Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου, με θέμα:
«Η ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ 44Ο ΨΑΛΜΟ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 13-8-1988], (Α32)
Η εορτή μνήμης της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αγαπητοί μου, μας δίδει την αφορμή να δούμε εγκατάσπαρτη μέσα στην Αγία Γραφή την παναγία μορφή της και το ουρανόμηκες μεγαλείο της.
Ο 44ος Ψαλμός θα λέγαμε ότι είναι το θαυμάσιο εκείνο ποίημα, που αναφέρεται στον Μεσσία και την Κυρία Θεοτόκο. Στο πρώτο ήμισυ του ποιήματος εξυμνείται ο Υιός του Θεού, με όλα τα θεανθρώπινα γνωρίσματά Του και στο δεύτερο ήμισυ του ίδιου ποιήματος εξυμνείται η Εκκλησία, που η επιτομή της Εκκλησίας είναι η Παναγία Θεοτόκος. Με όλα εκείνα τα θαυμάσια γνωρίσματά της, σαν άμεσος κτίσις του Θεού.
Ο Ψαλμός ο 44ος έχει ως εξής- θα σας διαβάσω μόνο το κείμενο:
«Ἐξηρεύξατο ἡ καρδία μου λόγον ἀγαθόν, λέγω ἐγὼ τὰ ἔργα μου τῷ βασιλεῖ, ἡ γλῶσσά μου κάλαμος γραμματέως ὀξυγράφου. ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων, ἐξεχύθη χάρις ἐν χείλεσί σου· διὰ τοῦτο εὐλόγησέ σε ὁ Θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα. περίζωσαι τὴν ῥομφαίαν σου ἐπὶ τὸν μηρόν σου, δυνατέ, τῇ ὡραιότητί σου καὶ τῷ κάλλει σου καὶ ἔντεινον καὶ κατευοδοῦ καὶ βασίλευε ἕνεκεν ἀληθείας καὶ πρᾳότητος καὶ δικαιοσύνης, καὶ ὁδηγήσει σε θαυμαστῶς ἡ δεξιά σου. τὰ βέλη σου ἠκονημένα, δυνατέ -λαοὶ ὑποκάτω σου πεσοῦνται- ἐν καρδίᾳ τῶν ἐχθρῶν τοῦ βασιλέως. ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, ῥάβδος εὐθύτητος ἡ ῥάβδος τῆς βασιλείας σου. ἠγάπησας δικαιοσύνην καὶ ἐμίσησας ἀνομίαν· διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεὸς ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου. σμύρνα καὶ στακτὴ καὶ κασσία ἀπὸ τῶν ἱματίων σου, ἀπὸ βάρεων ἐλεφαντίνων, ἐξ ὧν εὔφρανάν σε.
θυγατέρας βασιλέων ἐν τῇ τιμῇ σου· παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη. ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου καὶ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου·καὶ ἐπιθυμήσει ὁ βασιλεὺς τοῦ κάλλους σου, ὅτι αὐτός ἐστι Κύριός σου, καὶ προσκυνήσεις αὐτῷ. καὶ θυγάτηρ Τύρου ἐν δώροις· τὸ πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ. πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρὸς τοῦ βασιλέως ἔσωθεν, ἐν κροσσωτοῖς χρυσοῖς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη. ἀπενεχθήσονται τῷ βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς, αἱ πλησίον αὐτῆς ἀπενεχθήσονταί σοι· ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει, ἀχθήσονται εἰς ναὸν βασιλέως. ἀντὶ τῶν πατέρων σου ἐγενήθησαν υἱοί σου· καταστήσεις αὐτοὺς ἄρχοντας ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν. μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ· διὰ τοῦτο λαοὶ ἐξομολογήσονταί σοι εἰς τὸν αἰῶνα καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος».
