Αυτός πού θέλει νά σωθή πρέπει νά έχη τήν καρδιά του πάντοτε συντετριμμένη καί έτοιμη γιά μετάνοια . « Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει » ( Ψαλμ. ν’ 19 ) .
Μέ τέτοια συντριβή καρδίας μπορεί ο άνθρωπος εύκολα νά περάση χωρίς βλάβη τίς δόλιες παγίδες του διαβόλου . Όλες οι προσπάθειες του εχθρού συντείνουν στό πως νά ταράξη τό πνεύμα του ανθρώπου καί πως νά σπείρη μέσα στήν ταραχή τά ζιζάνιά του , καθώς λέει τό Ευαγγέλιο : « Κύριε, ουχί καλόν σπέρμα έσπειρας εν τω σω αργώ; πόθεν ουν έχει ζιζάνια; ο δέ έφη αυτοίς˙ εχθρός άνθρωπος τούτο εποίησεν » ( Ματθ. ιγ’ 27-28 ) .
Όταν όμως ο άνθρωπος προσπαθή νά έχη καρδιά ταπεινή καί νά διατηρή τή σκέψι του ειρηνική , τότε όλες οι παγίδες του εχθρού μένουν ανενέργητες . Πράγματι, όπου ειρήνη λογισμών , εκεί αναπαύεται ο ίδιος ο Θεός : « Εν ειρήνη ο τόπος αυτού » ( Ψαλμ. οε’ 3 ) .
Η αρχή της μετανοίας γεννάται από τόν φόβο του Θεού καί τήν επαγρύπνησι στόν εαυτό μας. Ο φόβος του Θεού γεννά τή νήψι καί η νήψις γεννά τήν εσωτερική ησυχία. Ο φόβος του Θεού ξυπνά τήν κοιμισμένη συνείδησι, πού κάνει τήν ψυχή νά βλέπη τήν ασχημοσύνη της σάν σέ ήρεμο καί καθαρό νερό . Έτσι γεννώνται οι αρχές καί στερεώνονται οι ρίζες της μετανοίας .
Κατά τή διάρκεια της ζωής μας προσβάλλουμε μέ τίς πτώσεις μας τό μεγαλείο του Θεού. Γι’ αυτό πρέπει νά ζητάμε πάντοτε μέ ταπείνωσι από τόν Κύριο τήν άφεσι των αμαρτιών μας.
Μπορεί κάποιος πού έλαβε τή χάρι καί μετά έπεσε, νά αναστηθή μέ τή μετάνοια σύμφωνα μέ τό ψαλμικό: « Ωσθείς ανετράπην του πεσείν, καί ο Κύριος αντελάβετό μου » ( Ψαλμ. ριζ’ 13 ). Όταν ο προφήτης Ναθάν ήλεγξε τόν Δαβίδ γιά τήν αμαρτία του, εκείνος μετενόησε αμέσως καί έλαβε τή συγχώρησι.
Στήν ίδια κατηγορία ανήκει καί τό παράδειγμα του ερημίτου, πού καθώς πήγαινε γιά νερό έπεσε στήν αμαρτία κοντά στήν πηγή.
Όταν όμως γύρισε στό κελλί του, μετενόησε γιά τήν αμαρτία του καί άρχισε πάλι νά ζή όπως καί πρίν. Ο εχθρός του προξενούσε ταραχή. Του παρουσίαζε τό βάρος της αμαρτίας του καί του έλεγε πώς είναι αδύνατον νά συγχωρηθή, προσπαθώντας μέ τόν τρόπο αυτό νά τόν αποθαρρύνη καί νά τόν απομακρύνη από τήν άσκησι.
Εκείνος όμως έμεινε σταθερός. Αυτό τό περιστατικό τό φανερώσε ο Θεός σέ κάποιον άγιο γέροντα. Του παρήγγειλε μάλιστα νά επαινέση τόν αδελφό, πού είχε αμαρτήσει, γι’ αυτή τή νίκη του κατά του διαβόλου .
Όταν μετανοούμε ειλικρινά γιά τίς αμαρτίες μας καί επιστρέφουμε στόν Χριστό μέ όλη μας τήν καρδιά, Εκείνος τότε αγάλλεται, κάνει γιορτή καί συγκαλεί όλους τούς αγγέλους γιά νά τούς δείξη τή χαμένη δραχμή, δηλαδή τή βασιλική Του εικόνα.
Παίρνει στόν ώμο τό πλανεμένο πρόβατο καί τό φέρνει πίσω στόν Πατέρα Του.
Ο Θεός βάζει τήν ψυχή του μετανοούντος νά κατοικήση στήν κατοικία των εφραινομένων, μαζί μ’ εκείνους πού ποτέ δέν απομακρύνθηκαν απ’ Αυτόν.
Άς μήν αμελήσουμε λοιπόν νά στραφούμε γρήγορα στόν εύσπλαγχο Δεσπότη. Άς μήν απελπιζώμεθα γιά τίς βαρειές καί αναρίθμητες αμαρτίες μας. Η απελπισία είναι η μεγαλύτερη χαρά του διαβόλου. Είναι θανάσιμη αμαρτία σύμφωνα μέ τήν Αγία Γραφή. « Άν δέν σταθή εμπόδιο η χαυνότης καί αμέλειά σου, γράφει ο όσιος Βαρσανούφιος, έχεις νά θαυμάσης καί νά δοξάσης τόν Θεό γιά τό πώς από αμαρτωλό σέ έκανε δίκαιο ».
Μετάνοια είναι, μεταξύ άλλων, καί τό νά μήν επαναλαμβάνης τό αμάρτημα. Όπως γιά κάθε νόσημα υπάρχει θεραπεία, έτσι καί γιά κάθε αμαρτία υπάρχει η μετάνοια.
Πάρε λοιπόν τήν οδό της μετανοίας χωρίς αμφιβολίες. Αυτή θά μεσιτεύση γιά σένα ενώπιον του Θεού.
Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ,
Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ορωπός Αττικής 2007, Δεκάτη έκδοσις .