ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ
Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ,
ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Ο κτηματίας Νικόλαος Μοτοβίλωφ, πού τό 1831 θεραπεύθηκε θαυματουργικά από σοβαρή ασθένεια μέ τήν προσευχή του οσίου Σεραφείμ, απέκτησε τήν εύνοιά του καί αξιώθηκε νά συζητήση πολύ μαζί του γύρω από τό Άγιον Πνεύμα.
Τή συζήτησί του αυτή κατέγραψε σέ σημειώσεις, οι οποίες παρέμειναν στή μονή Ντιβέγιεβο περισσότερο από εξήντα χρόνια. Τό 1902 τίς παρέλαβε ο Σ. Α Νείλος από τήν γερόντισσα Ελενα Νικολάεβνα, χήρα του Μοτοβίλωφ, καί μέ τήν άδεια της ηγουμένης Μαρίας τίς έφερε στό φώς της δημοσιότητος τό 1903 στά « Μοσχοβίτικα χρονικά » του Ιουλίου μέ τόν τίτλο:
« Τό Πνεύμα του Θεού αναπαυόταν φανερά στόν πατέρα Σεραφείμ του Σάρωφ, στή συζήτησί του γιά τόν σκοπό της χριστιανικής ζωής».
« Τό Πνεύμα του Θεού αναπαυόταν φανερά στόν πατέρα Σεραφείμ του Σάρωφ, στή συζήτησί του γιά τόν σκοπό της χριστιανικής ζωής».
Αργότερα οι σημειώσεις αυτές αναδημοσιεύθηκαν από τόν Λ. Ντενίσωφ στό βιβλίο του
« Ο βίος του οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ » καί από τόν πατέρα Π. Φλορένσκυ στό έργο του
« Στύλος καί εδραίωμα της αληθείας ».
« Ο βίος του οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ » καί από τόν πατέρα Π. Φλορένσκυ στό έργο του
« Στύλος καί εδραίωμα της αληθείας ».
Ο σκοπός της ζωής μας
Ήταν Πέμπτη, γράφει ο Μοτοβίλωφ. Ημέρα συννεφιασμένη. Τό χιόνι στή γή είχε ανεβή στούς 25 πόντους, ενώ από τόν ουρανό εξακολουθούσαν νά πέφτουν πυκνές νιφάδες, όταν ο πατήρ Σεραφείμ άρχισε νά συζητά μαζί μου.
Μέ έβαλε νά καθήσω στόν κορμό ενός δένδρου πού μόλις είχε κόψει, καί ο ίδιος κάθησε απέναντί μου. Βρισκόμασταν μέσα στό δάσος, κοντά στό ερημητήριό του, πάνω στόν λόφο πού κατέληγε στίς όχθες του ποταμού Σάρωφκα.
-Ο Κύριος μου απεκάλυψε, είπε ο μεγάλος στάρετς, ότι από τά παιδικά σας χρόνια επιθυμούσατε πολύ νά μάθετε ποιός είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, καί είχατε ρωτήσει πολλές φορές μεγάλες πνευματικές προσωπικότητες.
-Πράγματι, απάντησα, από τήν ηλικία των δώδεκα ετών μέ απασχολούσε επίμονα αυτός ο λογισμός καί είχα απευθυνθή σέ πολλούς πνευματικούς ανθρώπους, αλλά οι απαντήσεις τους δέν μέ ικανοποιούσαν.
-Μάλιστα, συνέχισε ο πατήρ Σεραφείμ. Κανείς δέν σας είχε δώσει οριστική απάντησι. Νά ποιός είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, έλεγαν: Νά πηγαίνης στήν εκκλησία, νά προσεύχεσαι στόν Θεό, νά τηρής τίς εντολές Του, νά κάνης τό καλό. Ωρισμένοι δυσανασχετούσαν μαζί σας καί σας έλεγαν ότι ασχολείσθε μέ μία περιέργεια πού δέν αρέσει στόν Θεό. « Μή ζητάς πράγματα πάνω από τίς δυνάμεις σου », συμπήρωναν.
Κανείς όμως δέν σας έδωσε τή σωστή απάντησι. Ορίστε λοιπόν, εγώ ο πτωχός Σεραφείμ θά σας εξηγήσω τώρα ποιός είναι πράγματι αυτός ο σκοπός:
Η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία καί κάθε χριστιανικό έργο, όσο κι άν είναι καλό καθ’ εαυτό, δέν αποτελεί τόν σκοπό της χριστιανικής μας ζωής, αλλά χρησιμεύει σάν μέσο γιά τήν επιτυχία του.
Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος.
Κανείς όμως δέν σας έδωσε τή σωστή απάντησι. Ορίστε λοιπόν, εγώ ο πτωχός Σεραφείμ θά σας εξηγήσω τώρα ποιός είναι πράγματι αυτός ο σκοπός:
Η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία καί κάθε χριστιανικό έργο, όσο κι άν είναι καλό καθ’ εαυτό, δέν αποτελεί τόν σκοπό της χριστιανικής μας ζωής, αλλά χρησιμεύει σάν μέσο γιά τήν επιτυχία του.
Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος.
-Πρέπει νά γνωρίζετε, αγαπητέ, πως μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού ένα καλό έργο φέρνει τούς καρπούς του Αγίου Πνεύματος. Τό καλό έργο βέβαια, κι άν ακόμη δέν έχη γίνει γιά τόν Χριστό, δέν παύει νά είναι καλό.
Η Γραφή λέει: « Εν παντί έθνει ο φοβούμενος αυτόν καί εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστι » ( Πράξ. ι’ 35 ).
Πόσο ευάρεστος είναι ο άνθρωπος πού εργάζεται τή δικαιοσύνη, φαίνεται στήν περίπτωσι του εκατοντάρχου Κορνηλίου στήν ευαγγελική ιστορία. Ο Κορνήλιος ήταν θεοφοβούμενος καί πολύ ελεήμων. Σ’ αυτόν λοιπόν, ενώ προσευχόταν, εμφανίσθηκε άγγελος Κυρίου καί του είπε: «Πέμψον εις Ιόππην καί μετακάλεσαι Σίμωνα ός επικαλείται Πέτρος˙ ούτος ξενίζεται εν οικία Σίμωνος βυρσέως... ός παραγενόμενος λαλήσει σοι » ( Πραξ. ι’ 32 ).
Ο Πέτρος μίλησε στόν Κορνήλιο γιά τήν αιωνία ζωή καί πίστεψε κι αυτός καί όλη η οικογένειά του. Ο Κύριος χρησιμοποιεί όλα τά θεικά Του μέσα, γιά νά δώση τήν ευκαιρία σ’ ένα τέτοιον άνθρωπο, σάν αμοιβή γιά τά καλά του έργα, νά μή στερηθή τήν αιωνία μακαριότητα. Από τήν ευαγγελική αυτή διήγησι συμπεραίνουμε πώς ο Κύριος, όσον αφορά τά καλά έργα πού δέν γίνονται γι’ Αυτόν, περιορίζεται στό νά μας δώση τά μέσα γιά νά τά αξιοποιήσουμε. Καί από εμάς πλέον εξαρτάται, άν θά τά αξιοποιήσουμε. Καί από εμάς πλέον εξαρτάται, άν θά τά αξιοποιήσουμε ή όχι.
Νά γιατί είπε ο Κύριος στούς Εβραίους: « Ει τυφλοί ήτε, ούκ άν είχετε αμαρτίαν˙ νύν δέ λέγετε ότι βλέπομεν˙ η ούν αμαρτία υμών μένει » ( Ιωάν. θ’ 41 ). Όταν λοιπόν κάποιος αγαθοεργή σάν τόν Κορνήλιο όχι γιά τόν Χριστό, αλλά κατόπιν πιστέψη σ’ Αυτόν, τότε τά καλά του έργα είναι σάν νά έγιναν γιά τόν Χριστό. Άν όμως δέν πιστέψη στόν Χριστό, δέν έχει δικαίωμα νά παραπονεθή ότι τά καλά του έργα δέν καρποφόρησαν. Γιατί τό καλό έργο αποβαίνει ωφέλιμο μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού, οπότε καί στή μέλλουσα ζωή μας εξασφαλίζει τό στεφάνι της δικαιοσύνης, αλλά καί στήν παρούσα μας γεμίζει μέ τή χάρι του Αγίου Πνεύματος.
