«Οι δε «Βίοι των Αγίων» τι είναι; Τίποτε άλλο παρά ένα είδος συνεχίσεως των «Πράξεων των Αποστόλων». Μέσα σ’ αυτούς τους «Βίους» συναντά κανείς το ίδιον Ευαγγέλιο, την ιδία ζωή, την ίδια αλήθεια, την ίδια δικαιοσύνη, την ίδια αγάπη, την ίδια πίστη, την ίδια αιωνιότητα, την ίδια «δύναμιν εξ ύψους», τον ίδιον Θεόν και Κύριον. Διότι «Ιησούς Χριστός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας» (Εβρ. 13, 8).
Άγιος Ιουστίνος Ποποβιτς
Θέσεις κάποιων “καινοτόμων” Αγίων και Γερόντων
της Εκκλησίας, για τους “ακαινοτόμητους”
σχισματό-αιρετικούς (γοχ).
Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης.
"Ένας μοναχός ζήτησε από τον Όσιο να του πει ποιό ημερολόγιο να ακολουθήσει, το παλαιό ή το νέο, και ο Γέροντας του είπε: «Άκουσε να δεις. Αν πρόκειται να ζήσεις μέσα στον κόσμο, να ακολουθείς το ημερολόγιο που έχει η Εκκλησία, για να μη φέρνεις αναστάτωση στον κόσμο, εκτός και επιθυμείς να ζήσεις στο Άγιον Όρος».
Όταν τον ρωτούσε κανείς ποιό είναι το σωστό ημερολόγιο, το παλαιό ή το νέο, συνήθιζε να απαντάει ότι “αυτό είναι επιστημονικό θέμα, να πάτε στους επιστήμονες να σας πουν”.
(Ανθολόγιο Συμβουλών Γέροντος Πορφυρίου, εκδόσεις Ι. Ησυχαστηρίου "Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος", 2006)
Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης.
"Καλό ήταν να μην υπήρχε αυτή η εορτολογική διαφορά, αλλά δεν είναι θέμα πίστεως".
Στις ενστάσεις ότι το νέο ημερολόγιο το έκανε Πάπας, απαντούσε: «Το νέο ημερολόγιο το έκανε Πάπας και το παλιό ειδωλολάτρης», εννοώντας τον Ιούλιο Καίσαρα...
Ενώ αυτοί οι καημένοι (οι παλαιοημερολογίτες Γ.Ο.Χ.) ξεκόπηκαν.
Οι περισσότεροι και ευλάβεια έχουν και ακρίβεια και αγωνιστικότητα και ζήλο Θεού.
Μόνο που είναι αδιάκριτος, «ου κατ’ επίγνωσιν».
Άλλοι από απλότητα, άλλοι από αμάθεια, άλλοι από εγωισμό, παρασύρθηκαν.
Θεώρησαν τις 13 μέρες θέμα δογματικό και όλους εμάς πλανεμένους, και έφυγαν από την Εκκλησία".
Και όχι μόνον αυτό. Και αυτοί οι λίγοι που έμειναν, έγιναν, δεν ξέρω και εγώ, πόσα κομμάτια. Και όλο και κομματιάζονται και αλληλοαναθεματίζονται και αλληλοαφορίζονται και αλληλοκαθαιρούνται.
(Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, Ιερομόναχου Ισαάκ, Άγιο Όρος 2004).
Δυστυχώς, έχουμε πολλές «εκκλησίες» στην εποχή μας.
Δημιουργήθηκαν είτε από μεγάλες ομάδες ή και από ένα άτομο ακόμη.
Επειδή συνέβη στο καλύβι των (ομιλώ δια τα εν Αγίω Όρει συμβαίνοντα) να υπάρχει και ναός, ενόμισαν ότι μπορούν να κάνουν και δική τους ανεξάρτητη εκκλησία (Γ.Ο.Χ.) . Εάν οι φιλενωτικοί δίνουν το πρώτο πλήγμα στην Εκκλησία, αυτοί, οι ανωτέρω, δίνουν το δεύτερο".
(ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Γέροντας ΠΑΪΣΙΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ,
τόμ. Α', έκδ. Γ', Νικολάου Α. Ζουρνατζόγλου).
Γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής.
Στο έργο του Γέροντος Εφραίμ του Φιλοθεΐτου, "Ο Γέροντας μου Ιωσήφ ο Ησυχαστής και σπηλαιώτης", αναφέρει:
"Έτσι από το 1937 ο Γέροντας δεχόταν και τα δύο ημερολόγια, παρ' όλο που παρέμενε ζηλωτής.
Σε αυτήν την θέση τον βρήκα κι' εγώ, όταν πήγα κοντά του.
Λίγο καιρό αργότερα όμως, την 13-26 Μαρτίου 1950, εξεδόθη μια νέα εγκύκλιος (αριθ. εγκυκ. 13) υπογεγραμμένη απο τέσσερις παλαιοημερολογίτες επισκόπους: τους Χρυσόστομο Φλωρίνης, Γερμανό Κυκλάδων, Χριστόφορο Χριστιανουπόλεως και Πολύκαρπο Διαυλείας.
Την εγκύκλιο την διάβασα εγώ, διότι ο Γέροντας ούτε να την διαβάσει δεν δέχτηκε, κι' ας ήταν και ζηλωτής!
Μεταξύ των άλλων έγραφε και τα ακόλουθα: «τα υπό των νεοημερολογιτών τελούμενα Μυστήρια, ως σχισματικών όντων τούτων, στερούνται Αγιαστικής Χάριτος.
Ωσαύτως ουδένα νεοημερολογίτην δέον δέχεσθε εις τους κόλπους της καθ' ημάς αγιωτάτης Εκκλησίας και κατά συνέπειαν να εξυπηρετείτε τούτον, άνευ προηγουμένης ομολογίας δι' ής να καταδικάζει ούτος την καινοτομίαν των νεοημερολογιτών και να κηρύσσει την Εκκλησίαν τούτον σχισματικήν.
Προκειμένου δε περί βαπτισθέντων υπό καινοτόμων να μυρώνονται δι' Αγίου Μύρου Ορθοδόξου προελεύσεως το οποίον ευρίσκεται εν αφθονία παρ ημίν...».
Όταν το διάβασα αυτό με έπιασε ανατριχίλα.
Θεώρησα αυτόν που έγραψε την εγκύκλιο ότι ήταν δήμιος.
Οι παλαιοημερολογίτες απεκήρυξαν όχι ένα ή δύο επισκόπους, αλλά ολόκληρη την τοπική Εκκλησία της Ελλάδος, η οποία ούτε προς στιγμήν δεν έπαυσε να έχει κανονικές σχέσεις με όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Μόλις λοιπόν, ανέγνωσα την εγκύκλιο, ήταν νύχτα και τελείωνε απο την αγρυπνία του ο Γέροντας, πήγα και του είπα:
Γέροντα η εγκύκλιος γράφει αυτά και αυτά.
Τέρμα! Αποχωρούμε! Αυτοί έπεσαν έξω.
Δέν μπορεί να είναι η αλήθεια του Θεού αυτή.
Θα πρέπει να γυρίσουμε με τα μοναστήρια.
Αλλά θα κάνουμε προσευχη πρώτα να δούμε τι ο Θεός θα μας πει. Παιδιά προσευχή!
Προσευχή πατέρες, να μας αποκαλύψει ο Θεός, να μη κάνουμε λάθος.
Ότι μας αποκαλύψει ο Θεός να μη κάνουμε λάθος.
Ότι μας αποκαλύψει ο Θεός θα αποδεχθούμε...
Για τρείς μέρες δεν φάγαμε τίποτε, μόνο νεράκι ήπιαμε.
Την τρίτη μέρα κλείστηκε ο Γέροντας μέσα στην καλύβα του όλη την νύχτα κάνοντας δακρύβρεκτη ικετευτική προσευχή, κι εμείς απ ' έξω τον περιμέναμε σαν τον Μωϋσή να βγει και να μας πει τα αποτελέσματα της <<συνόδου>>...
Βγαίνοντας μας λέει: Όσοι πιστοί! Πατέρες τέρμα. Η πληροφορία είναι να προχωρήσουμε με τα μοναστήρια κι' αυτή είναι η αλήθεια!
