν ἐπιστολή σου, καὶ εἶδα σ’ αὐτὴ τὴν ἀνησυχία σου. 

Ὅμως μὴ λυπᾶσαι, παιδί μου. Μὴν ἀνησυχεῖς τόσο. Καὶ ἂν πάλι ἔπεσες, πάλι σήκω. Ὀνομάσθηκες οὐρανοδρόμος. Δὲν εἶναι, παράξενο νὰ σκοντάφτει ἐκεῖνος ποὺ τρέχει. Μόνον χρειάζεται νὰ ἔχει ὑπομονὴ καὶ μετάνοια κάθε στιγμή. 

Βάζε λοιπὸν μετάνοια συνεχῶς, ὅταν σφάλεις, καὶ μὴ χάνεις καιρό. Γιατί, ὅσον ἀργεῖς νὰ ζητήσεις συγχώρηση, τόσον δίνεις ἄδεια στὸν πονηρὸ νὰ ἁπλώνει μέσα σου ρίζες. 
Μὴν τὸν ἀφήνεις νὰ ἀποκτᾶ δικαιώματα εἰς βάρος σου. 

Λοιπὸν μὴν ἀπελπίζεσαι ὅταν πέφτεις, ἀλλὰ ἀφοῦ σηκωθεῖς πρόθυμα βάζε μετάνοια λέγοντας· – Συγχώρησε μέ, Χριστέ μου, ἄνθρωπος εἶμαι καὶ ἀσθενής. 

Δὲν εἶναι ἐγκατάλειψη αὐτό. Ἀλλά, ἐπειδὴ ἔχεις ἀκόμα μεγάλη ὑπερηφάνεια κοσμική, κενοδοξία πολλή, σὲ ἀφήνει ὁ Χριστός μας νὰ σφάλλεις, νὰ πέφτεις. Νὰ μαθαίνεις κάθε μέρα αἰσθητὰ τὴν ἀδυναμία σου καὶ νὰ ὑπομένεις τοὺς φταῖχτες. Νὰ μὴν κατακρίνεις τοὺς ἀδελφούς, ἐὰν σφάλλουν, ἀλλὰ νὰ τοὺς ὑπομένεις. 

Ὥστε, ὅσες φορὲς πέφτεις, πάλι νὰ σηκώνεσαι, καὶ ἀμέσως νὰ ζητᾶς τὴ συγχώρηση. 

Μὴν ἀφήνεις...λύπη στὴν καρδιά σου. Διότι ἡ χαρὰ τοῦ πονηροῦ εἶναι ἡ λύπη, ἡ ἀθυμία, ἀπὸ τὴν ὁποία γεννιοῦνται πολλὰ καὶ μὲ τὰ ὁποία γεμίζει πικρία ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ποὺ τὰ ἔχει. Ἐνῶ ἡ διάθεση τοῦ μετανοοῦντος λέει: «Ἥμαρτον, συγχώρησον, Πάτερ»! 

Καὶ διώχνει τὴ λύπη. «Μήπως, λέει, δὲν εἶμαι ἄνθρωπος ἀσθενής; Λοιπόν, τί πρέπει νὰ κάνω»; Πράγματι, παιδί μου, ἔτσι εἶναι. Ἔχε θάρρος... 

Μόνον ὅταν ἔλθει ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, τότε στέκει στὰ πόδια τοῦ ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλιῶς, χωρὶς χάρη, πάντοτε παρασύρεται καὶ πάντοτε πέφτει. Νὰ ἔχεις ἀνδρεία λοιπὸν καὶ μὴ φοβᾶσαι καθόλου. 

Εἶδες πῶς ὑπέμεινε τὸν πειρασμὸν ὁ ἀδελφὸς ποῦ γράφεις; Τὸ ἴδιο κᾶνε καὶ σύ. Ἀπόκτησε γενναῖο φρόνημα στοὺς πειρασμοὺς ποὺ ἔρχονται ἐναντίον σου. Πάντως θὰ ἔλθουν. Ἔχεις ἀνάγκη ἀπ’ αὐτούς. Γιατί ἀλλιῶς δὲν καθαρίζεσαι. 