Καί καθώς έχει γραφή: « Ου γάρ εκ μέτρου δίδωσιν ο Θεός τό Πνεύμα » ( Ιωάν. γ‘ 34 ).
Έτσι είναι φιλόθεε. Ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του Πνεύματος του Θεού. Η προσευχή, η αγρυπνία, η νηστεία, η ελεημοσύνη καί τά καλά έργα, πού γίνονται χάριν του Χριστού, είναι μόνο μέσα γιά τήν απόκτησι του Αγίου Πνεύματος.
Η Γραφή λέει: « Εν παντί έθνει ο φοβούμενος αυτόν καί εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστι » ( Πράξ. ι’ 35 ).
Πόσο ευάρεστος είναι ο άνθρωπος πού εργάζεται τή δικαιοσύνη, φαίνεται στήν περίπτωσι του εκατοντάρχου Κορνηλίου στήν ευαγγελική ιστορία. Ο Κορνήλιος ήταν θεοφοβούμενος καί πολύ ελεήμων. Σ’ αυτόν λοιπόν, ενώ προσευχόταν, εμφανίσθηκε άγγελος Κυρίου καί του είπε: «Πέμψον εις Ιόππην καί μετακάλεσαι Σίμωνα ός επικαλείται Πέτρος˙ ούτος ξενίζεται εν οικία Σίμωνος βυρσέως... ός παραγενόμενος λαλήσει σοι » ( Πραξ. ι’ 32 ).
Ο Πέτρος μίλησε στόν Κορνήλιο γιά τήν αιωνία ζωή καί πίστεψε κι αυτός καί όλη η οικογένειά του. Ο Κύριος χρησιμοποιεί όλα τά θεικά Του μέσα, γιά νά δώση τήν ευκαιρία σ’ ένα τέτοιον άνθρωπο, σάν αμοιβή γιά τά καλά του έργα, νά μή στερηθή τήν αιωνία μακαριότητα. Από τήν ευαγγελική αυτή διήγησι συμπεραίνουμε πώς ο Κύριος, όσον αφορά τά καλά έργα πού δέν γίνονται γι’ Αυτόν, περιορίζεται στό νά μας δώση τά μέσα γιά νά τά αξιοποιήσουμε. Καί από εμάς πλέον εξαρτάται, άν θά τά αξιοποιήσουμε. Καί από εμάς πλέον εξαρτάται, άν θά τά αξιοποιήσουμε ή όχι.
Νά γιατί είπε ο Κύριος στούς Εβραίους: « Ει τυφλοί ήτε, ούκ άν είχετε αμαρτίαν˙ νύν δέ λέγετε ότι βλέπομεν˙ η ούν αμαρτία υμών μένει » ( Ιωάν. θ’ 41 ). Όταν λοιπόν κάποιος αγαθοεργή σάν τόν Κορνήλιο όχι γιά τόν Χριστό, αλλά κατόπιν πιστέψη σ’ Αυτόν, τότε τά καλά του έργα είναι σάν νά έγιναν γιά τόν Χριστό. Άν όμως δέν πιστέψη στόν Χριστό, δέν έχει δικαίωμα νά παραπονεθή ότι τά καλά του έργα δέν καρποφόρησαν. Γιατί τό καλό έργο αποβαίνει ωφέλιμο μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού, οπότε καί στή μέλλουσα ζωή μας εξασφαλίζει τό στεφάνι της δικαιοσύνης, αλλά καί στήν παρούσα μας γεμίζει μέ τή χάρι του Αγίου Πνεύματος.
Καί καθώς έχει γραφή: « Ου γάρ εκ μέτρου δίδωσιν ο Θεός τό Πνεύμα » ( Ιωάν. γ‘ 34 ).
Έτσι είναι φιλόθεε. Ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του Πνεύματος του Θεού. Η προσευχή, η αγρυπνία, η νηστεία, η ελεημοσύνη καί τά καλά έργα, πού γίνονται χάριν του Χριστού, είναι μόνο μέσα γιά τήν απόκτησι του Αγίου Πνεύματος.
-Τί σημαίνει απόκτησις; ρώτησα τόν στάρετς. Δέν μπορώ νά τό καταλάβω.
-Αποκτώ, σημαίνει μαζεύω, συγκεντρώνω, αποκρίθηκε εκείνος. Γνωρίζετε τί σημαίνει αποκτώ χρήματα. Τό ίδιο ισχύει καί γιά τήν απόκτησι του Πνεύματος του Θεού. Γνωρίζεις τή σημασία της λέξεως « αποκτώ » μέ τήν κοσμική έννοια;
Ο σκοπός της ζωής των κοσμικών ανθρώπων είναι η απόκτησις χρημάτων, ενώ των ευγενών - εκτός από τά χρήματα - καί η απόκτησις τιμών, διακρίσεω, καί άλλων ανταμοιβών γιά τίς υπηρεσίες τους στό κράτος. Η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος είναι κάτι παρόμοιο, μόνο πού είναι ευλογημένο καί αιώνιο. Αποκτάται μέ τούς ίδιους περίπου τρόπους, όπως τό χρηματικό κεφάλαιο ή τά διάφορα αξιώματα. Ο Θεός Λόγος, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, παρωμοίασε τή ζωή μας μέ αγορά καί τά έργα μας μέ εμπορευόμενα πράγματα καί μας λέει: «Πραγματεύσασθε εν ώ έρχομαι » ( Λουκ. ιθ’ 13 ), « εξαγοραζόμενοι τόν καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισι » ( Εφεσ. ε’ 16 ).
Δηλαδή, εκμεταλλευθήτε τόν χρόνο σας, ώστε μέ τά επίγεια αγαθά νά αποκτήσετε τά ουράνια. Επίγεια εμπορεύματα είναι τά καλά έργα πού γίνονται γιά τόν Χριστό καί μας εξασφαλίζουν τή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Χωρίς Αυτό δέν υπάρχει σωτηρία. Τό Άγιον Πνεύμα εγκαθίσταται μόνο Του στίς ψυχές μας. Γιά νά κατοικήση όμως καί νά συμπαραμείνη μέ το δικό μας πνεύμα, πρέπει προηγουμένως νά αγωνισθούμε μέ όλες μας τίς δυνάμεις γιά νά τό αποκτήσουμε. Τότε εκείνο θά προετοιμάση στήν ψυχή καί στό σώμα μας τήν κατοικία Του, σύμφωνα μέ τόν αψευδή λόγο του Κυρίου: « Ενοικήσω εν υμίν καί εμπεριπατήσω καί έσομαι υμών Θεός , καί υμείς έσεσθέ μοι λαός »( πρβλ. Λευιτ. κστ’12). Κάθε αρετή πού γίνεται γιά τόν Χριστό μας δίνει τή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Περισσότερο όμως απ’ όλες μας τή δίνει η προσευχή, γιατί αυτή τήν έχουμε πάντοτε στά χέρια μας σαν ένα εύχρηστο πνευματικό όπλο. Θά θέλατε π.χ νά πάτε στήν εκκλησία, αλλά εκκλησία δέν υπάρχει ή μπορεί ή ακολουθία νά έχη τελειώσει. Θά θέλατε νά δώσετε κάτι στόν επαίτη, αλλά επαίτης δέν υπάρχει ή μπορεί νά μήν έχετε νά του δώσετε. Θά θέλατε ίσως νά φυλάξετε παρθενία, αλλά είτε η ιδιοσυγκρασία σας είτε η πίεσις των τεχνασμάτων του εχθρού εν συνδυασμώ μέ τήν αδυναμία σας δέν σας αφήνουν νά αντισταθήτε καί νά εκπληρώσετε αυτή τήν επιθυμία σας. Θά θέλατε ακόμη νά κάνετε καί κάποια άλλη αρετή χάριν του Χριστού, αλλά δέν δυνάμεις ή δέν δίδεται η κατάλληλη ευκαιρία. Μέ τήν προσευχή όμως δέν συμβαίνει τό ίδιο. Γι’ αυτή υπάρχει πάντοτε καί γιά τόν καθένα η δυνατότης: γιά τόν πλούσιο καί τόν πτωχό, τόν ισχυρό καί τόν αδύνατο, τόν διάσημο καί τόν άσημο, τόν υγιή καί τόν ασθενή, τόν δίκαιο καί τόν αμαρτωλό. Μεγάλη είναι η δύναμις της προσευχής.