Οι ζηλωταί (Γ. Ο. Χ.) είναι πλανεμένοι!
Ήταν πράγματι μεγάλη και απότομη η στροφή του Γέροντος, διότι ήταν ζηλωτής και μάλιστα αυστηρός...
Αλλά και ο παπά Εφραίμ ο Κατουνακιώτης, όταν προσεύχοταν για το ίδιο θέμα, πληροφορήθηκε με μια δυνατή φωνή, που του είπε:
«Εν τω προσώπω του Φλωρίνης απεκήρυξες όλην την Εκκλησίαν».
Αλλά επειδή ο Γέροντας (Ιωσήφ) ουδέποτε υπήρξε φανατικός και ουδέποτε ακολουθούσε κάτι με εμπάθεια, καταλάβαμε αμέσως πως εκείνο που μας έλεγε είναι η αλήθεια και η Ορθοδοξία".
Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος.
“Το ημερολόγιο δεν είναι Θεός, ούτε όλοι οι νόμοι κρέμονται απ΄αυτό... Ο Κύριος πουθενά εις το ιερόν Ευαγγέλιον δεν αναφέρει ότι θα μας σώσει το παλαιόν ημερολόγιον.
Ποιός από τους Αγίους Αποστόλους και Πατέρας εκήρυξεν ημερολόγια;
Δεν πρέπει να νομίζωμεν ότι η Ορθοδοξία και η Χριστιανοσύνη έγκειται εις το ημερολόγιο και χωρίς αυτό δεν υπάρχει σωτηρία. Το ημερολόγιο δεν είναι Θεός αλλά παράδοσις, το Δε Ευαγγέλιο δεν λέγει δια ημερολόγια. Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας δεν ηγίασαν δια το ημερολόγιο ούτε το παλαιό ούτε το νέο, αγίασαν δια την Πίστιν του Χριστού την αγίαν και δια τα καλά των έργα, τα οποία έλαμπαν σαν τον ήλιον”.
“Όσοι πιστεύουν και φρονούν ότι χωρίς το ημερολόγιον μυστήριον δεν τελειοί το Άγιον Πνέυμα, αυτοί όχιν μόνον είναι αιρετικοί και πλανεμένοι, αλλά και ημερολάτραι και χρονολάτραι”.
“Το ζήτημα του ημερολογίου δεν είναι το σπουδαιότερον, επειδή δεν είναι ούτε Θεός ούτε πίστις ούτε απ' αυτό εξαρτάται η σωτηρία του ανθρώπου... (παράδειγμα Παύλος, Κορνήλιος, Ταβιθά...) Όλοι όσοι εσώθησαν και όσοι μέλλουν να σωθούν, θα σωθούν από την πίστιν στο Θεον, την αγάπη και τα καλά τους έργα”.
“Είναι διηρεμένοι (οι Γ.Ο.Χ.) σε πολλές μερίδες παρατάξεις και η μια δεν δέχεται την άλλην. Κρατούν σφιχτά το ημερολόγιον, την αγάπην όμως, το κεφάλαιον των αρετών, περιφρονουν”.
“Αι Άγιαι Οικουμενικαί Σύνοδοι συνεκροτήθησαν από το έτος 325 έως το 783, η δε μεταβολή του εορτολογίου έγινε το 1924.
Ουδεμία Οικουμενική Σύνοδος ησχολήθη με το παλαιόν και νέον εορτολόγιον, μόνον η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος ώρισε τα περί της εορτής του Πάσχα, και ο οποίος όρος κατά την γνώμην πολλών διδασκάλων της Εκκλησίας μας δεν φυλάττεται, αλλ' αυτό δεν βλάπτει ουδέ ποσώς την πίστιν."
Ο δε θείος Χρυσόστομος, όστις ήκμασεν εγγύς μετά την Α' Οικουμενικήν Σύνοδον, λέγει: « Χρόνων ακρίβειαν και ημερών παρατήρησιν δεν ηξεύρει η του χριστού Εκκλησία, επειδή οσάκις τρώγει τις τον ζωοποιόν Άρτον τούτον και το ποτήριον τούτο πίνει, καταγγέλει τον θάνατον του Κυρίου και Πάσχα επιτελεί».