Ἄφησε τί λέει ἡ ἀκηδία καὶ ἡ ραθυμία σου. Μὴν τοὺς φοβᾶσαι. Καθὼς μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ πέρασαν οἱ προηγούμενοι, ἔτσι θὰ περάσουν καὶ αὐτοί, ἀφοὶ κάνουν τὸ ἔργο τους. 

Φάρμακα εἶναι οἱ πειρασμοὶ καὶ βότανα ἰατρικά, ποὺ θεραπεύουν τὰ πάθη τὰ φανερὰ καὶ τὶς ἀόρατες πληγές μας. 

Ἔχε λοιπὸν ὑπομονὴ γιὰ νὰ κερδίζεις καθημερινά, νὰ ἀποταμιεύεις μισθό, ἀνάπαυση καὶ χαρὰ στὴν οὐράνια Βασιλεία. Γιατί ἔρχεται νύχτα, δήλ. ὁ θάνατος, ποὺ τότε κανεὶς πλέον δὲν μπορεῖ νὰ ἐργασθεῖ. 

Γι’ αὐτό τρέξε. Εἶναι λίγος ὁ καιρός... 

Γνώριζε δὲ καὶ αὐτό· ὅτι καλλίτερα εἶναι μία ἡμέρα ζωῆς γεμάτη νίκες μὲ βραβεῖα καὶ στεφάνια, παρὰ χρόνια πολλὰ καὶ νὰ ζεῖς μὲ ἀμέλεια. Γιατί μίας ἡμέρας ἀγώνας μὲ γνώση καὶ αἴσθηση ψυχῆς, ἰσχύει γιὰ πενήντα χρόνια κάποιου ἄλλου, χωρὶς γνώση ἀλλὰ ποὺ ἀγωνίζεται μὲ ἀμέλεια. 

Χωρὶς ἀγώνα καὶ χωρὶς νὰ χύσεις αἷμα μὴ περιμένεις νὰ ἐλευθερωθεῖς ἀπὸ τὰ πάθη. 

Ἀγκάθια καὶ τριβόλια φυτρώνει ἡ γῆ μας μετὰ τὴν παράβαση. Πήραμε ἐντολὴ γιὰ κάθαρση· ἀλλὰ μὲ πόνο πολύ, μὲ ματωμένα χέρια, καὶ μὲ πολλοὺς ἀναστεναγμοὺς ξεριζώνονται. 

Κλάψε λοιπόν, χύσε δάκρυα ποταμούς, καὶ μαλακώνει ἡ γῆ τῆς καρδιᾶς σου. 

Καί, ἀφοῦ τό χῶμα βραχεῖ, εὔκολα ξεριζώνεις τά ἀγκάθια... 

Γέροντα Ιωσήφ του Ησυχαστού 

(«Ἔκφρασις Μοναχικῆς ἐμπειρίας», ἔκδ, Ι.Μ.Φιλοθέου, Ἄγ. Ὅρος, 
σ. 127-129. σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση.)

Νά κρύβεις ἐντελῶς τήν καλωσύνην σου, νά τήν γράφεις σέ νερό, νά λησμονιέται!



Αφού ο Χριστός αρκετά διακωμώδησεν εκείνους (τους επιδειξιομανείς) και τους κατηγόρησε τόσο πολύ, ώστε να τους ντρέπονται οι ακροατές, διορθώνει πάλιν τη γνώμη που είναι άρρωστη σχετικά μ’ αυτά. Προηγουμένως είπε πώς δεν πρέπει να ελεούμε, τώρα υποδεικνύει τον τρόπο ελεημοσύνης «Μὴ γνώτω , λέγει, ἡ ἀριστερά σου, τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου». 

Φυσικά εδώ δεν υπονοεί ο Χριστός τα χέρια, αλλά χρησιμοποιεί υπερβολή γι’ αυτό. Αν είναι δυνατόν ν’ αγνοήσεις τον εαυτόν σου, φρόντισε, περισπούδασε να υπάρχει αυτό, έστω και αν είναι δυνατόν να ξεφύγεις εσύ από τα δικά σου χέρια.

Ο Χριστός δεν υπονοεί εδώ, όπως ισχυρίζονται μερικοί ότι πρέπει ν’ αποφεύγουν τους «σκαιούς» (= κακούς ) ανθρώπους .