Ο ιερός συντάκτης, αγαπητοί μου, αυτού του θαυμασίου ψαλμού, σημειώνει στον συντομότατο πρόλογό του, που αποτελείται μόνο από έναν στίχο: «Ἐξηρεύξατο ἡ καρδία μου λόγον ἀγαθόν, λέγω ἐγὼ τὰ ἔργα μου τῷ βασιλεῖ, ἡ γλῶσσά μου κάλαμος γραμματέως ὀξυγράφου». Δηλαδή «ξεχείλισε η καρδιά μου και αναπήδησε από αυτήν ποίημα υψηλό. Και τούτο μου το ποίημα το αφιερώνω στον βασιλέα Χριστό. Η γλώσσα μου καλάμι γραμματέως γρήγορο, θα καταγράψει τα συναισθήματά μου». Και όπως λέγουν οι Πατέρες, ότι αυτός ο γραμματεύς που γράφει οξύγραφα δεν είναι παρά το Πνεύμα το Άγιο, που κινεί γρήγορα στο χαρτί το χέρι του ιερού συντάκτου, ώστε να καταγράψει ό,τι θα καταγράψει. Και στο υψηλό και θεόπνευστο αυτό ποίημα, βρίσκουμε όλα τα χαρακτηριστικά του Χριστού. Και της Θεοτόκου. Στους πρώτους εννέα στίχους βρίσκουμε τα χαρακτηριστικά του Χριστού. Και στους υπόλοιπους στίχους, έως τον 18ο , βρίσκουμε τα χαρακτηριστικά της Εκκλησίας και της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Για να δούμε πώς χαρακτηρίζεται, πάρα πολύ σύντομα γιατί δε θα ήταν δυνατό να τα αναλύσουμε αυτή τη στιγμή, το πρώτο μέρος, τα χαρακτηριστικά του Ενανθρωπήσαντος Θεού Λόγου. «ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων». Όμορφος, πολύ όμορφος, πάνω από όλες τις ανθρώπινες ομορφιές, κατά την ανθρώπινη φύση, προσέξατέ το. Χάρις ξεχύνεται από τα χείλη Του. Θυμηθείτε τι είπαν κάποτε εκείνοι που πήγαν να Τον συλλάβουν, για λογαριασμό των Γραμματέων και των Φαρισαίων, ότι «οὐδέποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄνθρωπος, ὡς οὗτος ὁ ἄνθρωπος». «Ποτέ δε μίλησε έτσι άνθρωπος, σαν κι Αυτόν τον άνθρωπο». Έρρεε μέλι από τα χείλη του Χριστού. Επί της ανθρωπίνης φύσεώς Του, φέρει όλη την ευλογία του Πατρός. Ακόμη, εμφανίζεται δεινός πολεμιστής κατά των εχθρών Του, δαιμόνων και ανθρώπων. Και βασιλεύει, όπως λέγει, ένεκεν αληθείας και πραότητος και δικαιοσύνης, που εκφράζουν τον πνευματικό χαρακτήρα του πολέμου Του και της νίκης Του. Γίνεται παγκόσμιος πνευματικός κατακτητής. Κάτω, λέγει, από τα πόδια Του, θα βρεθούν όλα τα έθνη και όλοι οι λαοί.
«Ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, ῥάβδος εὐθύτητος ἡ ῥάβδος τῆς βασιλείας σου». Και αυτός είναι ο θρόνος Σου, ο Θεός, στον αιώνα του αιώνος. «Ο Θεός» είναι κλητική. «Ο θρόνος Σου, ω Θεέ»- δηλαδή Εσύ είσαι Θεός- «είναι στους αιώνες των αιώνων. Έχει ράβδο ευθύτητος και ράβδο βασιλείας». Εκφράζεται με τον θρόνο, το αιώνιο βασιλικό αξίωμα του Χριστού, και με τη ράβδο, το δικαστικό αξίωμα του Κριτού των πάντων. «ἠγάπησας δικαιοσύνην καὶ ἐμίσησας ἀνομίαν»: Με την ανθρώπινη Του φύση αγάπησε τη δικαιοσύνη και την αγιότητα και εμίσησε την ανομία. «Διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεὸς ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου»: «Γι’ αυτό», λέει στη συνέχεια ο ψαλμός, «Σε έχρισε, ω Θεέ, ο Θεός Σου- δηλαδή ο Θεός Πατήρ έχρισε Εσένα, ω Θεέ, που έγινες άνθρωπος, και Σε χρίει ως άνθρωπο, με το έλαιο της αγαλλιάσεως, πέρα και πάνω από όλους εκείνους,που στάθηκαν ποτέ χρηστοί Κυρίου, βασιλείς ή προφήτες».