Και ο ιερός Νικόδημος,
ερμηνευτής των ιερών κανόνων λέγει: Δεν φροντίζειν ο Χριστός και η Εκκλησία δια τοιαύτην παρατήρησιν χρόνων και ημερών πάρεξ δια μοναχήν ομόνοιαν και ειρήνην. Τι λοιπόν αναφέρεις Αγίας Συνόδους και Αγίους Πατέρας ακμάσαντας προ χιλίων ετών δια να στηρίξεις την πλάνην σου δια το παλαιόν και το οποίον λατρεύεις ως Θεόν δια να μην είπω και περισσότερον, εφ' όσον παραδέχεσαι και πιστεύεις, ότι χωρίς το παλαιόν εορτολόγιον ούτε μυστήριον τελείται.
Άρα δέχεσαι ότι το Πανάγιον Πνεύμα δια να τελειώσει μυστήριον πρέπει να έχει συνεπίκουρον και το άγιον παλαιόν ημερολόγιον!!! Φευ, της πλάνης και κακοδαιμονίας!!! "
“Κατά την Δευτέρα παρουσία θα μας εξετάση ο Κύριος, εάν κάναμε έργα της πίστεως και της αγάπης προς Αυτόν και τον πλησίον, εάν δηλαδή αγαπήσαμε τους πτωχούς και τους ελεήσαμε. Δεν θα μας ερωτήση ποιο ημερολόγιο εφυλάξαμε. Οι Άγιοι Πάντες δεν αγίασαν, διότι εφύλαξαν το παλαιό ημερολόγιο, αλλά διότι επίστευσαν και αγάπησαν τον Θεό και τον πλησίον τους σαν τους εαυτούς τους. Βέβαια είναι αλήθεια ότι η αλλαγή του ημερολογίου επέφερε σύγχυσι και διαίρεσι στην Εκκλησία, και την κατάργησι, πότε-πότε κατά καιρούς, της νηστείας των Αγίων Αποστόλων. Δεν έπεται όμως με αυτό ότι οι νεοημ/γίται αρνήθηκαν τον Χριστό ή ότι το νέο ημερολόγιο θα τους σώση, καθώς μερικοί από τους παλαιοημερολογίτες αποδίδουν τέτοιε δύναμι στο παλαιό, ελπίζοντες ότι θα σωθούν αρκεί να είναι παλαιοημερολογίτες, και ότι με αυτό έχουν προεξοφλήση την γνησιότητα της ορθοδόξου πίστεως.”
Η πολεμική μεταξύ των παρατάξεων των Γ. Ο. Χ.
" Το μίσος και η πολεμική μεταξύ των ''εκκλησιών" αυτών είναι πραγματικά απερίγραπτο.
Κάθε "εκκλησία" (Γ. Ο. Χ.) θεωρεί, ότι οι υπόλοιπες δεν είναι τίποτα, δεν έχουν αποστολική διαδοχή, δεν έχουν ιερωσύνη, δεν σώζουν, δεν έχουν έγκυρα μυστήρια.
Για τον λόγον αυτό οι (Γ. Ο. Χ.) τελούν αναμυρώσεις στους πιστούς ή ακόμη αναχειροτονίες στους ιερείς και επισκόπους των άλλων παρατάξεων, κατά την προσχώρηση τους στην δική τους παράταξη, όπως δηλαδή θα έπρατταν σε περιπτώσεις αιρετικών, που επιστρέφουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Πολύ συχνά άλλωστε, οι διάφορες παρατάξεις αλληλοϋβρίζονται ως αιρετικές ψευδοεκκλησίες και εξαπολύουν εκατέρωθεν φρικτούς αναθεματισμούς.
Ειναι χαρακτηριστικά , τα όσα διακηρύττει η Χρυσοστομική παράταξις:
«Όσο είναι κακό να ενωθούν όλες οι ψευδοεκκλησίες των αιρετικών, παπικών, προτεσταντών κλπ, σε μια «εκκλησία» που τάχα θα είναι η «Εκκλησία του Χριστού», άλλο τόσο είναι κακό και το να ενωθούν οι ψευδοεκκλησίες των Γ. Ο. Χ. με την αληθή Ορθόδοξη (Χρυσοστομική ) Εκκλησία».