Αυτή περισσότερο απ’ όλα μας παρέχει τό Πνεύμα του Θεού, καί αυτήν ευκολώτερα απ’ όλα μπορεί καθένας νά τήν επιτελέση. Μέ τήν προσευχή αξιωνόμαστε νά συζητάμε μέ τόν Πανάγαθο Θεό καί Σωτήρα μας. Πρέπει όμως νά προσευχώμαστε μόνο μέχρις ότου ο Θεός, τό Πνεύμα τό Άγιον μας επισκεφθή μέ τή χάρι Του στό μέτρο πού Αυτός γνωρίζει. Καί όταν Αυτός ευδοκήση νά μας επισκεφθή, τότε πρέπει νά σταματήσουμε τήν προσευχή. Γιατί νά του λέμε « ελθέ καί σκήνωσον εν ημίν », αφού ήδη βρίσκεται μέσα στίς ψυχές μας;
Ο σκοπός της ζωής των κοσμικών ανθρώπων είναι η απόκτησις χρημάτων, ενώ των ευγενών - εκτός από τά χρήματα - καί η απόκτησις τιμών, διακρίσεω, καί άλλων ανταμοιβών γιά τίς υπηρεσίες τους στό κράτος. Η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος είναι κάτι παρόμοιο, μόνο πού είναι ευλογημένο καί αιώνιο. Αποκτάται μέ τούς ίδιους περίπου τρόπους, όπως τό χρηματικό κεφάλαιο ή τά διάφορα αξιώματα. Ο Θεός Λόγος, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, παρωμοίασε τή ζωή μας μέ αγορά καί τά έργα μας μέ εμπορευόμενα πράγματα καί μας λέει: «Πραγματεύσασθε εν ώ έρχομαι » ( Λουκ. ιθ’ 13 ), « εξαγοραζόμενοι τόν καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισι » ( Εφεσ. ε’ 16 ).
Δηλαδή, εκμεταλλευθήτε τόν χρόνο σας, ώστε μέ τά επίγεια αγαθά νά αποκτήσετε τά ουράνια. Επίγεια εμπορεύματα είναι τά καλά έργα πού γίνονται γιά τόν Χριστό καί μας εξασφαλίζουν τή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Χωρίς Αυτό δέν υπάρχει σωτηρία. Τό Άγιον Πνεύμα εγκαθίσταται μόνο Του στίς ψυχές μας. Γιά νά κατοικήση όμως καί νά συμπαραμείνη μέ το δικό μας πνεύμα, πρέπει προηγουμένως νά αγωνισθούμε μέ όλες μας τίς δυνάμεις γιά νά τό αποκτήσουμε. Τότε εκείνο θά προετοιμάση στήν ψυχή καί στό σώμα μας τήν κατοικία Του, σύμφωνα μέ τόν αψευδή λόγο του Κυρίου: « Ενοικήσω εν υμίν καί εμπεριπατήσω καί έσομαι υμών Θεός , καί υμείς έσεσθέ μοι λαός »( πρβλ. Λευιτ. κστ’12). Κάθε αρετή πού γίνεται γιά τόν Χριστό μας δίνει τή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Περισσότερο όμως απ’ όλες μας τή δίνει η προσευχή, γιατί αυτή τήν έχουμε πάντοτε στά χέρια μας σαν ένα εύχρηστο πνευματικό όπλο. Θά θέλατε π.χ νά πάτε στήν εκκλησία, αλλά εκκλησία δέν υπάρχει ή μπορεί ή ακολουθία νά έχη τελειώσει. Θά θέλατε νά δώσετε κάτι στόν επαίτη, αλλά επαίτης δέν υπάρχει ή μπορεί νά μήν έχετε νά του δώσετε. Θά θέλατε ίσως νά φυλάξετε παρθενία, αλλά είτε η ιδιοσυγκρασία σας είτε η πίεσις των τεχνασμάτων του εχθρού εν συνδυασμώ μέ τήν αδυναμία σας δέν σας αφήνουν νά αντισταθήτε καί νά εκπληρώσετε αυτή τήν επιθυμία σας. Θά θέλατε ακόμη νά κάνετε καί κάποια άλλη αρετή χάριν του Χριστού, αλλά δέν δυνάμεις ή δέν δίδεται η κατάλληλη ευκαιρία. Μέ τήν προσευχή όμως δέν συμβαίνει τό ίδιο. Γι’ αυτή υπάρχει πάντοτε καί γιά τόν καθένα η δυνατότης: γιά τόν πλούσιο καί τόν πτωχό, τόν ισχυρό καί τόν αδύνατο, τόν διάσημο καί τόν άσημο, τόν υγιή καί τόν ασθενή, τόν δίκαιο καί τόν αμαρτωλό. Μεγάλη είναι η δύναμις της προσευχής.
Αυτή περισσότερο απ’ όλα μας παρέχει τό Πνεύμα του Θεού, καί αυτήν ευκολώτερα απ’ όλα μπορεί καθένας νά τήν επιτελέση. Μέ τήν προσευχή αξιωνόμαστε νά συζητάμε μέ τόν Πανάγαθο Θεό καί Σωτήρα μας. Πρέπει όμως νά προσευχώμαστε μόνο μέχρις ότου ο Θεός, τό Πνεύμα τό Άγιον μας επισκεφθή μέ τή χάρι Του στό μέτρο πού Αυτός γνωρίζει. Καί όταν Αυτός ευδοκήση νά μας επισκεφθή, τότε πρέπει νά σταματήσουμε τήν προσευχή. Γιατί νά του λέμε « ελθέ καί σκήνωσον εν ημίν », αφού ήδη βρίσκεται μέσα στίς ψυχές μας;
-Μέχρι τώρα , μπατούσκα, μιλήσατε μόνο γιά τήν τήν προσευχή. Τί θά λέγατε γιά τίς άλλες αρετές πού γίνονται γιά τόν Χριστό καί τήν απόκτησι του Αγίου Πνεύματος;
-Τή χάρι του Αγίου Πνεύματος μπορείτε νά τήν αποκτήσετε καί μέ όλες τίς άλλες αρετές, πού γίνονται χάριν του Χριστού. Εμπορευθήτε από τίς αρετές εκείνες πού σας δίνουν περισσότερο κέρδος. Συγκεντρώστε κεφάλαιο από τά ευλογημένα κέρδη της θείας χάριτος καί νά τά καταθέσετε στό αιώνιο ταμιευτήριο, πού θά σας αποφέρη τόκο σέ κάθε πνευματικό ρούβλι όχι 4% ή 6%, αλλά 100%, καί αναρίθμητες φορές περισσότερο.
