.
Παραινετική ἐπιστολή διά τάς σχέσεις μας πρός τόν πλησίον καί διά τήν σημασίαν τῶν θλίψεων
Τίποτε δεν κάνει τόσο εύκολο τον δρόμο διά την προσέγγισι του Θεού, όσο το έλεος που προσφέρεται από το βάθος της ψυχής προς εκείνους που το έχουν ανάγκη.
Ο Κύριος είπεν:
«Εφ' όσον εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. 25, 40).
Είναι μιμητής του Θεού αυτός που θεραπεύει, όπως ο Θεός τας ανάγκας των άλλων από φιλανθρωπία και δείχνει πως έχει μέσα του κατ' αναλογία με το Θεό δύναμι προνοίας διά την σωτηρίαν του αδελφού του.
Ποιος λοιπόν είναι τόσο αδιάφορος, ώστε να μην επιθυμή να ομοιάζη προς τον Θεόν, να προσεγγίζη δηλαδή προς το καθ' ομοίωσιν, ενώ ο τρόπος της ευποιΐας και συμπαθείας του πλησίον είναι τόσον εύκολος;
Χωρίς την ευσπλαχνία και την αγάπη του πλησίον καμμία αρετή δεν μπορεί να διατηρηθή αμόλυντος.
Αν συνηθίσουμε να παρατηρούμε και να εξετάζωμε μόνο τον εαυτό μας, ποτέ δεν θα ενοχληθούμε με όσα πράττουν οι άλλοι. Θα αναγνωρίζωμεν ένα μονάχα κριτή, σοφό και δίκαιο, τον Άγιον Θεόν, που κρίνει με σοφία και δικαιοσύνη, όλα όσα γίνονται και μάλιστα και διά ποίον λόγο έχουν γίνει.
Ας αυτοπεριορίσωμε τον εαυτόν μας κόβοντας ολότελα την προσκόλλησί μας εις τα εξωτερικά και ας μη αφήνωμε το μάτι μας να βλέπη, ούτε το αυτί μας να ακούη, ούτε η γλώσσα να μιλάη διά τα ξένα πράγματα. Ας τα χρησιμοποιούμε περισσότερο με συμπάθεια παρά με εμπάθεια προς τους άλλους.
Ας ακούσωμεν τον θεηγόρον Παύλον ο οποίος μας συμβουλεύει:
«Σας παρακαλώ να πολιτευθήτε με πάσαν ταπεινοφροσύνην και πραότητα, με μεγαλόψυχον υπομονήν, ανεχόμενοι διά της αγάπης ο ένας του άλλου τα ελαττώματα» (Εφ. δ' 2).
«Εάν δε διάφορα και ποικίλα χαρίσματα και όχι τα αυτά εδόθησαν εις όλους, κατ' ουδένα λόγον επιτρέπεται η διανομή αυτή να γίνεται αιτία χωρισμού μεταξύ σας. Διότι η διανομή αυτή δεν είναι τυχαία, αλλά γίνεται από αυτόν τον Χριστόν. Εις ένα έκαστον από ημάς εδόθη η χάρις σύμφωνα με το μέτρον, το οποίον σαφώς και δικαίως χρησιμοποιεί ο Χριστός εις την διανομήν της δωρεάς του» (Εφ. Δ' 7).
«Ας αποθέσωμεν τον παλαιόν άνθρωπον τον φθειρόμενον κατά τας επιθυμίας της απάτης και ας ενδυθούμε τον νέον τον κατά Θεόν κτισθέντα» (Εφ. Δ' 22, 24).
Εάν έτσι εργασθούμε εις τον εαυτόν μας τότε θα κατορθώσωμεν «να περιπατήσωμεν αξίως του Θεού του καλούντως υμάς εις την εαυτού βασιλείαν και δόξαν» (Α' Θες. Β' 12).
Ο Άγιος Θεός μας δίδει την χάριν του, αλλά πρέπει να αναγνωρίζωμεν ό,τι καλόν και εάν πράττωμεν δεν είναι ιδικόν μας, είναι του Θεού. Πρέπει να συμπαθούμε τον μη έχοντα και να μην τον θεωρούμε ότι είναι αμαρτωλός, δηλαδή φαύλος, πονηρός, φλύαρος, κλέπτης, ψεύτης. Εάν την επίγνωσιν αυτήν αποκτήσωμεν, δεν θα κρίνωμεν ποτέ κανένα και αν ακόμη τον βλέπουμε να αμαρτάνη θανασίμως.
Θα σκεπτώμεθα ως εξής:
Δεν έχει Χριστέ μου την χάριν σου δι' αυτό αμαρτάνει. Αν φύγης και από εμένα θα πράξω τα ίδια και χειρότερα. Εσύ με βοηθάς και στέκομαι στα πόδια μου. Τόσον βλέπει ο αδελφός τόσον κάνει.
«Ζητείς από τον αδελφό σου αυτό που δεν του το έδωκεν ο Θεός. Εάν καλώς το εννοήσης αυτό που σου λέγω, όλοι θα σου είναι ανεύθυνοι και μόνον εσύ θα είσαι υπεύθυνος. Εάν θέλεις λοιπόν τον πλησίον σου να είναι πάντα καλός, καθώς σου αρέσει, αφαίρεσε τους πειρασμούς όπου έχει, με την χάριν όπου έχεις...».
«Δίκαιον είναι να κάμης ευχήν να τον απαλλάξη ο Θεός από τους πειρασμούς όπου έχει διά να μπορή να βλέπη και να ενεργή ορθά. Εάν δε ζητήσης κατ' άλλον τρόπον να εύρης το δίκαιον, θα φαίνεσαι ως άδικος και επομένως είναι ανάγκη η χάρις να πηγαινοέρχεται, μέχρι να εύρη ανάπαυσιν στην ψυχήν σου. Διότι τόσην χάριν δικαιούται εις εαυτόν να έχη ο άνθρωπος, όσον πειρασμόν ευχαρίστως υπομένει. Όσον βάρος του πλησίον αγογγύστως βαστάζει» (Γέρων Ιωσήφ ο σπηλαιώτης).
Άλλος δρόμος συντομότερος δεν υπάρχει από του να υπομένη κανείς τους πειρασμούς που έρχονται οποιοιδήποτε και αν είναι αυτοί.
Η πνευματική κατάστασις του ανθρώπου και η χάρις που έχει φαίνεται από την υπομονήν που έχει ο άνθρωπος. Απόδειξις της υπάρξεως της αρετής είναι η ανοχή, η μακροθυμία, η υπομονή. Αυτά είναι τα στολίδια κάθε αγωνιζομένου Χριστιανού.
Διά τούτο, αγαπητή μου ψυχή, κατά τον καιρόν, που πολεμεί και σε συγκαύση με το πυρ της αμαρτίας, μη νυστάξης, μη αμελήσης, αλλά αγωνίζου και ήλπιζε εις την άμαχον δύναμιν του Θεού, με την οποίαν το μεν πυρ της αμαρτίας θέλει σβύσει, τον δε διάβολον θα καταπατήσης. Ψάλλε με χαρά και αγαλίασι μαζύ με τον μελωδόν Θεόδωρον Στουδίτην: «Δεξιά σου χειρ λαβών συ Λόγε, φύλαξόν με, φρούρησον, μη πυρ με φλέξη της αμαρτίας» (ε' αντίφωνον του α' ήχου).
Ο διάβολος, αν θέλεις να μάθης, είναι χρήσιμος εις όλους μας, αν τον χρησιμοποιήσωμεν όπως πρέπει. Μας ωφελεί πάρα πολύ και επιτυγχάνομεν από αυτόν όχι μικρά κέρδη, όπως συνέβη και με τον Δίκαιον Ιώβ.
Εάν εσύ δεν αμελήσης και δεν προδώσης μόνος σου τον εαυτόν σου, ούτε αυτός ο διάβολος μπορεί να σε βλάψη. Ο αδύνατος βλάπτεται από παντού, ο δε ισχυρός ωφελείται από παντού. Διότι σημασία πάντοτε έχει η ψυχική διάθεσις και πάντοτε κυριαρχεί η προαίρεσις του ανθρώπου.
Εμείς λοιπόν ας μη επιρρίπτωμεν ούτε εις τον διάβολον, ούτε εις τους άλλους τας ευθύνας των ιδικών μας αμαρτημάτων. Αλλά τι αρμόζει κυρίως να κάνωμεν; Να κάνωμεν τούτο και μόνον. Να εμβαθύνωμεν εις τον εαυτόν μας και εις τα τραύματά μας, διότι έτσι θα ημπορέσωμεν να επιθέσωμεν και τα φάρμακα διά την θεραπείαν, διότι εκείνος που αγνοεί την νόσον του δεν θα φροντίση καθόλου διά την θεραπείαν της.