(Το σχίσμα του ζηλωτικού παλαιοημερολογιτισμού, Αρχ. Βασιλείου Παπαδάκη).
Τι λένε οι Ιεροί Κανόνες περί Σχίσματος και Σχισματικών.
Ερμηνεία υπό Αγίου Νικοδήμου Αποστολικός Κανών λα'.
"Διά τούτο και ο παρών Αποστολικός κανών διορίζεται ούτως˙ «Όποιος Πρεσβύτερος ήθελε καταφρονήση τον εδικόν του Επίσκοπον, και χωρίς να γνωρίσει αυτόν πως σφάλλει φανερά, ή εις την ευσέβειαν, ή εις την δικαιοσύνην, ταυτόν ειπείν, χωρις να γνωρίσει αυτόν πως είναι φανερά ή αιρετικός ή άδικος, ηθελε συμμαζώνη κατ΄ ιδίαν τους Χριστιανούς, και κτίσας άλλην εκκλησίαν ήθελε λειτουργεί εις αυτήν ξεχωριστά, χωρίς την άδειαν και γνώμην του Επισκόπου του, ο τοιούτος ως φίλαρχος, ας καθαιρείται˙ επειδή ως τύραννος με βίαν και τυραννίαν, ζητεί να σφετερίσει την ανήκουσαν εξουσίαν τω Επισκόπω του. Αλλά και όσοι μεν άλλοι κληρικοί συμφωνήσουν με αυτόν εις την τοιαύτην αποστασίαν, ας καθαίρονται παρομοίως και αυτοί˙ όσοι δε λαϊκοί ας αφορίζονται»".
Ερμηνεία υπό Αγίου Νικοδήμου Κανών Α΄ Μεγάλου Βασιλείου.
"Σχισματικοί δε, ονομάζονται εκείνοι όπου διαφέρονται προς την Καθολικήν Εκκλησίαν, όχι δια δόγματα Πίστεως, αλλά δια κάποια ζητήματα εκκλησιαστικά και ευκολοϊάτρευτα...
Και απλώς όλοι οι Σχισματικοί, ερχόμενοι εις την Καθολικήν Εκκλησίαν, να βαπτίζονται, επειδή οι πρώτοι Ιερωμένοι των Σχισματικών είχον μέν το χάρισμα του να χειροτονούν και του να βαπτίζουν από την Εκκλησίαν...
Αφ' ου δε μίαν φοράν εσχίσθησαν από το όλον σώμα της Εκκλησίας, έχασαν αυτό και δεν ημπορούν πλέον να βαπτίσουν άλλους ή να χειροτονήσουν και απλώς να δώσουν χάριν, την οποίαν δια του σχίσματος εστερήθησαν· όθεν και οι παρ' αυτών βαπτιζόμενοι λογίζονται ότι από λαϊκούς εβαπτίσθησαν, διο και χρειάζονται να βαπτισθούν.”
Υποσημειώσεις, Ιερό Πηδάλιο Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου.
“Σημείωσε όμως κατά τον Δοσίθεον ότι και η παρασυναγωγή είδος εστι σχίσματος, άνευ αιρέσεως, αγκαλά και αυτό κακώς διηρημένων και διαμένων, εις αίρεσιν μεταγίνεται...
Διο και ο ΣΤ' Κανών της Β' με τους αιρετικούς συναριθμεί τους υγιά μέν έχοντας πίστιν, κεχωρισμένους δε όντας, και κατά των Κανονικών Επισκόπων φατρίας κατ' ιδίαν συνάγοντας...
Οι δε Σχισματικοί σχισματοαιρετικοί εισί, καθ' ότι ο Αυγουστίνος λέγει, ότι δεν είναι κανένα σχίσμα, ειμή πρότερον αίρεσιν αναπλάση, ίνα ορθώς δόξη της Εκκλησίας χωρισθήναι...
