Εκείνοι που προσπαθούν να ζήσουν πνευματικά, έχουν να διεξαγάγουν ένα δύσκολο και ανηλεή πόλεμο με τους λογισμούς σε κάθε στιγμή της ζωής τους• έναν πνευματικό, αόρατο πόλεμο. Η ψυχή τους πρέπει να λειτουργεί ακατάπαυστα ως ένα μάτι καθαρό, ικανό να παρατηρεί και να παρακολουθεί τους λογισμούς που ο πονηρός ενσπείρει στην καρδιά τους και να τους εξοβελίζει.
Η καρδιά των ανθρώπων αυτών πρέπει να φλέγεται πάντα από πίστη, ταπείνωση κι αγάπη. Διαφορετικά ο πονηρός διάβολος βρίσκει εύκολα είσοδο και προσπαθεί να μειώσει την πίστη ή και να την εξαλείψει τελείως και να ενσπείρει κάθε κακή επιθυμία, που μετά ο άνθρωπος δε θα μπορέσει να την απομακρύνει ούτε με δάκρυα. Γι’ αυτό μην αφήνεις την καρδιά σου να ’ναι ψυχρή, ιδιαίτερα την ώρα της προσευχής.
Ν’ αποφεύγεις με κάθε τρόπο την αδιαφορία. Πολλές φορές στα χείλη βρίσκεται η προσευχή και στην καρδιά η πονηρία, η δυσπιστία ή και η απιστία ακόμα. Έτσι ο άνθρωπος φαίνεται να είναι με τα χείλη του κοντά στο Θεό και με την καρδιά του μακριά απ’ Αυτόν. Την ώρα που προσευχόμαστε, ο πονηρός μετέρχεται τα πάντα για να ψυχράνει την καρδιά μας, να την εξαπατήσει με κάθε μέσο που εμείς δεν μπορούμε να διακρίνουμε. Να προσεύχεσαι και να προσέχεις ταυτόχρονα, να θωρακίζεις την καρδιά σου.
Αν προσεύχεσαι για να ζητήσεις κάτι από το Θεό, τότε πριν από την προσευχή σου φρόντισε να οπλιστείς με θερμή και ακλόνητη πίστη. Μην αφήσεις να μπουν στην ψυχή σου σπέρματα αμφιβολίας ή απιστίας. Θα είναι άσχημο για σένα την ώρα που προσεύχεσαι η καρδιά σου να ταλαντεύεται ανάμεσα στην πίστη και την απιστία, η πίστη σου να μην είναι σταθερή. Μην περιμένεις να σου δώσει ο Κύριος αυτό που ζήτησες με αδύναμη πίστη. Τέτοια προσευχή προσβάλλει τον Κύριο, κι ο Θεός δε δίνει τις δωρεές Του στους βλάσφημους.
«Πάντα όσα αν αιτήσησθε εν τη προσευχή πιστεύοντες, λήψεσθε» (Ματθ. κα’ 22), είπε ο Κύριος. Αυτό σημαίνει πως αν αμφιβάλεις, αν η πίστη σου δεν είναι σταθερή, δε θα λάβεις.
Είπε ακόμα πως «εάν εχητε πίστιν και μη διακριθήτε… καν τω όρει τούτω είπητε, άρθητι και βλήθητι εις την θάλασσαν, γενήσεται» (Ματθ. κα’ 21). Επομένως, αν αμφιβάλετε κι είστε ολιγόπιστοι, δε θα έχετε τη δύναμη να κάνετε τα έργα αυτά. «Αιτείτω δε εν πίστει, μηδέν διακρινόμενος· ο γαρ διακρινόμενος έοικε κλύδωνι θαλάσσης ανεμιζομένω και ριπιζομένω», λέει ο απόστολος Ιάκωβος.
«Μη γαρ οιέσθω ο άνθρωπος εκείνος ότι λήψεταί τι παρά Κυρίου, ανήρ δίφυχος ακατάστατος εν πάσαις ταις οδοίς αυτού» (Ιακ. α’ 6-8). Η ψυχή που αμφιβάλλει ότι ο Θεός μπορεί να της δώσει εκείνο που ζητά, θα τιμωρηθεί από το Θεό για την απιστία της. Θα θλίβεται, θα την κατατρώγει η αμφιβολία.
Μην παροργίζεις τον Παντοδύναμο Κύριο ούτε με την παραμικρή σκιά αμφιβολίας -ιδιαίτερα εσύ, που έχεις γνωρίσει από πρώτο χέρι και μάλιστα επανειλημμένα την παντοδυναμία Του. Η αμφιβολία είναι βλασφημία εναντίον του Θεού. Είναι αναίδεια, είναι ψέμα του πονηρού πνεύματος που φωλιάζει στην καρδιά σου εναντίον του πνεύματος της αλήθειας.
Να τη φοβάσαι την αμφιβολία, όπως φοβάσαι το φαρμακερό φίδι, ή θα έλεγα καλύτερα, να μη της δίνεις καμιά σημασία.Να θυμάσαι πως όταν προσεύχεσαι, ο Θεός περιμένει από σένα μια σταθερή απάντηση στην ερώτηση που σου κάνει εσωτερικά, μυστικά: «Πιστεύεις πώς μπορώ να το κάνω αυτό;» Στην ερώτηση αυτή η απάντηση που πρέπει να δώσεις από τα βάθη της ψυχής σου είναι: «Ναι, Κύριε!» (Ματθ. θ’ 28).