Ο ιερός Χρυσόστομος μας παρακινεί να ευχώμεθα διά τους πειράζοντας ημάς και να τους θεωρούμε ευεργέτας και όχι να τους καταρώμεθα ως εχθρούς. «Τούτο αεί λογιζόμεθα ότι και ο ευλογών τον εχθρόν εαυτόν ευλογεί και ο καταρώμενος τον εχθρόν εαυτόν καταράται και ο ευχόμενος υπέρ εχθρού, υπέρ εαυτού εύχεται όχι υπέρ εκείνου».
Ο Αιλιανός επαινεί τους εφόρους της Σπάρτης, επειδή δεν έκαμαν εκδίκησιν εις τους Κλαζομενίους οι οποίοι τους ατίμασαν. Αυτοί επήγαν εις την Σπάρτην και έβαψαν τους θρόνους των εφόρων, εις τους οποίους αυτοί καθήμενοι έκριναν. Οι έφοροι όταν το έμαθαν δεν ηγανάκτησαν ούτε ανταπέδωκαν κακόν αντί κακού. Επρόσταξαν όμως τον διαλαλητήν να κηρύξη αυτά τα θαυμάσια λόγια: «επιτρέπεται εις τους Κλαζομενίους να ασχημονούν».
Αυτούς τους εφόρους πρέπει να μιμούμεθα και εμείς οι Χριστιανοί . Και αν μας καταρώνται και αν μας κακοποιούν και αν μας υβρίζουν, εμείς δεν πρέπει να κάνωμεν εκδίκησιν, αλλά ας ακούσωμεν τι μας συμβουλεύει ο Χρυσορρήμων εις τον λόγον του περί μετανοίας: «Εκείνος ο οποίος δεν αδικεί τον εαυτό του, δεν θα ημπορέση να τον ζημιώση κανείς άλλος...και συ αν κάνης κάθε τι που εξαρτάται από εσένα, οπωσδήποτε θα επακολουθήση η βοήθεια από τον Θεόν...αν, όμως, κανείς ζημιώνεται και αδικήται, προέρχεται αυτό οπωσδήποτε από τον εαυτό του, όχι από τους άλλους, έστω και αν είναι αναρίθμητοι αυτοί που τον αδικούν και τον βάπτουν. Διότι, αν δεν πάθη αυτό από τον εαυτό του, όλοι μαζύ όσοι κατοικούν εις ολόκληρον την γην και αν τον κτυπήσουν ούτε κατ' ελάχιστον δεν θα ημπορέσουν να βλάψουν αυτόν που γρηγορεί και προσέχει εν Κυρίω...».
Αι θλίψεις και οι διάφοροι πειρασμοί πάντοτε μας ωφελούν πνευματικώς. Ο Άγιος Αδελφόθεος Ιάκωβος θεωρεί τας θλίψεις ως αιτία χαράς πνευματικής, δια τούτο παρατηρεί: Πάσαν χαράν ηγήσασθε αδελφοί μου, όταν πειρασμοίς περιπέσητε ποικίλοις, γινώσκοντες ότι το δοκίμιον υμών της πίστεως κατεργάζεται υπομονήν» (Ιακ. α' 2). Θα χαίρετε δε εις τας θλίψεις και τους πειρασμούς αυτούς, όταν έχετε την γνώσιν, ότι το να δοκιμάζεται η πίστις διά των θλίψεων, δημιουργεί ως αποτέλεσμα ασφαλές και πλήρες την σταθεράν υπομονήν. Η δε υπομονή αυτή ας είναι ακλόνητος και έτσι ας παράγη πλήρη τον καρπόν της τελειοποιήσεώς σας, διά να είσθε τέλειοι και ολόκληροι, ώστε να μην σας λείπει τίποτε.
Εκτός όμως των πειρασμών, διά των οποίων ο Θεός μας καταρτίζει, υπάρχουν και πειρασμοί που γεννώνται από τα αμαρτωλά πάθη μας. Κανένας άνθρωπος, που πειράζεται προς αμαρτίαν, ας μη λέγη, ότι ο Θεός είναι η αιτία του να πειράζωμαι και να σπρώχνωμαι εις την αμαρτίαν. Έκαστος δε ερεθίζεται και σπρώχνεται εις την αμαρτίαν από την ιδικήν του κακήν επιθυμίαν, που τον παρασύρει και με το δόλωμα της ηδονής τον τραβά.
Είναι πανευτυχής ο άνθρωπος, που βαστάζει με υπομονήν και καρτερίαν την δοκιμασίαν των θλίψεων. Και είναι πανευτυχής, διότι όταν διά της δοκιμασίας γίνη σταθερός και δοκιμασμένος και γυμνασμένος, θα λάβη τον λαμπρόν και ένδοξον στέφανον της αιωνίου ζωής, τον οποίον υπεσχέθη ο Κύριος εις εκείνους που τον αγαπούν.
Πηλίνη χειρί αμαρτωλού μοναχού μ.
Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη"
Πηγή ηλ. κειμένου: impantokratoros.gr
Η ποικιλία των πειρασμών κατά τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή
Λέγονται πειρασμοί, επειδή γεννούν πείρα και κατά τον αόρατο πόλεμο γίνονται φορείς πνευματικής γνώσεως στους προσεκτικούς. Πειρασμός είναι και λέγεται κάθε αντίθεση στον αγώνα μας για την πίστη και την ευσέβεια, ενώ φροντίζουμε για την υποταγή μας στον Θεό. Κατά την γνώμη των Πατέρων υπάρχουν ποικίλες υποδιαιρέσεις πειρασμών. Άλλοι είναι οι πειρασμοί των αγωνιστών, για να προσθέσουν κέρδος και πρόοδο στον αγώνα τους· άλλοι είναι οι πειρασμοί των ράθυμων και απρόθυμων, για να προφυλάσσονται από τα βλαβερά και επικίνδυνα· άλλοι είναι οι πειρασμοί αυτών που νυστάζουν και κοιμούνται, για να τους ξυπνήσουν. Διαφορετικοί είναι οι πειρασμοί αυτών που απομακρύνονται και πλανώνται, για να πλησιάσουν κοντά στο Θεό· διαφορετικοί τέλος είναι οι πειρασμοί των δικαίων και φίλων του Θεού, για να κληρονομήσουν την επαγγελία. Υπάρχουν και πειρασμοί των τελείων, που επιτρέπει ο Θεός, για να τους προβάλλει στην Εκκλησία ως στήριγμα των πιστών και ως παράδειγμα προς μίμηση. Υπάρχει και άλλο είδος πειρασμών των τελείων, όπως του Κυρίου και των Αποστόλων, που πλήρωσαν τον νόμο της (επι)κοινωνίας με τον κόσμο σηκώνοντας τους δικούς μας πειρασμούς.
Στον νόμο αυτό της "κοινωνίας" μετέχουν και οι πνευματικοί Πατέρες σηκώνοντας τα βάρη και τις αδυναμίες των πνευματικών παιδιών τους με προσευχές και διάφορους αγώνες που συμπληρώνουν τις ελλείψεις των άλλων. Κατά τους Πατέρες υπάρχει και ένας άλλος τρόπος "κοινωνίας" σε ξένους πειρασμούς: Όποιος κατηγορεί "κοινωνεί" με τους πειρασμούς του κατηγορουμένου, όποιος συκοφαντεί με τους πειρασμούς του συκοφαντουμένου, όποιος άδικεί με τούς πειρασμούς του αδικούμενου, ιδίως μάλιστα όταν ο αδικούμενος υπομένει αγόγγυστα τη ζημιά.
Εδώ αναφέρουμε τους πειρασμούς αυτών που προκόπτουν εξαιτίας της προσοχής και αγωνιστικότητάς τους, που κατά την κρίση πάντοτε των Πατέρων είναι: οκνηρία, βάρος του σώματος, χαύνωση των μελών, ακηδία, σύγχυση της διανοίας, υποψία για σωματική ασθένεια, δηλαδή μικροψυχία, σκοτισμός των λογισμών, εγκατάλειψη της ανθρώπινης βοήθειας, περιορισμός στις εξωτερικές ανάγκες και τα παρόμοια. Όλα αυτά, όταν συμβούν στους αγωνιστές με παραχώρηση του Θεού, δημιουργούν αίσθηση εγκαταλείψεως.
Τότε αρχίζει να κλονίζεται η πίστη τους, και να κόβεται η ελπίδα που τούς ενθάρρυνε μέχρι τότε. Μυστικά όμως η Χάρις τους παρηγορεί, για να μην αλλάξουν πρόγραμμα. Τους πείθει ότι ο πειρασμός δεν προήλθε από τους ίδιους, αφού όλα μαρτυρούν ότι δεν εγκατέλειψαν την καλή τους πορεία. Μετά τον προβληματισμό αυτόν και την μυστική παρηγοριά της Χάριτος στρέφονται με πίστη και πόθο προς τον Θεό, που έχει την δύναμη να τους σώσει, και προσπίπτουν με ταπείνωση ζητώντας την σωτηρία, που είναι και ο σκοπός για τον οποίο δοκιμάστηκαν. "Ως εδώ, όπως λένε οι Πατέρες, είναι οι πειρασμοί γι' αυτούς που προοδεύουν και προκόβουν στα πνευματικά.