Ο Χριστός διατάσσει ότι πρέπει να λανθάνει ( να ξεφεύγει) όλους γενικά τους ανθρώπους. ( Η καλωσύνη να είναι επτασφράγιστο μυστικό) . Έπειτα να συλλογίζεται πόσο μεγάλος θα είναι ο μισθός σου (για την κρυφήν ελεημοσύνη σου ) . Αφού ωμίλησε για την τιμωρίαν, που προέρχεται από την επιδειξιομανία, και την τιμήν που προκαλεί η αθέατη, μυστική καλωσύνη, παρώτρυνε και από τις δύο πλευρές να έχουν όλοι υψηλά, θεϊκά διδάγματα.
[ Ο Γκαίτε γράφει κάπου « Η επιδειξιομανία είναι άκρα σκληρότητα, γιατί ο υπερφίαλος άνθρωπος προσπαθεί να κερδίζει δόξαν με την ανάγκη, την πείνα, την δυστυχία του άλλου».

Συχνά επαναλαμβάνει: «Θεε μου, κάνε τους ανθρώπους καλούς και στους καλούς χάριζε όμορφη καλωσύνη». ]. Ο Θεός θέλει να γνωρίζομε πολύ καλά ότι ο Θεός βρίσκεται πανταχού. Ο Χριστός βεβαιώνει ότι η πορεία του ανθρώπου δεν σταματά στην παρούσα ζωήν, αλλά ότι υπάρχει και μας περιμένει ένα τρομερό δικαστήριο, που θα επιβραβεύσει όλες τις καλές πράξεις και θα τιμωρήσει τις κακές».

Ο Θεός υπάρχει πανταχού και πληροί τα πάντα. Αν αυτό το πιστεύεις ακράδαντα, ελεείς πρόθυμα και διατηρείς την γαλήνη σου. ΟΙ κενόδοξοι εγκαταλείπουν και τον Θεό και τους ανθρώπους. Αντίθετα οι ταπεινοί ( όσοι αποφεύγουν τον έπαινο) ,κερδίζουν και τα δύο. Ο Θεός βλέπει την κρυφή ελεημοσύνη και γενικά κάθε κρυφή αρετή και δοξάζει τους ταπεινούς και σε τούτη την ζωήν και στην άλλην. Αν εσύ κρύβεις την ελεημοσύνη, την αρετήν σου, σίγουρα θα την φανερώσει ο Θεός ) .

«ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΠΡΟΣΕΥΧΗ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΒΓΟΝΤΖΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΩΦΕΛΙΜΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗΝ»
ΤΕΥΧΟΣ 10ΟΝ
Εκδόσεις «ΛΥΧΝΙΑ»

''Όποιος από εσάς αδικείται, και θελήσει να ζητήσει το δίκιo του..''

ας γνωρίζει ότι...

Δέν κερδίζει ο έξυπνος, ο ευγενής ή ο πλούσιος, αλλά όποιος υβρίζεται και μακροθυμεί, όποιος αδικείται και συγχωρεί, όποιος συκοφαντείται και υπομένει. 

Εκείνος που γίνεται σπόγγος και καθαρίζει ό,τι του λέ­γουν ό,τι ακούει. Αυτός καθαρίζεται και λαμπρύνεται περισσότερον. Αυτός φθάνει εις μέτρα μεγάλα. Αυτός εντρυφά εις θεωρίας μυστηρίων. 

Και τέλος αυτός είναι απ’ έδώ μέσα εις τόν Παράδεισον.

Όθεν, αδελφοί μου καλοί και ηγαπημένοι, όποιος από εσάς αδικείται εις τον κόσμον αυτόν και θελήσει να ζητήσει το δίκαιον, ας γνωρίζει ότι είναι αυτό. 

Να βαστάζει το βάρος του αδελφού του, του πλησίον του, μέχρις εσχάτης πνοής, και να κάμνει υπομονήν εις όλα τα λυπηρά της παρούσης ζωής. 

Διότι η κάθε θλίψις όπου μας γίνεται, αδελφοί μου, είτε εξ ανθρώπων είτε εκ δαιμόνων, είτε εξ αυτής της ι­δίας μας φύσεως, πάντοτε έχει κλεισμένον εντός αυτής το ανάλογον κέρδος... 