Όταν νιώθεις πως σε κυριεύει η αμφιβολία ή η δυσπιστία, να κάνεις τον εξής συλλογισμό: Πρώτα-πρώτα ζητώ από το Θεό κάτι που υπάρχει, πραγματικό, δεν ζητώ κάτι το φανταστικό, το ανύπαρκτο. Μα ό,τι υπάρχει, την ύπαρξή του την έχει από το Θεό. «Πάντα δι’ αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν» (Ιωάν. α’ 3). Επομένως τίποτα απ’ όσα συμβαίνουν δε γίνεται χωρίς τη θέλησή Του.
Όλα έλκουν τήν ύπαρξή τους από Εκείνον, ή γίνονται επειδή Εκείνος το θέλει ή το επιτρέπει, με τα μέσα και τις δυνάμεις με τις οποίες Εκείνος έχει προικίσει τα πλάσματά Του. Σε όλα όσα υπάρχουν ή γίνονται, ο Θεός είναι ο Παντοδύναμος Κύριος, ο οποίος καλεί «τα μη όντα ως όντα» (Ρωμ. δ’ 17). Αλλά κι αν ακόμα είχα ζητήσει κάτι το οποίο δεν υπάρχει, Εκείνος θα μπορούσε να το δημιουργήσει και να μου το δώσει.
Δεύτερο, αυτό πού ζητώ με την προσευχή μου μπορεί να μου δοθεί, αφού ό,τι είναι αδύνατο στους ανθρώπους είναι δυνατό στο Θεό. Κι απ’ αυτή την άποψη δεν μπορεί να υπάρχει οποιαδήποτε δυσκολία, αφού ο Θεός μπορεί να κάνει για μένα αυτό που κατά τη γνώμη μου φαίνεται αδύνατο. Είναι μεγάλη δυστυχία που η πίστη μας εμποδίζεται από την κοντόφθαλμη λογική μας — την αράχνη αυτή που μπλέκει την αλήθεια στον ιστό της κριτικής, της επιχειρηματολογίας και του ορθού λόγου.
Η πίστη αγκαλιάζει και δέχεται την αλήθεια άμεσα, ενώ ο ορθός λόγος φτάνει σ’ αυτήν μέσα από δολιχοδρομίες. Η πίστη είναι το μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στα πνεύματα, ενώ η λογική είναι το μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στα αισθητά. Η πρώτη αναφέρεται στο πνεύμα, η δεύτερη στην ύλη.
Η κυριαρχία της σκέψης και της σοφίας
Έχουμε όλοι τη δυνατότητα να σκεφτόμαστε, επειδή υπάρχει μια απεριόριστη κι αιώνια Σοφία (Σκέψη), όπως ακριβώς μπορούμε ν’ αναπνέουμε, επειδή υπάρχει ένα διάστημα με ανεξάντλητο αέρα. Αυτός είναι κι ο λόγος που κάποιες φωτεινές ιδέες, πάνω σε οποιοδήποτε θέμα, ονομάζονται εμπνεύσεις. Οι σκέψεις μας ρέουν ακατάπαυστα, αφού η ύπαρξη του Πνεύματος της Σοφίας είναι απεριόριστη. Γι’ αυτό λέει κι ο απόστολος: «Οχ ότι ικανοί έσμεν αφ’ εαυτών λογίσασθαί τι ως εξ εαυτών, αλλ’ η Ικανότης ημών εκ του Θεού» (Β’ Κορ. γ’ 5).
Γι’ αυτό επίσης είπε κι ο ίδιος ο Σωτήρας μας: «Όταν δε παραδώσωσιν υμάς, μη μεριμνήσητε πως ή τι λαλήσετε· δοθήσεται γαρ υμίν εκείνη τη ώρα τι λαλήσετε» (Ματθ. ι’ 9).
Βλέπεις πως τόσο η σκέψη (έμπνευση) όσο κι ο ίδιος ο λόγος μας έρχονται απ’ έξω. Αυτή βέβαια είναι μια κατάσταση χάριτος και μας δίνεται μόνο σε περίπτωση που έχουμε ανάγκη.
Ακόμα και στην καθημερινή μας ζωή όμως οι φωτεινές ιδέες προέρχονται είτε από το φύλακα άγγελό μας είτε από το Πνεύμα του Θεού. Κάθε σκοτεινή κι ακάθαρτη σκέψη αντίθετα προέρχεται από τη διεφθαρμένη μας φύση κι από το διάβολο, που είναι πάντα έτοιμος να μας παγιδέψει. Πώς λοιπόν πρέπει να συμπεριφέρονται οι χριστιανοί; Ο ίδιος ο «Θεός εστίν ο ενεργών εν ημίν» (Φιληπ. β’ 13).
Γενικά μπορούμε να πούμε πως σ’ όλον τον κόσμο βλέπουμε την κυριαρχία της σκέψης στη δομή του ορατού κόσμου, και ιδιαίτερα της γης, στην περιστροφή και τη ζωή της γήινης σφαίρας, στη διασπορά των στοιχείων (φως, νερό, αέρας, πηλός, φωτιά), ενώ άλλα στοιχεία είναι διασκορπισμένα στα ζωντανά όντα (πουλιά, ψάρια, ερπετά, θηρία κι ανθρώπους). Βλέπουμε την κυριαρχία της σκέψης στη σοφή δομή τους, στις δυνάμεις τους, στη φύση και στις συνήθειες τους. Την παρατηρούμε στη δομή των φυτών, στην ανάπτυξή τους. Με λίγα λόγια, την κυριαρχία της σκέψης και της σοφίας τη βλέπουμε.
(Αγίου Ιωάννου Κρονστάνδης, Η εν Χριστώ ζωή μου, τ. Α΄)