Ομολογουμένως βλέπουμε σε αυτό το πρώτο μέρος, που τόσο σύντομα σας το είπα, αυτό το θαυμαστό πρόσωπο. Είναι, αναγνωρίζετε, και πολύ περισσότερο θα Τον αναγνωρίζαμε εάν κάναμε μία εκτενή ανάλυση, ότι είναι ο Ενανθρωπήσας Υιός του Θεού. Όπως θαυμάσια ο Απόστολος Παύλος, στο Α΄ κεφάλαιο, στίχος 9 στην ‘’προς Εβραίους’’ επιστολή του, κάνει χρήση αυτού του στίχου που λέγει: «ἔχρισέ σε, ὁ Θεός, ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως» και τον στίχο αυτόν ο Απόστολος Παύλος θεοπνεύστως τον εφαρμόζει στο πρόσωπο το θεανθρώπινο του Ιησού Χριστού.
Αλλά καιρός να δούμε και την εικόνα του μυστικού εκείνου βασιλέως Χριστού, να συμπληρώνεται με τους γάμους Του με τη μυστική εκείνην νύμφη, της οποίας τα κάλλη, οι ομορφιές, περιγράφονται στους υπόλοιπους στίχους του Ψαλμού. Είναι η Εκκλησία. Επειδή όμως, όπως σας είπα, το κορύφωμα των πιστών της Εκκλησίας είναι η Θεοτόκος, γι’ αυτό και οι έπαινοι της Εκκλησίας, στην ολότητά τους εφαρμόζονται και όλως ιδιαίτερα μάλιστα στη Θεοτόκο.
Μην ξεχνάμε εκείνη την οπτασία του αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννη στο 12ο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως, που λέγει: «Καὶ σημεῖον μέγα ὤφθη ἐν τῷ οὐρανῷ(:Και φάνηκε μεγάλο θαύμα στον ουρανό), γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον(:γυναίκα, η οποία είναι ντυμένη τον ήλιο), καὶ ἡ σελήνη ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῆς(:η σελήνη -ως αλλοιουμένη, που αλλοιούται, είναι γνωστό, οπτικώς, σύμβολο του κόσμου τούτου- είναι κάτω από τα πόδια της), καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς στέφανος ἀστέρων δώδεκα καὶ ἐν γαστρὶ ἔχουσα (:εγκυμονούσε· προσέξτε, εγκυμονούσε η γυναίκα αυτή)…(αφήνω μερικά)…ἔτεκεν υἱὸν ἄῤῥενα (:εγέννησε άρρενα υιό-συνεπώς είναι η Θεοτόκος, η οποία γεννά τον άρρενα υιό, δηλαδή τον Ιησού Χριστό), ὃς μέλλει ποιμαίνειν πάντα τὰ ἔθνη ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ(:ο οποίος πρόκειται με σιδερένια ράβδο να ποιμάνει όλα τα έθνη)·αναμφισβήτητα είναι ο Ιησούς Χριστός, όπως τον σημειώνει και ο 2ος Ψαλμός του Δαβίδ, και επειδή ο διάβολος, ο δράκων, για τον οποίο θα μιλήσει παρακάτω ο ιερός Ευαγγελιστής, είναι έτοιμος να αρπάξει το παιδί, να το καταβροχθίσει, είναι η επιθυμία του να τον θανατώσει και τον θανατώνει επί του Σταυρού, αλλά ο Κύριος ανεστήθη· μέσα σε έναν στίχο, ο ιερός Ευαγγελιστής βάζει όλον τον ανθρώπινο βίο του Χριστού)· καὶ ἡρπάσθη τὸ τέκνον αὐτῆς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ πρὸς τὸν θρόνον αὐτοῦ». Κλείνει με την Ανάληψή Του. Βλέπετε, μέσα σε μία φράση, όλος ο βίος του Χριστού.