Και όποιος την περνά δι’ υπομο­νής λαμβάνει την πληρωμήν· ενταύθα τον αρραβώνα, εις την άλλην ζωήν το τέλειον.

Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού
Έκφρασις μοναχικής εμπειρίας

Όπου κι αν είσαι, να προσεύχεσαι!


Ο άρρωστος Εζεκίας ούτε όρθιος ούτε γονατιστός, αλλά πεσμένος στο κρεβάτι παρακάλεσε για τη θερα­πεία του το Θεό, που με τον προφήτη Ησαΐα του είχε προαναγγείλει το θάνατό του. 

Και κατόρθωσε με την καθαρότητα και τη θερμότητα της καρδιάς του να με­ταβάλει τη θεϊκή απόφαση (Δ’ Βασ. 20:1-6).

Ο ληστής, πάλι, καρφωμένος πάνω στο σταυρό, με λίγα λό­για κέρδισε τη βασιλεία των ουρανών (Λουκ. 23:42-43). 

Και ο Ιερεμίας μέσα στο λάκκο με τη λάσπη (Ιερ. 45:6) και ο Δανιήλ μέσα στο λάκκο με τα θηρία (Δαν. 6:16) και ο Ιωνάς μέσα στην κοιλιά του κήτους (Ιων. 2:1-2), όταν προσευχήθηκαν θερμά, απομάκρυναν τις συμφορές, που τους είχαν βρει, και βοηθήθηκαν από το Θεό.

«Και τί θα λέω, όταν προσεύχομαι;», θα με ρωτή­σεις. Θα λες ό,τι και η Χαναναία του Ευαγγελίου. «Ελέησέ με, Κύριε!», παρακαλούσε εκείνη. «Η θυ­γατέρα μου βασανίζεται από δαιμόνιο» (Ματθ. 15:22). «Ελέησέ με, Κύριε!», θα παρακαλάς κι εσύ. «Η ψυχή μου βασανίζεται από δαιμόνιο». Γιατί η αμαρτία είναι μεγάλος δαίμονας. Ο δαιμονισμένος ελεείται, ενώ ο… αμαρτωλός αποδοκιμάζεται. «Ελέησέ με!». Μικρή είναι η φράση. Και όμως, γίνεται πέλαγος φιλανθρω­πίας, καθώς, όπου υπάρχει έλεος, εκεί υπάρχουν όλα τα αγαθά.

Και όταν βρίσκεσαι έξω από την εκκλησία, φώνα­ζε μυστικά: «Ελέησέ με!». Φώναζε με τη σκέψη σου, χωρίς να κινείς τα χείλη σου. Γιατί ο Θεός μας ακούει και όταν σωπαίνουμε. Δεν απαιτείται τόσο τόπος, όσο τρόπος προσευχής. Και στο λουτρό αν είσαι, να προσεύχεσαι. Όπου κι αν είσαι, να προσεύχεσαι. Όλη η κτίση είναι ναός του Θεού. Εσύ ο ίδιος είσαι να­ός του Θεού, και ψάχνεις τόπο για να προσευχηθείς;

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Δραματικόν ερώτημα. -- Καταργούμεν τον Χριστόν; -- Του Αρχιμ. Αρσενίου Κομπούγια