Άν π.χ. σας δίνη περισσότερη χάρι η προσευχή καί η αγρυπνία, αγρυπνείτε καί προσεύχεσθε. Άν σας δινη περισσότερη η νηστεία, νηστεύετε. Άν σας δίνη η ελεημοσύνη, δώστε ελεημοσύνη . Παρόμοια σκεφθήτε καί γιά κάθε άλλη αρετή πού γίνεται γιά τόν Χριστό. Έτσι νά εμπορεύεστε πνευματικά μέ τίς αρετές. Κι αφού αποκτήσετε μ’ αυτόν τόν τρόπο τή χάρι του Αγίου Πνεύματος, νά τή μοιράζετε σέ όσους έχουν ανάγκη, παίρνοντας παράδειγμα από τό αναμμένο κερί. Αυτό, άν καί είναι αναμμένο μέ γήινο φώς, ανάβει καί τά άλλα κεριά, φωτίζει καί άλλα μέρη, χωρίς νά λιγοστεύη τό δικό του φώς. Άν γίνεται έτσι μέ τό γήινο φώς, τί θά πούμε τότε γιά τό φώς της χάριτος του Παναγίου Πνεύματος του Θεού;
Άν π.χ. σας δίνη περισσότερη χάρι η προσευχή καί η αγρυπνία, αγρυπνείτε καί προσεύχεσθε. Άν σας δινη περισσότερη η νηστεία, νηστεύετε. Άν σας δίνη η ελεημοσύνη, δώστε ελεημοσύνη . Παρόμοια σκεφθήτε καί γιά κάθε άλλη αρετή πού γίνεται γιά τόν Χριστό. Έτσι νά εμπορεύεστε πνευματικά μέ τίς αρετές. Κι αφού αποκτήσετε μ’ αυτόν τόν τρόπο τή χάρι του Αγίου Πνεύματος, νά τή μοιράζετε σέ όσους έχουν ανάγκη, παίρνοντας παράδειγμα από τό αναμμένο κερί. Αυτό, άν καί είναι αναμμένο μέ γήινο φώς, ανάβει καί τά άλλα κεριά, φωτίζει καί άλλα μέρη, χωρίς νά λιγοστεύη τό δικό του φώς. Άν γίνεται έτσι μέ τό γήινο φώς, τί θά πούμε τότε γιά τό φώς της χάριτος του Παναγίου Πνεύματος του Θεού;
-Μπατούσκα, μιλάτε διαρκώς γιά τήν απόκτησι της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σάν τόν σκοπό της χριστιανικής ζωής. Πώς όμως καί πού μπορώ νά τό δώ; Τά καλά έργα φαίνονται. Θά μπορούσα άραγε νά δώ καί τό Άγιον Πνεύμα; Πώς μπορώ νά γνωρίζω, εάν τό Άγιον Πνεύμα είναι μαζί μου ή όχι;
-Στίς ημέρες μας, αποκρίθηκε ο στάρετς, υπάρχει γενική ψυχρότης πρός τήν αγία πίστι του Χριστού καί αδιαφορία πρός όσα ενεργεί η θεία Πρόνοια γιά νά μας φέρη κοντά Του. Η ψυχρότης καί η αδιαφορία αυτή μπορούμε να πούμε ότι μας απεμάκρυναν σχεδόν εντελώς από τήν αληθινή χριστιανική ζωή. Μας φαίνονται τώρα κάπως παράξενα τά λόγια της Γραφής, όπως π.χ. εκείνα πού είπε ο προφήτης Μωυσής γιά τούς πρωτοπλάστους:
« Ήκουσαν της φωνής Κυρίου του Θεού περιπατούντος εν τω παραδείσω ... » ( Γεν. γ’ 8 ), ή τά λόγια του αποστόλου Παύλου:
«Κωλυθέντες υπό του Αγίου Πνεύματος λαλήσαι τόν λόγον εν τη Ασία εζητήσαμεν εξελθείν εις Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ότι προσκέκληται ημάς ο Κύριος ευαγγελίσασθαι αυτούς »
( Πραξ. ιστ’ 7-10 ). Συχνά αναφέρεται η εμφάνισις του Θεού στούς ανθρώπους καί σέ άλλα μέρη της Αγίας Γραφής. Αυτός είναι ο λόγος πού μερικοί υποστηρίζουν καί λένε:
«Τά χωρία αυτά είναι ακατανόητα. Πως μπορούν οι άνθρωποι μέ τά ίδια τους τά μάτια νά δούν τόν Θεό; ».
Τίποτε όμως ακατανόητο δέν υπάρχει εδώ. Η δυσκολία προέρχεται από τό ότι απομακρυνθήκαμε από τήν απλότητα της πρωταρχικής χριστιανικής γνώσεως, καί μέ τήν πρόφασι της επιστημονικής γνώσεως μπήκαμε σέ τέτοιο σκοτάδι αγνοίας, ώστε μας φαίνονται ακατανόητα εκείνα πού γιά τούς παλαιούς ήσαν τόσο κατανοητά. Καί στίς καθημερινές ακόμη συζητήσεις τους η έννοια της εμφανίσεως του Θεού δέν ήταν γι’ αυτούς κάτι παράξενο. Οι άνθρωποι αυτοί δέν έβλεπαν τόν Θεό καί τή χάρι του Αγίου Του Πνεύματος στόν ύπνο καί στούς ρεμβασμούς τους ούτε σέ μία φανταστική καί αρρωστημένη έκστασι, αλλά φανερά καί αληθινά. Σήμερα δυστυχώς γίναμε πολύ αδιάφοροι γιά τή σωτηρία μας, μέ αποτέλεσμα νά δίνουμε λανθασμένη ερμηνεία σέ πολλά αγιογραφικά χωρία. Αυτό συμβαίνει γιατί δέν ζητάμε τή χάρι του Θεού, δέν της επιτρέπουμε εξ αιτίας του εγωισμού νά κατοικήση στήν ψυχή μας. Αυτός είναι ο λόγος πού δέν έχουμε τόν πραγματικό φωτισμό. Ο Κύριος στέλνει τόν φωτισμό Του μόνο στίς καρδιές πού μέ όλη τους τή δύναμι καρτερούν καί διψούν τήν αλήθεια. Τή χάρι του Αγίου Πνεύματος λαμβάνουν όλοι οι χριστιανοί στό μυστήριο του αγίου χρίσματος, όταν σφραγίζωνται στά κυριώτερα μέλη του σώματος, καθώς ορίζει η αγία μας εκκλησία, ο αιώνιος φύλακας αυτής της χάριτος. Στό μυστήριο του αγίου χρίσματος αναφέρεται:
« Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου ». Εμείς οι χοικοί, φιλόθεθε, βάζουμε τή σφραγίδα μας σέ σκεύη πού κρύβουν κάτι πολύτιμο. Τί πολυτιμότερο όμως υπάρχει από τά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος πού μας δίνονται άνωθεν κατά τό μυστήριο του Αγίου βαπτίσματος;
Άν δέν αμαρτάναμε ποτέ μετά τή βάπτισί μας, θά παραμέναμε αιωνίως άγιοι, άσπιλοι, απηλλαγμένοι από κάθε σωματικό καί ψυχικό μολυσμό καί ευάρεστοι στόν Θεό. Δυστυχώς όμως αυξανόμενοι στήν ηλικία δέν αυξανόμεθα καί στή χάρι καί στή σοφία όπως ο Ιησούς Χριστός. Αντιθέτως σιγά - σιγά διαφθειρόμεθα, χάνουμε τή θεία χάρι καί αμαρτάνουμε μέ ποικίλες καί βαρειές αμαρτίες. Άν παρακινηθή κάποιος από τή σοφία του Θεού καί αποφασίση νά αφιερώση τή ζωή του σ’ Αυτόν, πρέπει νά μετανοήση ειλικρινά γιά όλες τίς αμαρτίες του καί νά επιδοθή στίς αντίθετες αρετές. Μέ τήν εξάσκησι των αρετών αυτών θά αποκτήση τό Άγιον Πνεύμα, μέ τό οποίο ενεργεί μέσα μας καί θεμελιώνει τή βασιλεία του Θεού. Η χάρις του Αγίου Πνεύματος, πού δίδεται κατά τό άγιο βάπτισμα εις τό όνομα της Αγίας Τριάδος, λάμπει στήν καρδιά μας σάν τό ανέσπερο φώς του Χριστού. Λάμπει παρ’ όλες τίς αμαρτωλές μας πτώσεις, παρ’ όλο τό σκοτάδι πού περιβάλλει τήν ψυχή μας. Τό Άγιον Πνεύμα, όταν ο αμαρτωλός ακολουθήση τόν δρόμο της μετανοίας, εξαλείφει εντελώς καί τά ίχνη ακόμη των αμαρτιών του καί ενδύει τόν πρώην ένοχο πάλι μέ τήν άφθαρτη στολή, τήν υφασμένη μέ τή χάρι Του, γιά τήν απόκτησι της οποίας - σάν σκοπό της χριστιανικής ζωής - σου μιλώ τόση ώρα.