Το σχίσμα κακώς διαμένον, γίνεται αίρεσις, ή καταφέρεται εις αίρεσιν, ει και τους Σχισματικούς κυρίως, ουχ η διάφορος πίστις ποιεί αλλά η διαρρηχθείσα της κοινωνίας συντροφιά... "
Το πόσο σοβαρό είναι το Σχίσμα μας το εξηγεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
"Μηδέ ημέρας και καιρούς και ενιαυτούς παρατηρώμεν , αλλά πανταχού τη Εκκλησία μετ' ακριβείας επώμεθα, την αγάπην και την ειρήνην προτιμώντες απάντων.
Ει γαρ και εσφάλλετο η Εκκλησία, ου τοσούτον κατόρθωμα απο της των χρόνων ακριβείας ην, όσον έγκλημα απο της διαιρέσεως και του σχίσματος τούτου...
Ουδέν ούτως παροξύνει τον Θεόν, ως το Εκκλησίαν διαιρεθήναι...
Ουδε μαρτυρίου αίμα ταύτην δύνασθαι εξαλείφειν την αμαρτίαν έφησεν''.
Η Συνοδική Επιτροπή επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων της Εκκλησίας της Ελλάδος αναφέρει μέσω του γραμματέως της π. Γεωργίου Φραγκιαδάκη, τον Ιανουάριο του 2006:
"Τά Μυστήρια τῶν Παλαιοημερολογιτῶν θεωροῦνται ὡς μή γενόμενα καί θά πρέπει νά ἐπαναλαμβάνονται ἐξ ὑπαρχῆς. Τοῦτο ἰσχύει καί προκειμένου περί μιᾶς ὁμάδας ἀδελφῶν, πού ζήτησαν ἐπανένταξη μετά τοῦ «Ἱερέως» των στήν Ἐκκλησία. Τά στοιχεῖα πού προσκομίσθησαν στήν Ἱερά Σύνοδο γιά τήν Κανονικότητα τῆς Ἱερωσύνης τοῦ Ἱερέως δέν εἶναι ἐπαρκῆ. Ἔχουμε συνεπῶς ἀμφισβήτηση τῆς Χειροτονίας καί στήν περίπτωση αὐτή ἰσχύει ἡ μέ ἀρ. 1027/6367/765/21-6-1996 Ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, σύμφωνα μέ τήν ὁποία ἡ Χειροτονία πρέπει νά τελεῖται ἐξ ὑπαρχῆς ἀπό Κανονικό Ἐπίσκοπο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Τό ἴδιο θά μποροῦσε νά ἰσχύσει καί γιά τό Βάπτισμα τῶν μελῶν τῆς ὁμάδας αὐτῆς. Ὅμως ἡ Ἱερά Σύνοδος, κατ’ ἄκραν ἐπιείκειαν καί ἐφαρμόζοντας τήν Ἐκκλησιαστική Οἰκονομία, δέχτηκε φιλανθρώπως τήν εἰσδοχή τῆς Ὁμάδος στήν Ἐκκλησία διά Χρίσεως Ἁγίου Μύρου. Ἡ Ἱερά Σύνοδος προχώρησε σέ ἕνα ἀκόμη βῆμα, ἄξιο ἀναφορᾶς. Ἐπέτρεψε στήν ὁμάδα αὐτή τή χρήση τοῦ μή διορθωμένου Ἰουλιανοῦ Ἡμερολογίου, ὥστε νά μήν ἀποκοποῦν ἀπό τίς συνήθειές τους ἡλικιωμένα κυρίως πρόσωπα.”
Τώρα, αν κάποιοι νομίζουν ότι είναι πιο άγιοι από τους Αγίους, πιο σοφοί από τους Σοφούς, και πιο διακριτικοί από τους Διακριτικούς, συν Θεώ θα τους επισημάνουμε, ότι οι Άγιοι Πατέρες λέγουν, ότι αυτό που νομίζουμε ότι έχουμε ,είναι και το εμπόδιο να το αποκτήσουμε.
Διότι αληθινή ευσέβεια είναι το "μη προς τους Θεοφόρους Πατέρας αμφισβητείν".
(Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς).
Βασίλειος
Ιωάννα
Αποτειχισμένοι Αγγλίας