Κατάπληξιν μου επροξένησε και έμεινα εκστατικός από την πληροφορία της εφημερίδος «Καθολική» την εφημερίδα των εν Ελλάδι Παπικών. Η πληροφορία κεραυνός, που δικαιώνει πλήρως τους φόβους, ότι η λεγομένη Οικουμενική κίνησις με το λεγόμενον Παγκόσμιον Συμβούλιον Εκκλησιών, είναι όντως εφεύρημα του Σατανά. 
Ο αρχηγός είναι ο ίδιος ο Σατανάς, με διάδοχον κατάστασιν τον ερχόμενον αντίχριστον. Ιδού τι γράφει η εφημερίς «Καθολική»: «Στις 26-2-85 ημέρα Τετάρτη, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄, εκάλεσε χριστιανούς, Ιουδαίους και Μωαμεθανούς να συναθροισθούν γύρω από έναν μόνον Θεόν». Δηλαδή ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Πάπας επεκτείνει την ένωσιν των λεγομένων Εκκλησιών και με ετεροθρήσκους και μάλιστα ακόμη προχωρεί πιο πολύ, να ενωθούμε χριστιανοί, Μωαμεθανοί και Εβραίοι, κάτω από ένα μόνο Θεό! Εννοείται χωρίς Χριστόν και Μωάμεθ. Κύριε ελέησον! 
Ο «μοναδικός» αντιπρόσωπος του Χριστού, καταργεί τον Χριστόν και τον εαυτόν του! δηλαδή ο πάπας κάμνει εκείνο, που θα διακηρύξη ο ερχόμενος αντίχριστος και εκείνο, που επιδιώκουν οι Εβραίοι, διότι η διακήρυξις αυτή, εξυπηρετεί μόνον αυτούς, αρκεί αυτούς να εγκαταλείψουν οι Χριστιανοί τον Χριστόν και οι Μουσουλμάνοι τον Μωάμεθ. 
Όντως ευρισκόμεθα προ μιας αρνήσεως του Χριστού, του μόνου Λυτρωτού και Σωτήρος του κόσμου. Αλλά «άγιε» Πάπα, ποίον Θεόν εννοείται; Θεόν Πατέραν μόνον ο εκ του ουρανού καταβάς Υιός και Λόγος του Θεού Πατρός απεκάλυψε. 
Με αυτά που διακηρύσσεις, δυνάμεθα ευκόλως να πιστεύσωμεν, ότι κατά πάσαν πιθανότητα, είσθε μάλλον το δικέρατον θηρίον της Αποκαλύψεως (Αποκ. ΙΓ: 12). Το οποίον θηρίον θα ποιή πάντας να προσκυνούν τον αντίχριστον και να λαμβάνουν το χάραγμα αυτού επί των μετώπων αυτών, ή της δεξιάς χειρός (Αποκ. ΙΓ: 16-19). 
Άλλωστε εσείς έχετε τα δύο κέρατα, δηλαδή την διπλήν εξουσίαν. Κατόπιν όλων αυτών με δυνατήν φωνήν, αλλά και με όλον τον σεβασμόν, απευθυνόμεθα ιδίως προς τον Οικουμ. Πατριάρχην και όλους τους Πατριάρχας και Αρχιεπισκόπους και παρακαλούμεν, φύγετε πάραυτα από το λεγόμενον (συνονθύλευμα του Σατανά) παγκόσμιον Συμβούλιον Εκκλησιών. Φέρετε τεραστίαν ευθύνην ενώπιον του Κυρίου. Εκ νέου θα γίνετε αιτία διαιρέσεως της Ορθοδοξίας. 
Αι ημέραι που διερχόμεθα είναι ημέραι προφητικαί, ημέραι αποκαλύψεως και του αντιχρίστου. Μη καταργείτε, ίσως άθελά σας, τον Χριστόν μας και την αγίαν μας Ορθοδοξίαν.

Με αγάπη Χριστού
Αρχιμ. ΑΡΣΕΝΙΟΣ ΚΟΜΠΟΥΓΙΑΣ

Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος: «Όταν γίνωσιν αι γυναίκες άνδρες και οι άνδρες γυναίκες, τότε να γνωρίσητε ότι πλησιάζει το τέλος..»



…Πού είσθε Άγιοι Αρχιερείς και ιερείς της υποδούλου Ελλάδος, οίτινες επί πέντε αιώνας υπό κάτω του σκληροτάτου ζυγού της δουλείας εφυλάξατε ακριβή, ανόθευτον και ασάλευτον την ορθόδοξον πίστιν ημών, τας ιεράς παραδόσεις και όλα τα σεμνά και χριστιανικά ήθη και έθιμα, δια να ίδητε την κατάντια της σημερινής γενεάς και να κλαύσητε και θρηνήσετε την σημερινήν ελεεινήν και οικτράν μας κατάστασιν!