Ο Χριστός λοιπόν· η Θεοτόκος λοιπόν· η οποία έφερε τον Χριστό στον κόσμο. Σαφέστατα. Και λέγει στη συνέχεια: «καὶ ἡ γυνὴ ἔφυγεν εἰς τὴν ἔρημον…». Πήγε η Θεοτόκος στην έρημο; Όχι. Ποιος πήγε στην έρημο; Η Εκκλησία. Να λοιπόν, βλέπει κανείς σαφέστατα, σαφέστατα να συμπλέκεται εδώ, σε αυτό το όραμα του Ευαγγελιστού Ιωάννου στην Αποκάλυψη, όπως ακριβώς συμπλέκεται και στον 44ο Ψαλμό, η Εκκλησία με το πρόσωπο της Θεοτόκου. Επί παραδείγματι, στον 44ο Ψαλμό άλλοτε μεν αναφέρεται ως «βασίλισσα και σύζυγος» και άλλοτε αναφέρεται «θυγάτηρ». Πώς είναι δυνατόν ποτέ να είναι το ίδιο πρόσωπο και σύζυγος και θυγάτηρ; Γιατί; Γιατί απλούστατα εδώ βλέπει κανείς αυτήν την εναλλαγή μεταξύ Εκκλησίας και Παναγίας, και θα επαναλάβω, η Υπεραγία Θεοτόκος είναι η Επιτομή της Εκκλησίας.
Συνεπώς, παν ό,τι «κατηγορείται», αναφέρεται, στην Εκκλησία, στην Θεοτόκο κατηγορείται. Δηλαδή «αναφέρεται». Και παν ό,τι κατηγορείται στον Χριστό, στην Θεοτόκο κατηγορείται. Ό,τι λέμε για την Εκκλησία, για την Παναγία μιλάμε. Ό,τι λέμε για τον Χριστό, για την Παναγία μιλάμε! Γιατί αυτό το θεωμένο σώμα του Χριστού, είναι το σώμα της Θεοτόκου,που είναι η Εκκλησία. Βλέπει κανείς με σαφήνεια αυτά τα πράγματα.
Και ας έλθουμε να δούμε μία επιλογή στους στίχους, πολύ πολύ γρήγορη:
«Παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου», λέγει ο 10ος στίχος. «Παραστάθηκε πλάι σου», λέγει, «η βασίλισσα στα δεξιά σου». Παρέστη. Η Θεοτόκος, ως γνωστό, ότι μετά την Κοίμηση, την Ανάστασή της και την Ανάληψή της στον ουρανό, παρέστη εκ δεξιών του βασιλέως Υιού της και Κυρίου της. Στάθηκε δεξιά Του. Ο Κύριος, λέγει, κάθισε στα δεξιά του Θεού Πατρός.
Η Θεοτόκος παρέστη. Στάθηκε. Ποια η διαφορά; Ο Κύριος κάθισε ως ομοούσιος με τον Πατέρα. Η Θεοτόκος παρέστη, στάθηκε, σαν κτίσμα. Διότι η Θεοτόκος είναι κτίσμα. Είναι σάρκα από τη σάρκα μας. Αλλά εδώ βλέπει κανείς παρά ταύτα, να αποδίδεται στην Υπεραγία Θεοτόκο μία παμμεγίστη τιμή και μία παμμεγίστη δόξα, του ότι βρίσκεται στα δεξιά του Υιού της στον ουρανό, ο οποίος είναι στα δεξιά του Θεού Πατρός. Γι’ αυτό και λειτουργικά η Θεοτόκος πάντοτε είναι στα δεξιά του Υιού της· και στο άγιο δισκάριο, που τελούμε την προσκομιδή, βάζουμε στα δεξιά πάντα του Αμνού, τη μερίδα της Θεοτόκου. Είναι πάντα στα δεξιά, και μάλιστα εκεί, άμα λέμε, κάνουμε την προσκομιδή, λέμε τα ίδια λόγια που λέγει και ο 44ος Ψαλμός. Δηλαδή το «παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου» κτλ.