Σε όσους συμβεί να αμελήσουν τα καθήκοντα τους ή, και το θλιβερότερο, να περιπέσουν σε οίηση και υπερηφάνεια, οι πειρασμοί είναι διαφορετικοί και σκληρότεροι, όπως όταν χρειάζονται εγχειρήσεις και εκτομές στις βαρείες αρρώστιες. Οι δαίμονες τους πολεμούν πρώτα φανερά με πολλή αναίδεια και επιμονή περισσότερο από την δύναμη τους. Σκοτίζεται ο νους και χάνουν τελείως την δύναμη της διακρίσεως η άνοια και οι βλακώδεις λογισμοί πληθαίνουν αρχίζει ισχυρός πόλεμος της σάρκας που εκβιάζει την προαίρεση παρουσιάζεται αναίτιος θυμός και σκληρότητα σε ό,τι άφορα το ίδιο θέλημα· εμφανίζεται αναίτια φιλονικία και επίπληξη στον οποιοδήποτε- ακολουθούν βλάσφημοι λογισμοί εναντίον του Θεού, απώλεια του θάρρους από την καρδιά, αφανής και φανερός εμπαιγμός από τους δαίμονες, ακράτεια στην ματαιολογία και, γενικά επιθυμία του κόσμου και της ματαιότητος. Έπειτα έρχονται πειρασμοί σκληροί που δύσκολα καταπολεμιούνται, παράξενα και ασυνήθιστα συμπτώματα ασθενείας, οδυνηρά τραύματα, φτώχεια και εγκατάλειψη ασυνήθιστη και απαρηγόρητη, κάθε αδύνατο και άλυτο συμβάν ή πράγμα, που προκαλεί απόγνωση και φόβο γιατί η καρδία στειρεύει από ελπίδα. Όλα αυτά είναι μάλλον συνέπειες της υπερηφάνειας και συμβαίνουν στον άνθρωπο που πλανήθηκε, και πίστεψε στον εαυτό του. Αυτά είναι τα φάρμακα για την θεραπεία του, ώστε να ξυπνήσει, να ταπεινωθεί και να εξεμέσει την χολή αυτής της ολέθριας διαστροφής.
Όπως στα θέματα της Χάριτος υπάρχουν τα βοηθητικά μέσα που κάνουν να περισσεύει η προκοπή σε χρόνο και ποσότητα έτσι και στην πλευρά της πλάνης υπάρχουν αυτά που συντελούν στην αυξομείωση της. Στην πλευρά της Χάριτος, όταν με την βοήθεια του Χριστού βαδίζει κάποιος την στενή και τεθλιμμένη οδό των εντολών και προσθέτει στην πορεία του αυτή ταπείνωση και συμπάθεια στην διακονία της αγάπης, αυξάνει την αντίληψη της Χάριτος και τον φωτισμό. Το αντίστοιχο συμβαίνει και στην πλευρά της πλάνης· αν προστεθεί ανυπομονησία και γογγυσμός, βαραίνει ο σταυρός στο διπλάσιο και ακόμη περισσότερο. Η μικροψυχία και η έλλειψη ελπίδας είναι τα βασανιστικότερα δεινά του αοράτου πολέμου. Αυτά παραχωρούνται στους σκληρούς και αταπείνωτους χαρακτήρες ως η σκληρότερη παιδεία, που είναι γεύση της ίδιας της γέεννας και της κολάσεως, αισθητό δείγμα της αποστασίας και εγκαταλείψεως.
Εδώ χρειάζονται ευχές άγιων και θαυματουργική επέμβαση, για να μαλακώσει η καρδιά. Χρειάζονται πολλές προσευχές και δάκρυα, για να επανασυνδεθεί η αρρωστημένη ψυχή με την Χάρη και να θεραπευθεί -αλλιώς είναι αναπόφευκτη η κατάκτηση της πλάνης, όπου η έκσταση των φρενών και ο όλεθρος!
Όντως μακάρια είσαι ταπείνωση! Ποιός είναι σοφός για να φυλάξει τα θελήματά σου και να μάθει καλά τα δικαιώματά σου, ώστε να σε κατακτήσει ολόκληρη. Να σε έχει σύντροφο και συγκάτοικο και εσύ να προπορεύεσαι αλλά και να ακολουθείς πίσω από αυτόν σε όλο τον δρόμο της ζωής του, ώσπου να τον παρουσιάσεις στον Δεσπότη και Βασιλέα σου, που σε ενδύθηκε ως αξιαγάπητη και σύνεδρό Του και σε αποκάλυψε και σε μας! «Μάθετε γάρ, λέει. ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία», και όχι κατά το σχήμα, «και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών»!
Δεν ήταν βέβαια ο σκοπός μας να επαναλάβουμε προβλήματα και ερμηνείες που είναι τόσο γνωστά από τους Πατέρες μας, αλλά μας παρέσυρε η ροή των πραγμάτων, αφού σχεδόν άθελά μας βρεθήκαμε στους στροβίλους των πειρασμών, των οποίων συχνότατα γινόμαστε θύματα για τις τόσες ελλείψεις και αμέλειες μας.
Ο αείμνηστος Γέροντας δεν έπαυε, με τον δικό του επαγωγικό τρόπο, να ερμηνεύει σε όλες τις φάσεις της ζωής μας τον στόχο και σκοπό των «συμβατικών αυτών επιφορών».
Βλέπαμε τις κινήσεις και τη λειτουργία των πειρασμών αυτών συνεχώς στα πλαίσια του πνευματικού νόμου, που ρύθμιζε τα πάντα στη ζωή μας με λεπτομέρεια. Πραγματικά, πόση σοφία κρύβεται εδώ για τους συνετούς και για όσους γνωρίζουν καλά την πνευματική ζωή, όταν χαράζουν την πορεία της πλεύσεως τους σε αυτόν τον ωκεανό της ζωής έχοντας ως βάση και πόλο έλξεως τον πνευματικό νόμο, «τον νόμον του πνεύματος της ζωής».
Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού,
«Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής»,
εκδ. Ι.Μ.Βατοπαιδίου- Ψυχωφελή Βατοπαιδινά
Περί πονηρῆς συνείδησης
Πονηρή συνείδηση είναι η συνείδηση του ανθρώπου που παραβαίνει τον θείο ηθικό νόμο, ζητώντας πάντα την επικράτηση του δικού του θελήματος, το οποίο του υπαγορεύει το ίδιο του το εγώ. Η συνείδηση αυτού του ανθρώπου έχει πλέον διαστραφεί από την εσκοτισμένη του διάνοια και την επικράτηση μέσα του του νόμου της αμαρτίας, και δεν ξεσηκώνεται πια, ούτε διαμαρτύρεται για τις παραβάσεις του ηθικού νόμου, διότι αθέτησε και νόμο και Νομοθέτη, και η αμαρτία σκοτείνιασε τα μάτια της ψυχής του, ώστε να μη βλέπει το φως του ηθικού νόμου, το φως της αλήθειας. Βούλωσε τα’ αυτιά του για να μην ακούει τον λόγο του Θεού , σκότισε τον νου του ώστε να μην κατανοεί, σκλήρυνε και απολίθωσε την καρδιά του ώστε να μην συναισθάνεται. Η συνείδηση ενός τέτοιου ανθρώπου έχει πωρωθεί.
Αυτός που έχει πονηρή συνείδηση, ζει μέσα στην κακία, σκέπτεται και επιδιώκει τα πονηρά, επιθυμεί τα κακά και εργάζεται την ανομία. Σε τίποτα δεν έχει θάρρος . Τρέμει ακόμη και τους δούλους και βλέπει τους πάντες καχύποπτα. Στην καρδιά του βασιλεύει ταραχή και την κατακυριεύουν ο θυμός και η οργή. Αυτός που έχει πονηρή συνείδηση κολάζεται από την πονηρία, πριν από την ώρα της κόλασης, σαν να βρίσκεται κιόλας σ’ αυτή.
Πηγή: «Το γνώθι σαυτόν
ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ»
ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ
Γ΄ΕΚΔΟΣΗ
Απόδοση στη Νέα Ελληνική:
Ευανθία Χατζή
Επιμέλεια κειμένου- Επίμετρο:
Γιώργος Μπάρλας
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ
Αθήνα 2011
http://talantoblog.blogspot.gr
Χριστέ, τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν...
Χριστέ, τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, τὸ φωτίζον καὶ ἁγιάζον πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, σημειωθήτω ἐφ' ἡμᾶς τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου, ἵνα ἐν αὐτῷ ὀψώμεθα φῶς τὸ ἀπρόσιτον· καὶ κατεύθυνον τὰ διαβήματα ἡμῶν πρὸς ἐργασίαν τὼν ἐντολῶν σου, πρεσβείαις τῆς παναχράντου σου Μητρός, καὶ πάντων σου τῶν ἁγίων.