Όπως είπαμε προηγουμένως, η χάρις του Αγίου Πνεύματος είναι φώς πού φωτίζει τόν άνθρωπο. Ο Κύριος συχνά φανέρωνε ενώπιον πολλών μαρτύρων τήν ενέργεια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σ’ εκείνους τούς ανθρώπους πού είχε αγιάσει καί φωτίσει. Θυμήσου τόν Μωυσή μετά τήν συζήτησι πού είχε στό Σινά μέ τόν Θεό. Οι άνθρωποι δέν μπορούσαν νά τόν αντικρύσουν, γιατί ακτινοβολούσε μέ ένα ασυνήθιστο φώς πού τόν περιέβαλλε. Αναγκαζόταν λοιπόν νά εμφανίζεται στούς Ισραηλίτες μέ τό πρόσωπο καλυμμένο. Θυμήσου ακόμη τή θεία Μεταμόρφωσι του Σωτήρος στό όρος Θαβώρ.
« Καί τά ιμάτια αυτού εγένοντο στίλβοντα, λευκά λίαν ως χιών » ( Μαρκ. θ’ 3 ), καί
« ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών καί εφοβήθησαν σφόδρα » ( Ματθ. ιζ’ 6 ). Όταν εμφανίσθηκαν κοντά στόν Κύριο ο Μωυσής καί ο Ηλίας, « επεσκίασεν αυτούς νεφέλη φωτεινή ». Η χάρις λοιπόν του Αγίου Πνεύματος φανερώνεται μέ ένα ανέκφραστο φώς.
« Ήκουσαν της φωνής Κυρίου του Θεού περιπατούντος εν τω παραδείσω ... » ( Γεν. γ’ 8 ), ή τά λόγια του αποστόλου Παύλου:
«Κωλυθέντες υπό του Αγίου Πνεύματος λαλήσαι τόν λόγον εν τη Ασία εζητήσαμεν εξελθείν εις Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ότι προσκέκληται ημάς ο Κύριος ευαγγελίσασθαι αυτούς »
( Πραξ. ιστ’ 7-10 ). Συχνά αναφέρεται η εμφάνισις του Θεού στούς ανθρώπους καί σέ άλλα μέρη της Αγίας Γραφής. Αυτός είναι ο λόγος πού μερικοί υποστηρίζουν καί λένε:
«Τά χωρία αυτά είναι ακατανόητα. Πως μπορούν οι άνθρωποι μέ τά ίδια τους τά μάτια νά δούν τόν Θεό; ».
Τίποτε όμως ακατανόητο δέν υπάρχει εδώ. Η δυσκολία προέρχεται από τό ότι απομακρυνθήκαμε από τήν απλότητα της πρωταρχικής χριστιανικής γνώσεως, καί μέ τήν πρόφασι της επιστημονικής γνώσεως μπήκαμε σέ τέτοιο σκοτάδι αγνοίας, ώστε μας φαίνονται ακατανόητα εκείνα πού γιά τούς παλαιούς ήσαν τόσο κατανοητά. Καί στίς καθημερινές ακόμη συζητήσεις τους η έννοια της εμφανίσεως του Θεού δέν ήταν γι’ αυτούς κάτι παράξενο. Οι άνθρωποι αυτοί δέν έβλεπαν τόν Θεό καί τή χάρι του Αγίου Του Πνεύματος στόν ύπνο καί στούς ρεμβασμούς τους ούτε σέ μία φανταστική καί αρρωστημένη έκστασι, αλλά φανερά καί αληθινά. Σήμερα δυστυχώς γίναμε πολύ αδιάφοροι γιά τή σωτηρία μας, μέ αποτέλεσμα νά δίνουμε λανθασμένη ερμηνεία σέ πολλά αγιογραφικά χωρία. Αυτό συμβαίνει γιατί δέν ζητάμε τή χάρι του Θεού, δέν της επιτρέπουμε εξ αιτίας του εγωισμού νά κατοικήση στήν ψυχή μας. Αυτός είναι ο λόγος πού δέν έχουμε τόν πραγματικό φωτισμό. Ο Κύριος στέλνει τόν φωτισμό Του μόνο στίς καρδιές πού μέ όλη τους τή δύναμι καρτερούν καί διψούν τήν αλήθεια. Τή χάρι του Αγίου Πνεύματος λαμβάνουν όλοι οι χριστιανοί στό μυστήριο του αγίου χρίσματος, όταν σφραγίζωνται στά κυριώτερα μέλη του σώματος, καθώς ορίζει η αγία μας εκκλησία, ο αιώνιος φύλακας αυτής της χάριτος. Στό μυστήριο του αγίου χρίσματος αναφέρεται:
« Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου ». Εμείς οι χοικοί, φιλόθεθε, βάζουμε τή σφραγίδα μας σέ σκεύη πού κρύβουν κάτι πολύτιμο. Τί πολυτιμότερο όμως υπάρχει από τά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος πού μας δίνονται άνωθεν κατά τό μυστήριο του Αγίου βαπτίσματος;
Άν δέν αμαρτάναμε ποτέ μετά τή βάπτισί μας, θά παραμέναμε αιωνίως άγιοι, άσπιλοι, απηλλαγμένοι από κάθε σωματικό καί ψυχικό μολυσμό καί ευάρεστοι στόν Θεό. Δυστυχώς όμως αυξανόμενοι στήν ηλικία δέν αυξανόμεθα καί στή χάρι καί στή σοφία όπως ο Ιησούς Χριστός. Αντιθέτως σιγά - σιγά διαφθειρόμεθα, χάνουμε τή θεία χάρι καί αμαρτάνουμε μέ ποικίλες καί βαρειές αμαρτίες. Άν παρακινηθή κάποιος από τή σοφία του Θεού καί αποφασίση νά αφιερώση τή ζωή του σ’ Αυτόν, πρέπει νά μετανοήση ειλικρινά γιά όλες τίς αμαρτίες του καί νά επιδοθή στίς αντίθετες αρετές. Μέ τήν εξάσκησι των αρετών αυτών θά αποκτήση τό Άγιον Πνεύμα, μέ τό οποίο ενεργεί μέσα μας καί θεμελιώνει τή βασιλεία του Θεού. Η χάρις του Αγίου Πνεύματος, πού δίδεται κατά τό άγιο βάπτισμα εις τό όνομα της Αγίας Τριάδος, λάμπει στήν καρδιά μας σάν τό ανέσπερο φώς του Χριστού. Λάμπει παρ’ όλες τίς αμαρτωλές μας πτώσεις, παρ’ όλο τό σκοτάδι πού περιβάλλει τήν ψυχή μας. Τό Άγιον Πνεύμα, όταν ο αμαρτωλός ακολουθήση τόν δρόμο της μετανοίας, εξαλείφει εντελώς καί τά ίχνη ακόμη των αμαρτιών του καί ενδύει τόν πρώην ένοχο πάλι μέ τήν άφθαρτη στολή, τήν υφασμένη μέ τή χάρι Του, γιά τήν απόκτησι της οποίας - σάν σκοπό της χριστιανικής ζωής - σου μιλώ τόση ώρα.
Όπως είπαμε προηγουμένως, η χάρις του Αγίου Πνεύματος είναι φώς πού φωτίζει τόν άνθρωπο. Ο Κύριος συχνά φανέρωνε ενώπιον πολλών μαρτύρων τήν ενέργεια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σ’ εκείνους τούς ανθρώπους πού είχε αγιάσει καί φωτίσει. Θυμήσου τόν Μωυσή μετά τήν συζήτησι πού είχε στό Σινά μέ τόν Θεό. Οι άνθρωποι δέν μπορούσαν νά τόν αντικρύσουν, γιατί ακτινοβολούσε μέ ένα ασυνήθιστο φώς πού τόν περιέβαλλε. Αναγκαζόταν λοιπόν νά εμφανίζεται στούς Ισραηλίτες μέ τό πρόσωπο καλυμμένο. Θυμήσου ακόμη τή θεία Μεταμόρφωσι του Σωτήρος στό όρος Θαβώρ.