Τι σημαίνει «ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη»; Τι θα πει αυτό; Αυτός ο διάχρυσος ιματισμός, μας θυμίζει εκείνο που λέγει η Αποκάλυψη, ότι εκείνη η γυνή την οποία είδε ο Ιωάννης, ήταν περιβεβλημένη τον ήλιο, ήταν ντυμένη τον ήλιο. Τι θα πει εκεί, στην εικόνα εκείνη; Ως φως. Εδώ στην εικόνα του Ψαλμού ως χρυσάφι. Θέλει να δείξει τη θεωμένη πια Θεοτόκο, τόσο στην ψυχή, όσο και στο σώμα. Αυτός δε ο ποικίλος ιματισμός, όπως λέγει ο Μέγας Αθανάσιος, δεν είναι τι άλλο παρά πίστη- ελπίς-αγάπη. Είναι οι τρεις μεγάλες θεολογικές αρετές, τις οποίες κατείχε σε ύψιστο βαθμό η Υπεραγία Θεοτόκος. Και όλα αυτά, αγαπητοί μου, διότι η Μαρία είναι η «εὐλογημένη ἐν γυναιξί», όπως λέγεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο. Είναι εκείνη που ευαρέστησε ελευθέρως στον Θεό και έγινε υπήκοος του Θεού, όπως υπήκοος του Θεού έγινε και ο Υιός της ο Ιησούς Χριστός. Γι’ αυτό ακριβώς, επειδή στάθηκε η «εὐλογημένη ἐν γυναιξί», έγινε και η βασίλισσα. Η βασίλισσα στα δεξιά του Υιού της. Και στάθηκε βασίλισσα, διότι έγινε Θεοτόκος! Και έγινε Θεοτόκος διότι στάθηκε πιστή και υπάκουη στον Θεό Πατέρα.
Ο επόμενος στίχος, ο 11ος, λέγει: «Ἂκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου». Δηλαδή, «άκουσε, ω θυγατέρα, και πρόσεξε και κάνε έτσι το αυτί σου να ακούσεις»! Περίφημο. Λέγει ο Μέγας Βασίλειος ότι αυτό το «θύγατερ» ανήκει στον Δαβίδ· που συμβουλεύει μυστικά τη μακρινή του εκείνη απόγονο, δηλαδή τη Θεοτόκο Μαρία, τη μακρινή του εκείνη θυγατέρα- απέχει δε χίλια χρόνια- όταν της λέγει ότι «εσύ είσαι θυγατέρα μου, διότι είσαι εκ του σπέρματός μου». Λοιπόν, πρόσεξε, να έχεις γυμνασμένο τον νου σου προς θεωρίαν! Εκείνο το «ἴδε», κοίταξε, θα πει «να έχεις θεωρία»· ώστε όταν έχεις αυτήν την πνευματική θεωρία να μπορέσεις να αποδεχτείς την πρόταση που θα σου κάνει ο αρχάγγελος Γαβριήλ, για το μεγάλο εκείνο θέμα, που εμένα ο Θεός μού ορκίστηκε ότι θα μου το δώσει. Ότι θα έρθει ο Μεσσίας.
Ακόμη ο Μέγας Αθανάσιος γράφει ότι εκείνο το «ἄκουσον» αναφέρεται πάλι στη Θεοτόκο και πάλι μυστικά συμβουλεύει ο Δαβίδ τη μακρινή του απόγονο να υπακούσει στο θέλημα του Πατρός, για να γίνει η μητέρα του Θεού Λόγου, κατά το ανθρώπινον. Ως να λέγει ο Δαβίδ στη Θεοτόκο τη Μαρία: «Πρόσεξε, παιδί μου, πρόσεξε, να ζεις τη θεωρία του Θεού και να είσαι υπάκουος στον Θεό, διότι αλίμονό μου, αλίμονό μας· αν δεν ακούσεις, δε θα έρθει ο Μεσσίας στον κόσμο». Όλη η υφήλιος, όλη η ιστορία, και ο Αδάμ και η Εύα, όλοι οι απόγονοί του κρεμάστηκαν από τη Μαρία! Αν έπρεπε να το βλέπαμε αυτό κατά έναν οπτικό τρόπο, θα βλέπαμε τούτο: ότι η ανθρωπότητα ολόκληρη είχε πιασμένη την αναπνοή της σε ένα πρόσωπο. Αυτό το πρόσωπο θα σταθεί σωστό;
Εμείς δε σταθήκαμε σωστοί. Ούτε ο Αδάμ, ούτε η Εύα, ούτε ο Δαβίδ, κανείς. Κανείς!