Ἀμήν.
http://agiosonoufrios.blogspot.gr
Μην δικαιολογείς την αδράνειά σου!
Δεν υπάρχει πιο κρύο πράγμα από τον χριστιανό που δεν σώζει άλλους. Δεν μπορείς εδώ να επικαλεσθείς την φτώχια, διότι θα σε κατηγορήσει η χήρα που κατέβαλε τα δύο λεπτά... Δεν μπορείς να επικαλεστείς την ταπεινή σου καταγωγή, διότι και οι απόστολοι ήταν άσημοι και κατάγονταν από ασήμους. Δεν μπορείς να προβάλεις την αγραμματοσύνη σου κι εκείνοι ήταν αγράμματοι.
Ακόμη κι αν είσαι δούλος, κι αν είσαι δραπέτης, θα μπορέσεις να εκπληρώσεις το καθήκον σου, διότι και ο Ονήσιμος τέτοιος ήταν. Κοίταξε όμως που τον καλεί και σε τι υψηλό αξίωμα τον ανεβάζει ο απόστολος «ίνα κοινωνή μοι», λέγει, «εν τοις δεσμοίς μου». Δεν μπορείς να προφασισθείς την ασθένεια, διότι και ο Τιμόθεος τέτοιος ήταν, είχε «πυκνάς ασθενείας»...
Δεν βλέπετε τα δένδρα τα άκαρπα πως είναι γερά, πως είναι ωραία, μεγάλα, λεία και ψηλά; Αλλά αν είχαμε κήπο, θα προτιμούσαμε να έχουμε ροδιές και ελιές καρποφόρες παρά αυτά, διότι αυτά είναι για την τέρψη και όχι για την ωφέλειά μας ελάχιστα ωφελούν. Τέτοιοι είναι οι χριστιανοί που φροντίζουν μόνο για τα δικά τους, η μάλλον ούτε τέτοιοι, διότι αυτοί είναι για την φωτιά, ενώ τα καλλωπιστικά δένδρα χρησιμοποιούνται και για την οικοδόμηση και για την ασφάλεια των ιδιοκτητών.
Τέτοιες ήταν και οι πέντε παρθένες, αγνές βέβαια και κόσμιες και σώφρονες, αλλά σε κανέναν χρήσιμες, γι’ αυτό και κατακαίονται. Τέτοιοι είναι αυτοί που δεν έθρεψαν τον Χριστό. Πρόσεξε ότι κανείς απ’ αυτούς δεν κατηγορείται για προσωπικά του αμαρτήματα δεν κατηγορείται ότι πόρνευσε ούτε ότι επιόρκησε, καθόλου, αλλά ότι δεν υπήρξε χρήσιμος στον άλλο... Πως είναι χριστιανός τέτοιος άνθρωπος; Πες μου, αν το προζύμι που ανακατεύεται με το αλεύρι δεν μεταβάλλει στη δική του φύση όλο το φύραμα, είναι προζύμι; Και αλήθεια, το μύρο που δεν γεμίζει ευωδιά εκείνους που πλησιάζουν θα το ονομάζαμε μύρο;
Μην πεις μου είναι αδύνατο να παρακινήσω άλλους. Αν πράγματι είσαι Χριστιανός, αδύνατο είναι το να μη συμβαίνει αυτό. Όπως αυτά που βλέπουμε στη φύση είναι αναντίρρητα, έτσι και τούτο διότι στη φύση του Χριστιανού βρίσκεται το πράγμα. Μην υβρίζεις τον Θεό. Αν πεις ότι δεν μπορεί να φωτίζει ο ήλιος, τον ύβρισες. Αν πεις ότι ο Χριστιανός δεν μπορεί να ωφελεί, ύβρισες τον Θεό και τον είπες ψεύτη.Διότι είναι ευκολότερο να μη θερμαίνει και να μη χύνει φως ο ήλιος, παρά να μη φωτίζει ο χριστιανός... είναι ευκολότερο να γίνει σκοτάδι το φως, παρά να συμβεί αυτό. Μη λες, λοιπόν, είναι αδύνατο, διότι αδύνατο είναι το αντίθετο. Μην υβρίζεις, λοιπόν, τον Θεό.
Αν ρυθμίσουμε σωστά τη ζωή μας, οπωσδήποτε θα συμβούν κι εκείνα και θα ακολουθήσουν σαν κάτι το φυσικό. Δεν είναι δυνατόν να μείνει κρυφό το φως του Χριστιανού δεν είναι δυνατόν να κρυφτεί μια τόσο φωτεινή λαμπάδα. Ας μην αμελούμε, λοιπόν!
Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου
Η εξομολόγηση της μάνας που δεν έγινε.
Μία μάνα πήγε το παιδάκι της να εξομολογηθεί, όταν αυτή ήταν στο δημοτικό.
Σκεφτόταν, «θα το πάω τώρα, από μικρό, να το ‘χω σίγουρο ότι θα είναι προσεκτικό, ότι θα το φυλάξει ο Θεός και θα ‘ναι στο δρόμο του.
Δεν υπάρχει κάτι καλύτερο που θα μπορούσα να έχω κάνει». Έτσι σκεφτόταν. Ήταν Τετάρτη Δημοτικού το παιδί της. Έφτασαν στον ναό και λέει η μάνα στον πνευματικό «Πάτερ, σας φέρνω το παιδάκι μου μικρό , μικρό, να το βάλουμε στο δρόμο του Θεού». Και λέει ο πνευματικός «άργησες πολύ να φέρεις το παιδί σου». Ξαφνιάστηκε η μάνα. «Πάτερ, τώρα αρχίζω και βλέπω ότι καταλαβαίνει μερικά πράγματα καλύτερα. Όταν ήταν μικρό, δεν το έφερνα, διότι τι αμαρτίες να έχει ένα μικρό παιδί;».
Και της απάντησε ο Ιερέας: "Δεν εννοώ αυτό. Δεν αναφέρομαι στο παιδί. Λέγοντας πως άργησες να φέρεις το παιδί σου , εννοώ ότι έπρεπε, πρίν απ’το παιδί σου , να ‘χεις φέρει τον εαυτό σου. Και δεν αναφέρομαι στο τώρα, στα τωρινά σου χρόνια. Που ήσουν τόσα χρόνια εσύ; Δεν σε ήξερα όταν ήσουν είκοσι χρονών. Δεν σε ήξερα όταν ήσουν δεκαπέντε. Δεν σε ήξερα όταν ήσουν εσύ Τετάρτη Δημοτικού. Εσύ, που ήσουν όταν πήγαινες τατέρτη δημοτικού. Που ήσουν από μικρό παιδί; Το τι είναι το παιδί σου τώρα εξαρτάται από τι ήσουν εσύ τότε.
Εξαρτάται από το πώς μεγάλωσες εσυ. Έπρεπε να έρθεις εσύ από τότε πριν γεννηθεί το παιδί σου γιατί ήδη του ετοίμαζες από εκείνη την στιγμή όχι μόνο τα γονίδια που πήρε από σένα , μας τις ψυχικές υποδομές και τον χαρακτήρα του. Διότι, από σένα δεν πήρε μόνο το χρώμα των ματιών, των μαλλιών, το ύψος, την μορφή του προσώπου, το σχήμα του κορμιού και όλο το παρουσιαστικό του. Πήρε και τον ψυχικό σου κόσμο , το εσωτερικό σου , την χάρι που σκόρπαγε η ψυχή σου. Την χάρι που είχες ή που δεν είχες".
Πόσο ευθύνη έχουμε ;
Από το βιβλίο «Αγάπη για πάντα»
του π. Ανδρέα Κονάνου
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΦΡΟΝΙΜΟΥ
Φρόνιμος είναι αυτός που εργάζεται σε όλη του τη ζωή για την αρετή. Ο φρόνιμος είναι συνετός άνθρωπος και ότι κάνει το κάνει με σκέψη και επίγνωση. Αγαπάει τον Θεό και Τον ανακαλύπτει μέσα από τα δημιουργήματά Του. Οι λόγοι του είναι γεμάτοι σύνεση, οι δε πράξεις του ευχάριστες στον Θεό. Ο δρόμοι του είναι ευθείς και προχωράει προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι σκέψεις του ταιριάζουν με των σοφών τις σκέψεις και οι διαλογισμοί του με αυτούς των συνετών.Επιμελείται και προσέχει τα γύρω από τη ζωή του, εξασκώντας ιδιαίτερα τη φρόνησή του.