« Καί τά ιμάτια αυτού εγένοντο στίλβοντα, λευκά λίαν ως χιών » ( Μαρκ. θ’ 3 ), καί
« ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών καί εφοβήθησαν σφόδρα » ( Ματθ. ιζ’ 6 ). Όταν εμφανίσθηκαν κοντά στόν Κύριο ο Μωυσής καί ο Ηλίας, « επεσκίασεν αυτούς νεφέλη φωτεινή ». Η χάρις λοιπόν του Αγίου Πνεύματος φανερώνεται μέ ένα ανέκφραστο φώς.
-Πως είναι δυνατόν, ρώτησα τόν μπατούσκα, νά καταλάβω ότι βρίσκομαι στή χάρι του Αγίου Πνεύματος;
-Είναι κάτι πολύ απλό, μου απήντησε. Ο Κύριος λέει ότι όλα είναι απλά σ’ εκείνους πού αποκτούν τή γνώσι. Οι απόστολοι είχαν αυτή τή γνώσι, γι’ αυτό πάντοτε καταλαβαίναν άν βρισκόταν τό Πνεύμα του Θεού μαζί τους ή όχι. Ποτισμένοι λοιπόν μέ τή καί βλέποντας τήν παρουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα τους, έλεγαν μέ βεβαιότητα ότι τό έργο τους είναι άγιο καί κατά πάντα ευάρεστο στόν Θεό. Έτσι εξηγείται γιατί έγραφαν στίς επιστολές τους:
« Έδοξε τω Αγίω Πνεύματι καί ημίν » ( Πράξ. ιε’ 28 ), καί μόνο μέ αυτές τίς προυποθέσεις συνιστούσαν τίς επιστολές τους σάν αδιάψευστη αλήθεια γιά τήν ωφέλεια όλων των πιστών. Οι άγιοι Απόστολοι ένοιωθαν αισθητά μέσα τους τήν παρουσία του Πνεύματος του Θεού. Βλέπεις λοιπόν, αγαπητέ, ότι τό πράγμα είναι απλό;
« Έδοξε τω Αγίω Πνεύματι καί ημίν » ( Πράξ. ιε’ 28 ), καί μόνο μέ αυτές τίς προυποθέσεις συνιστούσαν τίς επιστολές τους σάν αδιάψευστη αλήθεια γιά τήν ωφέλεια όλων των πιστών. Οι άγιοι Απόστολοι ένοιωθαν αισθητά μέσα τους τήν παρουσία του Πνεύματος του Θεού. Βλέπεις λοιπόν, αγαπητέ, ότι τό πράγμα είναι απλό;
-Παρ’ όλα ταύτα δέν καταλαβαίνω πως μπορώ νά είμαι απολύτως βέβαιος ότι βρίσκομαι στή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Πως μπορώ νά αντιλαμβάνωμαι τήν πραγματική Του επιφοίτησι;
-Σας είπα ήδη, φιλόθεε, ότι είναι κάτι πολύ απλό καί σας διηγήθηκα λεπτομερώς πως οι άνθρωποι βρίσκονται εν Πνεύματι Αγίω καί πως πρέπει νά καταλαβαίνουμε τήν παρουσία Του μέσα μα. Τί άλλο θέλεις λοιπόν; -Θέλω νά τό κατανοήσω αυτό πολύ καλά, απήντησα.
-Τώρα βρισκόμαστε καί οι δύο μέσα στό Άγιον Πνεύμα. Γιατί δέν μέ κοιτάς;
-Δέν μπορώ νά κοιτάξω, γιατί από τά μάτια σας βγαίνουν λάμψεις. Τό πρόσωπο σας έγινε λαμπρότερο από τόν ήλιο καί τά μάτια μου πονούν.
-Μήν ταράζεσαι. Είσαι τώρα κι εσύ φωτεινός σάν κι εμένα. Βρίσκεσαι κι εσύ στήν πληρότητα του θείου Πνεύματος, διαφορετικά δέν θά μπορούσες νά μέ δής σ’ αυτή τήν κατάστασι.
-Ευχαρίστησε τόν Θεό γιά τό ανέκφραστο σ’ εσένα έλεός Του. Θά πρόσεξες ότι ούτε κάν σταυροκοπήθηκα, παρά μόνο προσευχήθηκα νοερά μέ τήν καρδιά μου καί είπα:
« Κύριε, αξίωσέ τον νά δή φανερά καί μέ τά σωματικά του μάτια τήν επιφοίτησι του Πνεύματός Σου, μέ τήν οποία αξιώνεις τούς δούλους Σου, όταν ευδοκήσης νά τούς φανερωθής μέ τό φώς της μεγαλοπρεπούς δόξης Σου ». Καί νά, αγαπητέ, ο Κύριος ικανοποίησε αμέσως τήν ταπεινή παράκλησι του πτωχού Σεραφείμ. Πως νά μήν τόν ευγνωμονούμε καί οι δύο γιά τήν ανέκφραστη δωρεά Του!
Μέ τή μορφή αυτή σπανίως φανερώνει ο Κύριος τό έλεος Του καί στούς μεγάλους ακόμη ερημίτες. Αυτή η θεία χάρις σάν φιλόστοργη μητέρα ευδόκησε νά παρηγορήση τή συντετριμμένη καρδιά σου ύστερα από τή μεσιτεία της ίδιας της Μητέρας του Θεού. Γιατί όμως, αγαπητέ μου, δέν μέ κοιτάς στά μάτια; Κοίταξέ με χωρίς νά φοβάσαι.
Ο Κύριος είναι μαζί μας !
« Κύριε, αξίωσέ τον νά δή φανερά καί μέ τά σωματικά του μάτια τήν επιφοίτησι του Πνεύματός Σου, μέ τήν οποία αξιώνεις τούς δούλους Σου, όταν ευδοκήσης νά τούς φανερωθής μέ τό φώς της μεγαλοπρεπούς δόξης Σου ». Καί νά, αγαπητέ, ο Κύριος ικανοποίησε αμέσως τήν ταπεινή παράκλησι του πτωχού Σεραφείμ. Πως νά μήν τόν ευγνωμονούμε καί οι δύο γιά τήν ανέκφραστη δωρεά Του!
Μέ τή μορφή αυτή σπανίως φανερώνει ο Κύριος τό έλεος Του καί στούς μεγάλους ακόμη ερημίτες. Αυτή η θεία χάρις σάν φιλόστοργη μητέρα ευδόκησε νά παρηγορήση τή συντετριμμένη καρδιά σου ύστερα από τή μεσιτεία της ίδιας της Μητέρας του Θεού. Γιατί όμως, αγαπητέ μου, δέν μέ κοιτάς στά μάτια; Κοίταξέ με χωρίς νά φοβάσαι.
Ο Κύριος είναι μαζί μας !
-Τί αισθάνεσαι τώρα; μέ ρώτησε ο πατήρ Σεραφείμ.
-Πολύ ευχάριστα !
-Πολύ ευχάριστα !
-Πές μου συγκεκριμένα τί νιώθεις.
-Νοιώθω τέτοια γαλήνη καί ειρήνη στήν ψυχή μου, πού μέ κανένα λόγο δέν μπορώ νά τήν εκφράσω!
-Αυτό, φιλόθεε, είναι εκείνη η ειρήνη γιά τήν οποία έκανε λόγο ο Κύριος στούς μαθητάς Του: « Ειρήνην τήν εμήν δίδωμι υμίν˙ ου καθώς ο κόσμος δίδωσιν, εγώ δίδωμι υμίν » ( Ιωάν. ιδ’ 27 ). « Ότι δέ εκ του κόσμου ουκ εστέ, αλλ’ εγώ εξελεξάμην υμάς εκ του κόσμου, διά τούτο μισεί υμάς ο κόσμος» ( Ιωάν.ιε’ 19 ). « Αλλά θαρσείτε , εγώ νενίκηκα τόν κόσμον » ( Ιωάν. ιστ’ 33 ).