Ποιο θα είναι το πρόσωπο εκείνο που θα σταθεί σωστό, απόλυτα σωστό, που να φέρει τον Μεσσία στον κόσμο; Γι’ αυτό λοιπόν, βλέπουμε μία αγωνιώδη φροντίδα του Δαβίδ, μα και ολοκλήρου της ανθρωπότητας, γύρω από το θέμα αυτό. «Ἲδε, θύγατερ, ἄκουσον, θύγατερ», «πρόσεξε, από εσένα εξαρτιόμαστε».
Η Θεοτόκος, αγαπητοί μου, ω η Θεοτόκος…, είχε αναβάσεις θεωρίας. Γιατί; Πού το ξέρουμε αυτό; Το σύμβολο της Κλίμακος του Ιακώβ, στην οπτασία του , που την είδε την κλίμακα αυτή από την γη στον ουρανό, είναι η Θεοτόκος. Σημαίνει λοιπόν ότι η Θεοτόκος είχε αναβάσεις. Και στήθηκε αυτή η κλίμακα στη γη και ανήλθε στον ουρανό, για να κατέβει αυτή η θυγατέρα περί της οποίας ο λόγος και οι συμβουλές, για να κατέλθει ο Θεός Λόγος.
Αλλά και υπάκουσε στον ουράνιο Πατέρα όταν είπε: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου».
«Καὶ ἐπιθυμήσει», λέγει ο 12ος στίχος, ο επόμενος, «ὁ βασιλεὺς τοῦ κάλλους σου, ὅτι αὐτός ἐστι Κύριός σου». «Της ομορφιάς σου θα επιθυμήσει ο Κύριος, γιατί αυτός είναι ο Κύριός σου». Αυτό το κάλλος της Θεοτόκου, αγαπητοί μου, είναι το «Χαῖρε Κεχαριτωμένη» του αρχαγγέλου Γαβριήλ. Είναι η όλη εσωτερική ομορφιά της καρδιάς, που τη βλέπει μόνο ο Θεός. Εκείνο δε το «ἐπιθυμήσει», δείχνει πάλι εκείνο που λέγει ο αρχάγγελος στη Θεοτόκο: «Εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ». «Βρήκες χάρη από τον Θεό». Δηλαδή σε επιθύμησε. Έχει όμως αυτό το «ἐπιθυμήσει», έχει ένα βάθος, αγαπητοί, που εκφράζεται σαν δύναμη αγάπης στο «Άσμα Ασμάτων». Είναι ο Θεός αγάπη και ανταποκρίνεται σε ό,τι στέκεται προς Αυτόν σαν αγάπη. Πάντως αυτή η επιθυμία του Θεού προς την κτίση αναφέρεται ωραιότατα στο 8ο κεφάλαιο των Παροιμιών. Χρόνος δεν υπάρχει για ανάπτυξη. Είναι απροσμέτρητη, είναι ακατανόητη, είναι μυστική.
«ὅτι αὐτός ἐστι Κύριός σου»: Λέγει ο Μέγας Αθανάσιος ότι αυτό αντιστοιχεί με το «Χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ». «Ο Κύριος είναι μαζί σου». Και το «ὁ Κύριος μετὰ σοῦ» δεν έχει μόνο τη διάσταση της ευλογίας προς τη Μαρία, αλλά και την προσέγγιση. Την οντολογική προσέγγιση. Μία προσέγγιση ακατανόητη, όταν Αυτός ο Κύριος, αυτός ο Γιαχβέ, ο Κύριος του Ισραήλ, ο Θεός Λόγος έρχεται να ενοικήσει στα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Έτσι η Θεοτόκος είναι το μόνο κτίσμα που μπορεί να λέγει στον Θεό: «ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Υἱός μου».