Όταν ευτυχεί παραμένει μετριόφρων και όταν ατυχεί καρτερικός. Ο φρόνιμος, πριν επιχειρήσει να κάνει κάτι, πρώτα απ’ όλα σκέπτεται πού αποσκοπεί η πράξη του και μετά προχωράει στην πραγματοποίησή της. Ο φρόνιμος είναι σε όλα σταθερός. Ο φρόνιμος δεν φουσκώνει, δεν παινεύεται, δεν υπερηφανεύεται, αλλά συμπεριφέρεται με ταπεινοφροσύνη και θυμάται πάντα ότι ο άνθρωπος είναι περαστικός και προσωρινός από τη γη και ότι το πολίτευμά του, η πραγματική ζωή του δηλ. υπάρχει στον ουρανό.
Μακάριος είναι ο άνθρωπος, ο οποίος κατέκτησε τη σοφία και ο θνητός ο οποίος απέκτησε φρόνηση.
Πηγή: «Το γνώθι σαυτόν», Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως
Ο σκοτισμός του νοός κατά την ώραν της προσευχής
ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ἀγωνιστές συχνά παραπονοῦνται ὅτι κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς ὁ νοῦς τους δέν συγκεντρώνεται, ἀλλά σκορπίζεται ἐδῶ καί ἐκεῖ, μέ ἀποτέλεσμα νά θεωροῦν ὅτι ἡ προσευχή τους εἶναι μάταια. Βλέπουν ὅτι ἡ πράξη τῆς προσευχῆς εἶναι δύσκολη, γι᾽ αὐτό καί ζητοῦν ἀπό τούς πνευματικούς σχετικές συμβουλές.
Τό πρῶτο, πού πρέπει νά προσέξουν οἱ ἀδελφοί εἶναι ἡ προσπάθεια στήν προσευχή νά μή διακοπεῖ. Νά προσεύχονται κι ἄς τρέχει ὁ νοῦς στά περιττά καί μάταια. Νά ἐλπίζουν ὅτι κάτι καλύτερο θά πετύχουν αὔριο.
Ὁ ἀγώνας τους πρέπει νά εἶναι στραμμένος κυρίως στήν ἐγρήγορση, στόν περιορισμό τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν καί στό ἔλεγχο τῶν αἰσθήσεων. Γιά νά εἶναι προσηλωμένος ὁ νοῦς στόν Ἰησοῦ, δέν πρέπει νά ἀσχολεῖται μέ περιττά καί ἄχρηστα πράγματα, τά ὁποῖα ἐκτός τῆς ραθυμίας προκαλοῦν καί λύπη. Ὁ πολυάσχολος καί πολυμέριμνος δέν πρόκειται νά συγκεντρώσει τό νοῦ του στήν προσευχή. Μοιάζει μέ ναυτικό, πού ταξιδεύει σέ τρικυμισμένη θάλασσα.
Ἐπίσης ὁ ἔλεγχος τῶν αἰσθήσεων εἶναι ἀναγκαῖος, γιά νά μή ἐντυπώνονται εἰκόνες καί νά μή δημιουργοῦνται ἐντυπώσεις, πού ἀπομακρύνουν τό νοῦ ἀπό τό ἱερό ἔργο τῆς προσευχῆς. Ὁ πολύπειρος Γέροντας Ἰωσήφ ὁ ἡσυχαστής, ἀναφερόμενος στήν τήρηση τοῦ νοῦ, ἔλεγε: «Προσευχή χωρίς προσοχή καί νήψη εἶναι ἀπώλεια χρόνου, εἶναι κόπος χωρίς πληρωμή.
Πρέπει νά στήσουμε ἄγρυπνο φύλακα σέ ὅλες τίς αἰσθήσεις, μέσα καί ἔξω, τήν προσοχή. Γιατί χωρίς αὐτή ὁ νοῦς καί οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς διαχέονται στά μάταια καί συνήθη, ὅπως τό ἄχρηστο νερό, πού τρέχει στούς δρόμους. Κανένας δέν μπορεῖ νά ἀνεβεῖ ψηλά, ἄν δέν καταφρονήσει τά κάτω. Πολλές φορές προσευχόμαστε καί ὁ νοῦς μας περιδιαβάζει ἐδῶ καί ἐκεῖ, ὅπου τοῦ ἀρέσει καί σέ ὅσα ἀπό συνήθεια ἕλκεται. Γι᾽ αὐτό χρειάζεται βία, γιά νά τόν συμμαζέψουμε καί νά προσέξει τούς λόγους τῆς εὐχῆς».
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας θέτουν ὡς προϋπόθεση γιά τή συγκέντρωση τοῦ νοῦ στήν προσευχή τή μελέτη πνευματικῶν βιβλίων. Καί στήν περίπτωση αὐτή ὅμως χρειάζεται προσοχή καί ἀφοσίωση στό κείμενο καί ὄχι βιαστική καί ἐπιπόλαιη ἀνάγνωση.
Ὁ Γέροντας Παΐσιος ἔλεγε: «Ἐάν δέν ἔχουμε τό νοῦ μας κατά τήν ὥρα τῆς πνευματικῆς μελέτης, δέν ὠφελούμαστε καθόλου, μόνο πού χασομεροῦμε καί κουραζόμαστε ἄσκοπα, γιατί τίποτε δέν μποροῦμε νά θυμηθοῦμε, ὅπως ὁ τυπογράφος, ὅταν δέν ἔχει τό νοῦ του στή δουλειά, δέν βάζει μελάνη στά στοιχεῖα καί οἱ μηχανές δουλεύουν στόν ἀέρα καί δέν τυπώνεται τίποτε».
Ὁ νοῦς εἶναι ὁ τροφοδότης τῆς ψυχῆς «καί ὅ,τι καλό ἤ πονηρό δεῖ ἤ ἀκούσει, τό κατεβάζει στήν καρδιά, ὅπου εἶναι τό κέντρο τῆς πνευματικῆς καί σωματικῆς δύναμης τοῦ ἀνθρώπου». Ὁ πνευματικός ἀγωνιστής πρέπει νά τό γνωρίζει αὐτό καί νά προσέχει τί βλέπει, τί ἀκούει καί τί σκέφτεται, δηλαδή νά ἐπιλέγει τά καλά καί θεάρεστα καί νά ἀποφεύγει καθετί πού εἶναι ἁμαρτωλό καί σκορπίζει τό νοῦ στή ματαιότητα τῆς κοσμικῆς ζωῆς.
Πρωτοπρ. Διονύσιος Τάτσης
Ορθόδοξος Τύπος, 27/09/2013
Τά δῶρα τοῦ Θεοῦ...
Οι θλίψεις, οι δοκιμασίες και τα βάσανα είναι τα μέσα που χρησιμοποιεί ο Θεός για να ωριμάσει ο άνθρωπος.
Όλα τα οδυνηρά που επιτρέπει στη ζωή μας ο Θεός είναι φάρμακα που θεραπεύουν την ασθενούσα φύση του ανθρώπου. Το καμίνι του πόνου, των δοκιμασιών και των θλίψεων είναι το εργαστήριο όπου ο Θεός κατεργάζεται την τελειοποίηση του χριστιανού. Αν το ψωμί που μπαίνει στο φούρνο είχε φωνή, θα διαμαρτυρόταν και θα έλεγε πως δεν αντέχει τη φωτιά του φούρνου. Όμως αυτό το ψήσιμο είναι που κάνει το ψωμί κατάλληλο για βρώση. Αν δεν έμπαινε στο φούρνο θα γέμιζε σκουλήκια, θα ήταν άχρηστο. Τα φρούτα πάνω στα δέντρα, που τα ψήνει ο καλοκαιρινός ήλιος, αν είχαν στόμα θα διαμαρτύρονταν και θα έλεγαν πως δεν αντέχουν άλλο τις καυτερές ακτίνες του ήλιου. Με την ακτινοβολία, όμως, που δέχονται από τον ήλιο ωριμάζουν, αποκτούν άρωμα, χρώμα, γεύση και ουσία. Διαφορετικά θα ήταν άγευστα, ανούσια και άχρηστα.
Κατά ανάλογο τρόπο στο καμίνι του πόνου ο άνθρωπος αποκτά ωριμότητα, ουσία, περιεχόμενο. Καθαιρείται από πάθη, ταπεινώνεται, μαθαίνει να συμπάσχει, αποκτά γνησιότητα και αυθεντικότητα. Όπως ακριβώς συμβαίνει με το χρυσάφι. Μετά που θα δοκιμαστεί και καθαρθεί στο χωνευτήρι, τότε αποβαίνει το πιο πολύτιμο μέταλλο.