Σ’ αυτούς τούς ανθρώπους πού είναι μισητοί στόν κόσμο, αλλά εκλεκτοί από τόν Χριστό, δίνει ο Κύριος αυτή τήν ειρήνη πού νοιώθεις τώρα εσύ μέσα σου. Αυτή είναι « η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νούν » ( Φιλ. δ’ 7 ) σύμφωνα μέ τόν λόγο του Αποστόλου. Τί άλλο αισθάνεσαι;
Σ’ αυτούς τούς ανθρώπους πού είναι μισητοί στόν κόσμο, αλλά εκλεκτοί από τόν Χριστό, δίνει ο Κύριος αυτή τήν ειρήνη πού νοιώθεις τώρα εσύ μέσα σου. Αυτή είναι « η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νούν » ( Φιλ. δ’ 7 ) σύμφωνα μέ τόν λόγο του Αποστόλου. Τί άλλο αισθάνεσαι;
-Ασυνήθιστη γλυκύτητα, απήντησα.
-Πρόκειται γιά τή γλυκύτητα πού αναφέρει ο Ψαλμωδός: «Μεθυσθήσονται από ποιότητος οίκου σου, καί τόν χειμάρρουν της τρυφής σου ποτιείς αυτούς » ( Ψαλμ. λε’ 8 ).
Αυτή ακριβώς η γλυκύτης πλημμυρίζει τώρα όλες τις φλέβες μας μέ μία ανέκφραστη ευφροσύνη. Απ’ αυτή τή γλυκύτητα μοιάζουν οι καρδιές μας νά λειώνουν.
Νοιώθουμε κι οι δυό μας τόση ευτυχία, πού καμμία γλώσσα δέν μπορεί νά εκφράση.
Αυτή ακριβώς η γλυκύτης πλημμυρίζει τώρα όλες τις φλέβες μας μέ μία ανέκφραστη ευφροσύνη. Απ’ αυτή τή γλυκύτητα μοιάζουν οι καρδιές μας νά λειώνουν.
Νοιώθουμε κι οι δυό μας τόση ευτυχία, πού καμμία γλώσσα δέν μπορεί νά εκφράση.
-Τί άλλο αισθάνεσαι ;
-Ασυνήθιστη χαρά σ’ όλη τήν καρδιά μου.
-Όταν τό Πνεύμα του Θεού, συνέχισε ο μπατούσκα, κατέρχεται στόν άνθρωπο καί τόν περιβάλλη μέ τήν πληρότητα της ενεργείας Του, τότε η ψυχή του ανθρώπου γεμίζει μέ μία ανέκφραστη χαρά, γιατί τό Άγιον Πνεύμα κάνει τά πάντα χαροποιά, όπου κι άν εγγίση. Αυτή είναι η χαρά, γιά τήν οποία ο Κύριος λέει στό Ευαγγέλιο: « Η γυνή όταν τίκτη, λύπην έχει, ότι ήλθεν η ώρα αυτής˙ όταν δέ γεννήση τό παιδίον, ουκέτι μνημονεύει της θλίψεως διά τήν χαράν ότι εγεννήθη άνθρωπος εις τόν κόσμον. καί υμείς ούν λύπην μέν νύν έχετε˙ πάλιν δέ όψομαι υμάς καί χαρήσεται υμών η καρδία, καί τήν χαράν υμών ουδείς αίρει αφ’ υμών » ( Ιωάν. ιστ’ 21-22 ). Μά όσο κι άν είναι παρήγορη η χαρά αυτή, πού τώρα νοιώθεις στήν καρδιά σου, δέν είναι τίποτε συγκριτικά μ’ εκείνη, τήν οποία ετοίμασε ο Κύριος « τοίς αγαπώσιν αυτόν », μαζί μέ όλα εκείνα « ά οφθαλμός ουκ είδε καί ούς ουκ ήκουσε καί επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη » ( Α’ Κορινθ. β’ 9 ).
Τώρα σ’ εμάς δίδεται η πρόγευσις αυτής της χαράς. Κι άν τώρα νοιώθουμε τόση γλυκύτητα καί ευφροσύνη στήν καρδιά μας, τί νά πούμε τότε γιά τή χαρά εκείνη, πού έχει ετοιμασθή στόν ουρανό γι’ αυτούς πού κοπιάζουν εδώ στήν γή; Αλλά κι εσύ, αγαπητέ μου, αρκετά υπέφερες στή ζωή σου. Κοίταξε όμως τώρα μέ ποιά χαρά σέ παρηγορεί ο Κύριος στήν παρούσα ακόμη ζωή!
Τί άλλο νοιώθεις;
Τώρα σ’ εμάς δίδεται η πρόγευσις αυτής της χαράς. Κι άν τώρα νοιώθουμε τόση γλυκύτητα καί ευφροσύνη στήν καρδιά μας, τί νά πούμε τότε γιά τή χαρά εκείνη, πού έχει ετοιμασθή στόν ουρανό γι’ αυτούς πού κοπιάζουν εδώ στήν γή; Αλλά κι εσύ, αγαπητέ μου, αρκετά υπέφερες στή ζωή σου. Κοίταξε όμως τώρα μέ ποιά χαρά σέ παρηγορεί ο Κύριος στήν παρούσα ακόμη ζωή!
Τί άλλο νοιώθεις;
-Ασυνήθιστη θερμότητα, απήντησα.
-Μά πως αγαπητέ μου; Είμαστε καθισμένοι χειμώνα καιρό στήν αυλή του κελλιού μέσα στό δάσος, πατάμε στό χιόνι ,από τόν ουρανό συνεχίζουν νά πέφτουν νιφάδες καί μας έχουν σκεπάσει πάνω από ένα βερσόκ.
-Τί θερμότητα μπορεί νά αισθάνεσαι;
-Αισθάνομαι τέτοια θερμότητα, σάν κι εκείνη πού δημιουργείται μέσα σ’ ένα λουτρό, όταν ρίξουν νερό στήν πέτσκα κι αρχίση νά βγαίνη σάν στύλος ο ατμός.
-Μήπως αισθάνεσαι καί τή μυρωδιά του; ρώτησε ο στάρετς.
-Όχι, απήντησα. Επάνω στή γή δέν υπάρχει παρόμοια ευωδία. Όταν ακόμη ζούσε η μητέρα μου, επειδή μου άρεσε ο χορός καί πήγαινα στίς χοροεσπερίδες, μέ ράντιζε μέ αρώματα, τά οποία αγόραζε από τά καλύτερα καταστήματα μόδας της πόλεως Καζάν. Αλλά κι εκείνα δέν ανέδιδαν τέτοια ευωδία.
-Τό γνωρίζω.
Είναι έτσι, όπως ακριβώς τό λές. Σέ ρώτησα όμως επίτηδες γιά νά δώ άν αισθάνεσαι κι εσύ τό ίδιο. Πράγματι. Η πιό ευχάριστη ευωδία πάνω στή γή δέν μπορεί νά συγκριθή μ’ αυτή πού νοιώθουμε τώρα, γιατί μας πλημμυρίζει η ευωδία του Αγίου Πνεύματος του Θεού.