«Καὶ προσκυνήσεις αὐτῷ». Ναι, και η Θεοτόκος, μαζί με τους Αποστόλους, Τον προσκυνούν κατά την Ανάληψη. Οι Πατέρες όλοι υποστηρίζουν ότι ο αναστάς Κύριος πρώτα ενεφανίσθη στη μητέρα Του τη Θεοτόκο, η οποία βεβαίως και Τον προσεκύνησε. Αλλά και στον ουρανό, όταν αναστήθηκε και ανήλθε, προσεκύνησε τον Υιό της και τον Κύριό της.
«Τὸ πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ», λέει ο 13ος στίχος. Ποιοι είναι αυτοί οι πλούσιοι; Είναι οι πιστοί όλης της γης, που έχουν τον πλούτο της πίστεως. «Αυτοί θα ζητήσουν ικετευτικώς, δια λιτανειών, του προσώπου σου την εύνοια και τις πρεσβείες σου», ως να λέγουν, στη Θεοτόκο. Ναι, το βλέπετε. Οι παρακλήσεις, οι ικετήριοι κανόνες προς τη Θεοτόκο, η πλουσιότατη υμνογραφία και υμνολογία, όλα αυτά μαρτυρούν. «Τί ἐστί λιτανεύσουσιν», λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, «οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ; Τιμήσουσι, δοξάσουσι, ἡ μεγάλη καί υψηλή νύμφη!». Και η ίδια η Θεοτόκος είχε πει, αγαπητοί μου, και βλέπει κανείς την προφητεία με την πραγμάτωση, το γεγονός στην Ιστορία: «Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί».
Και ο 14ος στίχος: «Πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρὸς τοῦ βασιλέως ἔσωθεν, ἐν κροσσωτοῖς χρυσοῖς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη». «Όλος ο πλούτος», λέγει, «είναι εσωτερικός». Είναι ο πλούτος της καρδιάς, είναι αυτό που την καθιστά Παν-αγία. «Κροσσοί» είναι οι πολυειδείς αρετές της, λέγουν οι Πατέρες, το πλήθος των αρετών. Μόνο η έσωθεν δόξα διαμένει και διασώζεται ενώπιον του Θεού. Η απέξω δόξα είναι σχήμα και περνά.
«Ἀπενεχθήσονται τῷ βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς, αἱ πλησίον αὐτῆς ἀπενεχθήσονταί σοι», λέγει ο 15ος στίχος. Θα οδηγηθούν στον Βασιλέα Χριστό εκείνες οι ψυχές που ακολουθούν Εκείνην, την Θεοτόκο. Συνεπώς, η Θεοτόκος είναι αιώνιο υπόδειγμα προς μίμηση, ανδρών και γυναικών. Και όταν λέγει: «θα οδηγεί» σημαίνει είναι η Οδηγήτρια των ψυχών προς τον Χριστό. Έχουμε και τον τύπο τον εικονογραφικό της Οδηγητρίας, της Θεοτόκου.
«Ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει»(16ος στίχος): είναι η όλη χαρά, που οι ψυχές βρήκαν τη Θεοτόκο, που τους οδηγεί στον Χριστό. Είναι οι ατέλειωτες εκείνες συνθέσεις και υμνολογίες, που διαρκώς προσφέρονται με ευγνωμοσύνη προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
Αγαπητοί μου, στην αποψινή μας αγρυπνία, που γίνεται προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου, πραγματούται ο θεόπνευστος 44ος Ψαλμός. Εμείς τι θα είχαμε να πούμε, όταν αισθανόμαστε αυτήν την κραταιά της Σκέπη να μας φροντίζει, να μας παρηγορεί, να μας συντηρεί με το ουράνιο «μάννα» του Υιού της; Αισθανόμαστε την παρουσία της πολύ κοντά μας. Μας αγκαλιάζει με τη στοργή της και σαν μοναδική οδηγήτρια, μας οδηγεί στους αιώνιους λειμώνες του Υιού της. Η Υπεραγία Θεοτόκος είναι η υπέρ-ευλογημένη. Ας είναι συνεχώς, από κάθε ψυχή και κάθε στόμα η αληθώς υπερευλογημένη, και τώρα και πάντοτε και εις τους αιώνας. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/ueotokos/ueotokos_063.mp3
.jpg)