Όσο πληθαίνουν οι δοκιμασίες, όσο κτυπιέται η ψυχή στο αμόνι του πόνου, τόσο εύθετη γίνεται για την βασιλεία των ουρανών και με ευφρόσυνο δειλινό χαμόγελο αναμένει το ολόλαμπρο πρωινό της Αναστάσεως που ορθρίζει πίσω από κάθε σταυρό. Μην ξεχνούμε ότι και η Παναγία μας στην επίγεια ζωή Της δοκίμασε το πιο πικρό ποτήρι, όπως ακριβώς Της το προφήτεψε ο δίκαιος Συμεών, όταν δέχτηκε στην αγκαλιά του τον τεσσαρακονθήμερο Χριστό. Προορώντας ο Προφήτης την Σταύρωση του Υιού και Θεού Της, προανήγγειλε στην Παναγία ότι δίστομη ρομφαία θα ξεσχίσει τη μητρική Της καρδιά. Αυτή η δίστομη ρομφαία που δοκίμασε η Παναγία μας, επέτρεψε ο Θεός και πολλοί Άγιοι Του να την δοκιμάσουν. Γιατί η ρομφαία και ο σταυρός, ο πόνος και η οδύνη, είναι δώρα του Θεού προς τους εκλεκτούς του.
Πρωτ. Εὐέλθωντος Χαραλάμπους
http://www.diakonima.gr
Νά μήν ἀμελεῖς νά ξεριζώνεις ἀπό τίς καρδιές τῶν παιδιῶν τούς σπόρους τῆς ἁμαρτίας
Να μην αμελείς να ξεριζώνεις από τις καρδιές των παιδιών τους σπόρους της αμαρτίας , της πονηρίας και των βλάσφημων λογισμών, τις αμαρτωλές συνήθειες και τάσεις και κάθε άλλο πάθος. Οι σπόροι όλων των κακιών υπάρχουν και στα παιδιά. Να τους επισημάνεις κάθε κίνδυνο της αμαρτίας που θα συναντήσουν στο δρόμο της ζωής. Μην τους κρύψεις την αμαρτία, γιατί μπορεί από άγνοια ή από πλημμελή αντίληψη να στερεωθούν στις αμαρτωλές συνήθειες που, όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, αναπτύσσονται και ριζώνουν και μετά έχουν την ανάλογη καρποφορία.
Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης.
Σαρκοποίηση τοῦ πνεύματος ἤ πνευματικοποίηση τῆς σάρκας.
Ὅσο τά χρόνια περνοῦν καί ἔρχεται τό γῆρας, ὁ ἄνθρωπος μεταβάλλεται· εἴτε πρός τό καλλίτερο, εἴτε πρός τό χειρότερο. Ἄν εἶναι μοναχός ἤ ἔγγαμος πού ζεῖ κατά Θεόν, προχωρεῖ πνευματικά καί ἁγιάζεται. Ἄν δέν ζεῖ κατά Θεόν καί κατά Πνεῦμα, ἐγκλωβίζεται ὅλο καί περισσότερο στά δεσμά τῶν παθῶν καί τοῦ διαβόλου.
Οἱ Ἅγιοι Πατέρες λένε ὅτι μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου ἕνα ἀπὸ τὰ δύο γίνεται στὸν ἄνθρωπο: ἢ σαρκοποιεῖται τὸ πνεῦμα ἢ πνευματικοποιεῖται ἡ σάρκα· στασιμότητα δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει. Αὐτὸ εἶναι μία μεγάλη ἀλήθεια. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος σταματάει νά ἀγωνίζεται πνευματικά, δέν μένει ἐκεῖ πού ἔχει φτάσει μέ τήν, μέχρι τότε, πνευματική του προσπάθεια, ἀλλά χάνει συνεχῶς ἔδαφος. Γίνεται ὅλο καί περισσότερο σαρκικός.
Ἀντιθέτως, ὁ σαρκικός ἄνθρωπος, ὅταν μετανοήσει, ἀρχίζει νά γίνεται πνευματικός ἄνθρωπος.
Ὅσο συνεχίζει νά ἀγωνίζεται, τόσο ἐξαγιάζεται καί γίνεται πιό πνευματικός ἄνθρωπος.
Ὁ καλὸς γίνεται καλλίτερος καὶ ὁ κακὸς γίνεται χειρότερος, π.χ. ὁ τσιγκούνης γίνεται ἀκόμη πιό τσιγκούνης καί φιλάργυρος, ὁ φιλεύσπλαχνος, γίνεται ἀκόμα πιὸ φιλεύσπλαχνος κ.ο.κ.
Αὐτό σημαίνει ὅτι δέν πρέπει ποτέ νά σταματᾶ ὁ πνευματικός ἀγώνας. Καθημερινά, ὁ Χριστιανός πού θέλει νά σωθεῖ, θά πρέπει νά τηρεῖ τόν κανόνα πού ἔχει λάβει ἀπό τόν Πνευματικό του Πατέρα καί νά ζεῖ τήν ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικοποιημένη ζωή, δηλαδή νά ζεῖ ἀσκητικά-νηπτικά-ἡσυχαστικά καί νά μετέχει συχνά (μέ τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ του πατρός) τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Ἔτσι ἀποφεύγει τήν περαιτέρω σαρκοποίησή του καί προάγει τήν πνευματικοποίησή του. Σταδιακά ἐνοικεῖ ἡ Θεία Χάρηὅλο καί περισσότερο μέσα του, στό μέτρο πού καθαρίζεται καί ἀγωνίζεται πνευματικά. Ἡ ὕπαρξή του φωτίζεται, ὁ ἴδιος ζεῖ τήν χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὁλοκληρώνεται ὡς πρόσωπο.
Ἡ οὐσία τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος, πού ἀκραιφνῶς διασώζεται στόν μοναχισμό, ἔγκειται ἀκριβῶς στό γεγονός ὅτι εἶναι ἡ θεραπευτική τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου 148.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θεραπεύει τὴν ἀσθένεια τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας. Ὁ ἄνθρωπος, ἀπὸ ἄτομο ἐγωκεντρικό ποὺ εἶναι ὅταν γεννιέται, γίνεται πρόσωπο. Ἀποκτᾶ τήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπηπρός τόν Θεό καί πρός τόν συνάνθρωπο. Ἐνῶ πρῶτα εἶχε ὡς κέντρο τόν ἑαυτό του, τώρα ἔχει ὡς κέντρο τόν Χριστό 149. Ἀνάγκη λοιπόν συνεχοῦς Πνευματικοῦἀγῶνος ἀπό ὅλους μοναχούςκαί λαϊκούς, ἐγγάμους καί ἀγάμους διότι κάθε στιγμή, ἀνάλογα μέ τό πῶς τήν ἀξιοποιοῦμε, συμβάλλει στήν σαρκοποίηση τοῦ πνεύματος καί ἀπώλεια ἤ στήν πνευματικοποίηση τῆς σάρκας καί τήν αἰώνιο σωτηρία.
Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού σύν Θεῶ θά ἐκδοθεῖ σύντομα
148 Πρβλ. Πρωτοπρ. Ἰωάννου Σ. Ρωμανίδου (†), Καθηγητοὺ Πανεπιστημίου, Δογματική καί συμβολική θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου καθολικῆς Ἐκκλησίας, Τόμος Α΄, 4η ἔκδοση, Ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2009, σελ.16-19.
149 Ὅ.π. σελ. 12.
Η αδικία
“Μάλλον αδικείσθαι ή αδικείν”
(Πλάτων)
Για τους περισσότερους από εμάς αδικία είναι: οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, το να είμαι άνεργος, άστεγος, άρρωστος, ο θάνατος του παιδιού μου, οι άθλιες συνθήκες ζωής, το να μην ενδιαφέρεται κανείς για μένα, η περιφρόνηση, η συκοφαντία, η απανθρωπιά, ο πόλεμος, η μοναξιά, η έλλειψη κατανόησης και τόσα άλλα που συναντούμε στην επίγεια διαδρομή μας.
Όλοι πιστεύουν ότι αδικούνται και κάνουν το πάν για να δικαιωθούν. Κανείς δεν ευχαριστείται και δεν ανέχεται να τον αδικούν. Διότι το αίσθημα της δικαιοσύνης είναι έμφυτο σε κάθε άνθρωπο. Εάν επικρατούσε δικαιοσύνη, θα ήταν παράδεισος η γη μας. Μετά, όμως, από την απομάκρυνσή μας από το Θεό, εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος, εισέβαλε και η ποικίλη αμαρτία στη ζωή μας. Αδικούμε “λόγοις και έργοις”.