Πού είσαι Ηλία Μηνιάτη, διαπρύσιε κήρυξ της Εκκλησίας να κηρύξεις στεντορείως. Ω ήθη! Ω καιροί! Υιοί των Ελλήνων χριστιανών έως πότε βαρυκάρδιοι; Ίνα τι αγαπάτε ματαιότητα και ζητείτε ψεύδος; Ω Έλληνες και Ελληνίδες όσοι επλανήθητε από τον άρχοντα του σκότους, όσοι εσκοτίσθητε, αποδιώξατε το σκότος, προσέλθετε εις τον άρχοντα του Φωτός τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, όστις είναι το φως το αληθινόν το φωτίζον και αγιάζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον, προσέλθετε προς αυτόν και φωτίσθητε και τα πρόσωπά σας δεν θέλουν καταισχυνθή, προσέλθετε εν μετανοία ειλικρινεί, προσέλθετε χωρίς αναβολήν, ότι το τέλος ήγγικεν, ο θάνατος εστιν άδηλος και εν τω άδη ουκ έστι μετάνοια.
Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός μεταξύ άλλων σημείων, όσα θα ακολουθήσουν ολίγον προ της συντελείας του κόσμου και περί ων αναφέρουσιν οι Ιεροί Ευαγγελισταί, τους είπε ακόμη και εν άλλο από εκείνα τα οποία δεν είναι γραμμένα αλλά διεσώθη εκ παραδόσεως και το οποίον ανέγνωσα εις αρχαίον βιβλίον. Όταν ίδητε τα ανωτέρω σημεία και όταν γίνωσιν αι γυναίκες άνδρες και οι άνδρες γυναίκες, τότε να γνωρίσητε ότι πλησιάζει το τέλος.
Το βλέπομεν και αυτό σήμερον. Πόσαι γυναίκες δεν περιπατούν με πανταλόνια και με σιγάρα στα χέρια και στα στόματα, οι δε άνδρες των και οι πατέρες των και αι μητέρες των τας καμαρώνουν!
Ο δε φωστήρ της Εκκλησίας μας Θείος Χρυσόστομος ερωτηθείς πότε έρχεται το τέλος, απήντησεν, όταν εκλείψη η αιδώς από τας γυναίκας. Η αιδώς ου μόνον εξέλιπεν από τας πλείστας των γυναικών, αλλά και ευρίσκεται εν διωγμώ ως έγραψεν ορθότατα και αληθέστατα ο φιλευσεβέστατος και ζηλωτής των πατρίων αγαπητός κ. Μ. Τριανταφύλλου εις φυλλάδιόν του δημοσιευθέν εν Θεσσαλονίκη το 1950 «Η αιδώ εν διωγμώ».
Το να εξετάζωμεν διά να μάθωμεν ακριβώς περί της ημέρας της συντελείας του κόσμου και της Δευτέρας Παρουσίας δεν μας ωφελεί τόσον, όσον μας ωφελεί να πιστεύσωμεν ότι το τέλος είναι εγγύς, ότι θα αποθάνωμεν, ότι μετά θάνατον υπάρχει ζωή αιώνιος, ότι θα δώσωμεν λόγον των πράξεών μας και έκαστος εκ των ιδίων έργων ή δοξασθήσεται ή αισχυνθήσεται και ότι η Παρουσία του Κυρίου θα έλθη αιφνιδίως και ως αστραπή, και ότι πρέπει να είμεθα πάντοτε έτοιμοι ως παραγγέλλει ημίν ο Κύριος «Προσέχετε εαυτοίς μήποτε βαρυνθώσιν υμών αι καρδίαι εν κραιπάλη και μέθη και μερίμναις βιωτικαίς και αιφνίδιος εφ’ υμάς επιστή η ημέρα εκείνη· ως παγίς γαρ επελεύσεται επί πάντας τους καθημένους επί πρόσωπον πάσης της γης· αγρυπνείτε ουν εν παντί καιρώ δεόμενοι, ίνα καταξιωθήτε εκφυγείν πάντα τα μέλλοντα γίνεσθαι και σταθήναι έμπροσθεν του υιού του ανθρώπου» (Λουκ. ΚΑ’ 34,35)…

*απόσπασμα από το κείμενο
Από: ΚΙΒΩΤΟΣ – ΜΗΝΙΑΙΟΝ ΦΥΛΛΑΔΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΔΙΔΑΧΗΣ, Τόμος Β’ Ιανουάριος 1953 Αριθμ. Φύλλου. 13