Όταν εκφραζόμαστε υποτιμητικά για τον άλλον ή για την εργασία του, και γινόμαστε αίτιοι να μείνει άνεργος και να ταλαιπωρείται και η οικογένεια του, είναι ξεκάθαρο ότι τον αδικούμε. Αδικίες συχνά συμβαίνουν και σε θέματα κληρονομικά, εξαιτίας των οποίων συγγενείς αποξενώνονται και για «δύο μέτρα γης». Ο άνθρωπος όμως νομίζει ότι θα πλουτίσει αδικώντας, Και αρχικά τον βοηθάει ο “αρχαίκακος υποβολέας του κακού” και προοδεύει. Σύντομα όμως αποκαλύπτονται οι αδικίες και εξευτελίζεται χάνοντας τα πάντα.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΟΦΙΑ:
Ο τραγικός Μένανδρος πίστευε ότι η καλοπέραση των κακών ανθρώπων είναι ντροπή για τους Θεούς: “Θεών όνειδος τους κακούς ευδαιμονείν”. Ο Αριστοτέλης πίστευε πως η αδικία δεν είναι ποτέ τυχαία, λέγοντας:
“Εν τη προαιρέσει η μοχθηρία και το αδικείν”. Ο Δημόκριτος έλεγε: “Αγαθόν ού το μη αδικείν, αλλά το μηδέν θέλειν”, διακρίνοντας πίσω από την αδικία την επιθυμία, ενώ ο Σωκράτης προτείνει, στο πνεύμα του χριστιανισμού που δεν γνώρισε: “Ουδαμού αδικείν. Ουδ’ αδικούμενον ανταδικείν”. Ο Μ. Γκάντι έβλεπε πίσω από την ανθρώπινη αδικία τον παράγοντα τύχη: “Ένας αδύναμος άνθρωπος είναι δίκαιος μόνο κατά τύχη.
Ένας δυνατός, μη βίαιος άνθρωπος είναι άδικος μόνο κατά τύχη”. Αντίθετα ο Γάλλος συγγραφέας Louis Dumur έδειχνε τη υποκρισία πίσω από κάθε αδικία λέγοντας: “Μια αδικία από την οποία κερδίζουμε εμείς, ονομάζεται τύχη. Μια αδικία από την οποία επωφελείται κάποιος άλλος, ονομάζεται σκάνδαλο”.
Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ:
Ο λόγος του Θεού είναι γενικά καταδικαστικός για τους αδίκους. Διαβάζουμε σχετικά: “Όστις καταθλίβει τον πτωχόν διά να αυξήση τα πλούτη αυτού, (...) θέλει ελθεί βεβαίως εις ένδειαν”. (Παρ. κβ΄16) και “Ουκ αδικήσεις τον πλησίον” (Λευϊτ. ιθ' 13). Αλλού διαβάζουμε: “Ου ποιήσετε άδικον εν κρίσει, εν μέτροις και εν σταθμοίς και εν ζυγοίς.” (Λευϊτ. ιθ' 35). Ο Απόστολος δηλώνει ξεκάθαρα: “Άδικοι βασιλείαν Θεού ού κληρονομήσουσι” (Α' Κορ. στ' 9). Ο προφήτης Ζαχαρίας είδε κάποτε σε όραμα στον ουρανό να πετά πάνω από σπίτια άσεβων και άδικων ένα τεράστιο δρεπάνι. Το δρεπάνι ήταν σύμβολο της θείας τιμωρίας κατά των άσεβων απέναντί Του και των αδίκων προς τούς πλησίον τους (Ζαχ. ε' 1-6). Με το όραμα φαίνεται η αποστροφή του Θεού στην αδικία και η προστασία Του προς τους αδικούμενους. Απειλώντας ο Θεός με απειλή θανάτου τούς αδίκους προστατεύει και αναλαμβάνει κάτω από την προστασία Του τους αδύνατους αδικουμένους. Όμως, η απειλή τιμωρίας στούς αδίκους είναι ταυτόχρονα και εκδήλωση αγάπης του Θεού απέναντί τους και πρόσκληση μετανοίας. Αυτό άλλωστε τονίζει ο Ίδιος ο Θεός διά του προφήτου του Ησαίου: “Άπέχου άπό άδικου και ού μή φοβηθήση, και τρόμος ουκ έγγιεί σοι” (Ησ. νδ' 14). Όμως, η κάθε εις βάρος μας αδικία, κατά τη Βίβλο, δεν βλάπτει ουσιαστικά την ψυχή μας. Στην Αγία Γραφή η αδικία φωτίζεται με πολλά παραδείγματα. Σπουδαίο παράδειγμα αντιμετώπισης της αδικίας αναδεικνύεται ο Ιώβ ο πολύαθλος. Ο βιβλικός αυτός πατριάρχης, από πλούσιος γίνεται φτωχός, από πολύτεκνος άτεκνος, μέσα σε λίγες ώρες. Επιπλέον η λέπρα τον τυραννά, ενώ μένει ανέστιος, αυτοεξοριζόμενος σε μέρη “κοπρίας”. Ακόμη και οι φίλοι κατηγορούν τον δίκαιο, αδικώντας τον, λέγοντάς του ότι από τα αμαρτήματά του πάσχει. Η ίδια η σύζυγός του τον προτρέπει να βλασφημήσει κι ας πεθάνει. Όμως αυτά δεν βλάπτουν την ψυχή του, ενώ για την αντιμετώπιση της κατάστασής του, το μόνο που λέει είναι: “Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον.” Άλλο ανάλογο παράδειγμα είναι ο Ιωσήφ ο αγαπημένος γιος του Ιακώβ. Τα ίδια του τ’ αδέλφια, φθονώντας τον, τόν πουλούν ως δούλο μακριά από την πατρίδα του. Στην Αίγυπτο συκοφαντείται και φυλακίζεται. Κι όμως η αρετή του έμεινε αλέκιαστη, γι' αυτό κι ο Θεός τον ανταμείβει. Στην Καινή Διαθήκη έχουμε το παράδειγμα του Λαζάρου της παραβολής. Υποφέρει από φτώχεια, πείνα, αρρώστια, έλκη, αδικία, ενώ βλέπει από το πεζοδρόμιο τον πλούσιο να ζει πολυτελώς. Τελικά η υπομονή του Λαζάρου τον έβαλε στην αγκάλη του Αβραάμ.
Συνεπώς, τα παραδείγματα αυτά, αλλά και πολλά περισσότερα, μας δείχνουν ότι οποιαδήποτε αδικία, εναντίον μας, όχι μόνο δεν μας αδικεί, αν η ψυχή μένει στέρρεα στην ορθή πίστη και πράξη, αλλά αντιθέτως μας στεφανώνει και καταξιώνει.
Πραγματική αδικία φαίνεται πως είναι η ίδια η εκούσια αμαρτία που, όταν την διαπράττουμε, ζημιώνουμε οι ίδιοι την ψυχή μας. Αλλιώς δεν πρόκειται για πραγματική αδικία, αλλά για οδύνη ή δοκιμασία του ανθρώπου, που αναδεικνύει το ποιόν του. Την άποψη αυτή ενστερνίζεται ο Ιερός Χρυσόστομος γράφοντας: “πάντα κόνις και καπνός και μύθος, κάν επιβουλάς είπης, κάν συκοφαντίας, κάν λοιδορίας, κάν εξορίας, κάν ξίφη ηκονημένα”, τονίζοντας: “τον εαυτόν μη αδικούντα ουδείς παραβλάψαι δύναται”. Αντίθετα, ο λόγος του ίδιου Πατέρα για τους “δυνατούς” είναι αποκαλυπτικός: “Δυνατοί ευμαρώς έχουσιν αδικήσαι τους αδυνάτους, ως ιχθύες εν τη θαλάττη τους ήττονας εαυτών ποιούνται κατάβρωμα.” Συνεπώς αδικία είναι αυτό που μπορεί να προξενήσει βλάβη στην αρετή του ανθρώπου. Και αρετή του ανθρώπου είναι τα ψυχικά κατορθώματά του. Άλλωστε οι άνθρωποι είμαστε κυρίως: “η ψυχή__ και ο νους μας, που έχουν πλαστεί κατ’ εικόνα Θεού” (Μ. Βασίλειος).
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΔΙΚΙΑΣ:
Για την αντιμετώπιση της αδικίας μπορούμε να παραδειγματιστούμε από ένα περιστατικό της ζωης του Προφητάνακτα Δαβίδ (Β΄Βασ. ιστ' 5-14). Ο Δαβίδ κυνηγημένος από τον ίδιο τον επαναστάτη γιό του,
Αβεσσαλώμ, κατευθύνεται σε μα πολίχνη, κοντά στην Ιερουσαλήμ. Τον συνοδεύουν σωματοφύλακες, στρατός και λαός. Τότε παρουσιαστηκε ο Σεμεϊ, συγγενής του προηγουμένου βασιλιά Σαούλ, και μπροστά σ' ολους άρχισε να βρίζει, να καταριέται και να προσπαθεί να πετροβολήσει το Δαβίδ κατακλείοντας το παραλλήρημά του με τη φράση: “Ο Κύριος έριξε πάνω σου όλα τα αίματα των φόνων που διέπραξες στην οικογένεια του Σαούλ, διότι θέλησες να γίνεις βασιλιάς στη θέση του. Τώρα που παίρνει την εξουσία ο Αβεσσαλώμ, θα πληρώσεις για όσα έκανες.” Σίγουρα ήταν δοκιμασία για τον βασιλιά Δαβίδ, που ενώ είχε τον πόνο από την επανάσταση του γυιού του, τώρα δεχόταν μία άδικη προσβολή! Άδικη γιατί ο Δαβίδ όχι μόνο δεν είχε σκοτώσει τον Σαούλ αλλά αντίθετα του έδειξε αγάπη και συγχωρητικότητα. Κι όμως, παρά την ολοφάνερη αδικία και προσβολή, ο Δαβίδ παρέμενε ατάραχος. Μάλιστα δεν επέτρεψε ούτε στους σωματοφύλακές του να τον χτυπήσουν. Τα λόγια του ταπεινού βασιλιά ήταν μόνο τα εξής: “ίδοι Κύριος εν τη ταπεινώσει μου και επιστρέψει μοι αγαθά αντί της κατάρας αυτού τη ήμέρα ταύτη.”Δηλαδή: “Αφήστε τον, μήπως ό Κύριος προσέξει τον εξευτελισμό μου και με λυπηθεί και μου αποδώσει αγαθά και ευλογίες αντί των κακών πού υπέμεινα σήμερα”. Συχνά στη ζωή μας αντιμετωπίζουμε ανάλογες περιστάσεις, και τότε το σημαντικότερο είναι να δείχνουμε πραότητα διατηρώντας την ψυχραιμία μας μπροστά στην αδικία. Άλλωστε, όταν δεν φερόμαστε εκδικητικά σε όσους μας αδικούν αλλά με πραότητα και ανεξικακία, τότε ειρηνεύουμε μέσα και γύρω μας. Ο Δαβίδ μας διδάσκει ακόμη με την ταπείνωση του. Ας σκεφτούμε πως δεν ευθυνόταν για το φόνο του Σαούλ, όπως άδικα κατηγορήθηκε, ήταν όμως ένοχος για άλλο φόνο, αυτόν του αξιωματικού Ουρία. Έτσι θεωρεί ότι, για τις αμαρτίες του, τού αξίζει κάθε προσβολή, ακόμη και άδικη. Μην ξεχνάμε πως οι αρχαίοι έλεγαν: “Εν άλλοις πταίομεν και εν άλλοις απολαμβάνομεν”. Μία τέτοια θεώρηση της αδικίας μάς διατηρεί στην ταπείνωση και μας βοηθά να δεχόμαστε πιο εύκολα την αδικία. Άλλο όπλο για την αντιμετώπιση της αδικίας είναι η υπομονή. Ο Δαβίδ δε βιάστηκε να εκδικηθεί τον αντίπαλο του.
Έδειξε υπομονή και άφησε την ανταπόδοση στον Κύριο. Μα και ο ίδιος ο Κύριος αυτό ζητά από μας: “Ο δε υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται” (Ματθ. γ΄ 22). Όταν λοιπόν αδικούμαστε, ας θυμόμαστε τις αρετές του Δαβίδ, αλλά κυρίως τον ίδιο τον Κύριο Ιησού Χριστό, που τέλειος και αναμάρτητος ών, δέχθηκε τη μεγαλύτερη αδικία όλων των εποχών. Κι Εκείνος: “λοιδορούμενος ούκ άντελοιδόρει, πάσχων ουκ ήπείλει”(Α' Πέτρ. β' 23). Στο Σταυρό παρακαλούσε τον Πατέρα Του να τους συγχωρήσει. Μια σύγχρονη οσιακή μορφή ο Παϊσιος ο Αγιορείτης έδινε μια άλλη νότα παρηγορίας στους αδικημένους. Έλεγε πως πρέπει να βλέπουμε αυτόν που μας αδικεί: “Σαν έναν μεγάλο ευεργέτη μας, που μας κάνει καταθέσεις στο Ταμιευτήριο του Θεού. Μας κάνει πλούσιους αιώνια. (...) αυτόν που μας αδικεί να τον αγαπούμε και να τον ευγνωμονούμε, γιατί μας ευεργετεί αιώνια”!
Ο ΑΔΙΚΩΝ:
Οι αδικούντες ανησυχούν, μέχρι φόβου, διαρκώς μήπως αποκαλυφθούν οι ανομίες τους. Ο άδικος, ταλαιπωρείται από την συνείδησή του και από την αγανάκτηση του αδικημένου. Έλεγε ο πατήρ Παϊσιος; “όταν ο αδικημένος δεν τον συγχωρήσει τότε ο άδικος ταλαιπωρείται πολύ, βασανίζεται. Δεν μπορεί να κοιμηθεί. Είναι μυστήριο πράγμα το πώς το πληροφορείται!(...) Ο γογγυσμός του άλλου τον κάνει άνω-κάτω! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη φωτιά από το εσωτερικό κάψιμο της ψυχής από την συνείδηση. Την βασανίζει συνέχεια με το σαράκι σ’ ετούτη την ζωή και θα την τρώει στην άλλη ζωή, την αιώνια, “ο ακοίμητος σκώληξ”, αν δεν μετανοήσει ο άνθρωπος σ’ αυτήν την ζωή και δεν επιστρέψει τις αδικίες του στους συνανθρώπους του, έστω και με την αγαθή του προαίρεση”. Κι εδώ έρχεται στο νου μας η καλή προαίρεση του τελώνη Ζακχαίου, που μετά τη συνάντηση με τον Κύριο, επέστρεψε διπλά και τρίδιπλα όσα έκλεψε αδικώντας τους συνανθρώπους του. Από την άλλη, ήρεμοι και ειρηνικοί παραμένουν όσοι αποφεύγουν την αδικία. Πάντως, ο αδικών δεν πρέπει να λησμονεί πως το σπουδαιότερο πράγμα στον κόσμο είναι να έχει την ευλογία του Θεού. Διότι ότι είναι ευλογημένο απ' Αυτόν δεν γκρεμίζεται. Ό,τι δεν έχει ευλογία δεν ευοδώνεται. Έλεγε σχετικά ο πατήρ Παϊσιος: “Όλες οι αμαρτίες έχουν ελαφρυντικά, η αδικία δεν έχει, μαζεύει οργή Θεού. Αυτοί που αδικούν (...) δίνουν δικαιώματα και στον διάβολο, γι’ αυτό μετά περνούν δοκιμασίες, τους βρίσκουν αρρώστιες, κ.ά., και σου λένε: Κάνε προσευχή να γίνω καλά”.Υπάρχουν, όμως μεταξύ των αδίκων και των αδικουμένων και μια άλλη ομάδα που βρίσκεται εγκλωβισμένη μεταξύ των συμπληγάδων του καθήκοντος και της απειλής. Έλεγε και πάλι ο πατήρ Παϊσιος: “Όταν είναι κανείς ευαίσθητος και βρεθεί σε σκληρό περιβάλλον και του κάνουν την ζωή μαύρη, πώς να αντέξει; ή πρέπει να βρίζει ή να φύγει. Του λέει το αφεντικό: “Σου έχω εμπιστοσύνη, γιατί δεν κλέβεις, πρέπει όμως να βάζεις και σάπια ανάμεσα στα καλά. Μέσα στις καλές μπάλες τριφύλλι πρέπει να βάλης και λίγες χωνεμένες”! Πρέπει να κάνει και έτσι, γιατί αλλιώς θα τον πετάξει από την δουλειά.
Μετά ο καημένος δεν κοιμάται, αρχίζει τα χάπια. (Οι προϊστάμενοί τους) τούς κάνουν την ζωή μαύρη. Να παρατήσουν την δουλειά; Έχουν οικογένεια. Να καθήσουν; Βάσανα. Μπρος βαθύ και πίσω ρέμα. Πάει να σκάσει κανείς. Κάνει υπομονή, παλεύει.”
ΕΠΙΜΥΘΙΟ:
Κατά τους Εκκλησιαστικούς Πατέρες, τέσσερα στάδια-σκαλιά υπάρχουν στην αντιμετώπιση της αδικίας. Άν βρίσκεσαι στο πρώτο στάδιο, το ανταποδίδεις, αν στο δεύτερο, νιώθεις μεγάλη ταραχή, άλλα συγκρατείσαι. Στο τρίτο στάδιο μένεις ατάραχος. Αλλά στο τέταρτο νιώθεις μεγάλη πνευματική χαρά. Ας κλείσουμε με τα λόγια του πατρός Παϊσίου: “Όταν αδικείται κάποιος και αποδεικνύει ότι δε φταίει, δικαιώνεται καί ικανοποιείται. Τότε νιώθει μιά κοσμική χαρά. Αν όμως αντιμετωπίζει την αδικία πνευματικά, και δε φροντίζει να αποδείξει την αθωότητά του, αισθάνεται πνευματική χαρά. Δηλαδή τότε έχει μέσα του τη θεϊκή παρηγοριά και κινείται στον χώρο της δοξολογίας. Όσοι φθάνουν σε τέτοια κατάσταση, θέλουν να ευχαριστήσουν αυτόν που τους αδίκησε για τη χαρά που τους έδωσε σ’ αυτή τή ζωή, άλλα και για την αιώνια που τους εξασφάλισε.”
του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου–συγγραφέα
Βιβλιογραφία:
Παϊσιος ο Αγιορείτης, Η αδικία.
http://www.gnomikologikon.gr
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)