Ποιά επίγεια ευωδία μπορεί νά συγκριθή μ’ αυτή; Μου είπες ότι γύρωμας υπάρχει θερμότης όπως καί στό λουτρό. Κοίταξε όμως! Τό χιόνι επάνω μας δέν έχει λειώσει, ενώ από τόν ουρανό εξακολουθεί νά πέφτη. Αυτό σημαίνει ότι η θερμότης δέν βρίσκεται στόν αέρα, αλλά μέσα μας. Είναι εκείνη η θερμότης, γιά τήν οποία μας προτρέπει τό Άγιον Πνεύμα νά αναφωνούμε πρός τόν Κύριο: « Μέ τή θερμότητα του Πνεύματός Σου του Αγίου θέρμανέ με! Μέ αυτή θερμαίνονταν οι ερημίτες, άνδρες καί γυναίκες, καί αψηφούσαν τήν παγωνιά του χειμώνος. Ένοιωθαν σάν νά ήταν ντυμένοι μέ ζεστές γούνες. Αυτό συμβαίνει τώρα καί σ’ εμάς, γιατί μέσα μας αναπαύεται η θεία χάρις, καθώς είπε ο Κύριος: « Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι » ( Λουκ. ιζ’ 21 ). Λέγοντας εδώ βασιλεία, υπονοεί ο Κύριος τή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Νά λοιπόν ! Αυτή η βασιλεία του Θεού βρίσκεται τώρα μέσα μας καί μας φωτίζει εξωτερικά, μας θερμαίνει καί γεμίζει μέ κάθε είδους ευωδία τόν αέρα πού μας περιβάλλει. Επίσης ευφραίνει τίς αισθήσεις μας μέ τήν ουράνια ευφροσύνη καί γεμίζει τήν καρδιά μας μέ ανέκφραστη χαρά.
Γιά τήν κατάστασι, στήν οποία βρισκόμαστε τώρα ο Απόστολος λέει: « Η βασιλεία του Θεού ου γάρ εστιν βρώσις καί πόσις, αλλά δικαιοσύνη καί ειρήνη καί χαρά εν Πνεύματι Αγίω » ( Ρωμ. ιδ’ 17 ). Η πίστις μας συνίσταται « ουκ εν πειθοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις, αλλ’ εν αποδείξει Πνεύματος καί δυνάμεως » ( Α’ Κορινθ. β’ 4 ). Σ’ αυτήν ακριβώς τήν κατάστασι βρισκόμαστε τώρα κι εμείς. Γι’ αυτή κυρίως ο Χριστός είπε: « Εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μή γεύσωνται θανάτου έως άν ίδωσι τήν βασιλείαν του Θεού εληλυλυθυίαν εν δυνάμει » ( Μαρκ. θ’ 1 ). Νά λοιπόν, αγαπητέ μου, κοίταξε τί ανέκφραστη χαρά μας αξίωσε νά δοκιμάσουμε τώρα ο Κύριος! Νά τί σημαίνει νά βρισκώμαστε στήν πληρότητα του Αγίου Πνεύματος. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος γράφει κάπου τό εξής: « Βρισκόμουν ο ίδιος στήν πληρότητα του Αγίου Πνεύματος ». Μέ αυτή τήν πληρότητα του Αγίου Πνεύματος υπερπλήρωσε τώρα ο Κύριος κι εμάς τούς πτωχούς. Νομίζω λοιπόν πώς δέν υπάρχει πλέον λόγος νά ρωτάς περισσότερα γιά τό πως βρίσκονται οι άνθρωποι στή χάρι του Αγίου Πνεύματος!
Θά θυμάσαι άραγε τό ανέκφραστο έλεος του Θεού πού φανερώθηκε σήμερα σ’ εμάς;
Είναι έτσι, όπως ακριβώς τό λές. Σέ ρώτησα όμως επίτηδες γιά νά δώ άν αισθάνεσαι κι εσύ τό ίδιο. Πράγματι. Η πιό ευχάριστη ευωδία πάνω στή γή δέν μπορεί νά συγκριθή μ’ αυτή πού νοιώθουμε τώρα, γιατί μας πλημμυρίζει η ευωδία του Αγίου Πνεύματος του Θεού.
Ποιά επίγεια ευωδία μπορεί νά συγκριθή μ’ αυτή; Μου είπες ότι γύρωμας υπάρχει θερμότης όπως καί στό λουτρό. Κοίταξε όμως! Τό χιόνι επάνω μας δέν έχει λειώσει, ενώ από τόν ουρανό εξακολουθεί νά πέφτη. Αυτό σημαίνει ότι η θερμότης δέν βρίσκεται στόν αέρα, αλλά μέσα μας. Είναι εκείνη η θερμότης, γιά τήν οποία μας προτρέπει τό Άγιον Πνεύμα νά αναφωνούμε πρός τόν Κύριο: « Μέ τή θερμότητα του Πνεύματός Σου του Αγίου θέρμανέ με! Μέ αυτή θερμαίνονταν οι ερημίτες, άνδρες καί γυναίκες, καί αψηφούσαν τήν παγωνιά του χειμώνος. Ένοιωθαν σάν νά ήταν ντυμένοι μέ ζεστές γούνες. Αυτό συμβαίνει τώρα καί σ’ εμάς, γιατί μέσα μας αναπαύεται η θεία χάρις, καθώς είπε ο Κύριος: « Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι » ( Λουκ. ιζ’ 21 ). Λέγοντας εδώ βασιλεία, υπονοεί ο Κύριος τή χάρι του Αγίου Πνεύματος. Νά λοιπόν ! Αυτή η βασιλεία του Θεού βρίσκεται τώρα μέσα μας καί μας φωτίζει εξωτερικά, μας θερμαίνει καί γεμίζει μέ κάθε είδους ευωδία τόν αέρα πού μας περιβάλλει. Επίσης ευφραίνει τίς αισθήσεις μας μέ τήν ουράνια ευφροσύνη καί γεμίζει τήν καρδιά μας μέ ανέκφραστη χαρά.
Γιά τήν κατάστασι, στήν οποία βρισκόμαστε τώρα ο Απόστολος λέει: « Η βασιλεία του Θεού ου γάρ εστιν βρώσις καί πόσις, αλλά δικαιοσύνη καί ειρήνη καί χαρά εν Πνεύματι Αγίω » ( Ρωμ. ιδ’ 17 ). Η πίστις μας συνίσταται « ουκ εν πειθοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις, αλλ’ εν αποδείξει Πνεύματος καί δυνάμεως » ( Α’ Κορινθ. β’ 4 ). Σ’ αυτήν ακριβώς τήν κατάστασι βρισκόμαστε τώρα κι εμείς. Γι’ αυτή κυρίως ο Χριστός είπε: « Εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μή γεύσωνται θανάτου έως άν ίδωσι τήν βασιλείαν του Θεού εληλυλυθυίαν εν δυνάμει » ( Μαρκ. θ’ 1 ). Νά λοιπόν, αγαπητέ μου, κοίταξε τί ανέκφραστη χαρά μας αξίωσε νά δοκιμάσουμε τώρα ο Κύριος! Νά τί σημαίνει νά βρισκώμαστε στήν πληρότητα του Αγίου Πνεύματος. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος γράφει κάπου τό εξής: « Βρισκόμουν ο ίδιος στήν πληρότητα του Αγίου Πνεύματος ». Μέ αυτή τήν πληρότητα του Αγίου Πνεύματος υπερπλήρωσε τώρα ο Κύριος κι εμάς τούς πτωχούς. Νομίζω λοιπόν πώς δέν υπάρχει πλέον λόγος νά ρωτάς περισσότερα γιά τό πως βρίσκονται οι άνθρωποι στή χάρι του Αγίου Πνεύματος!
Θά θυμάσαι άραγε τό ανέκφραστο έλεος του Θεού πού φανερώθηκε σήμερα σ’ εμάς;
-Δέν γνωρίζω, μπατούσκα, άν θά μέ αξιώση ο Θεός νά τό θυμάμαι τόσο ζωντανά καί καθαρά, όπως τό αισθάνομαι τώρα.
-Εγώ νομίζω, παρετήρησε ο στάρετς, ότι ο Κύριος θά σέ βοηθήση νά συγκρατήσης γιά πάντα αυτή τή φανέρωσι στή μνήμη σου. Διαφορετικά, δέν θά απαντούσε η αγαθότης Του τόσο αστραπιαία στήν ταπεινή παράκληση του πτωχού Σεραφείμ. Πόλύ περισσότερο, γιατί η γνώσις αυτή δέν δόθηκε σ’ εσένα μόνο γιά τόν εαυτό σου, αλλά καί γιά όλο τόν κόσμο, ώστε κι εσύ νά στερεωθής στόν δρόμο του Θεού, καί τούς άλλους νά ωφελήσης. Όσον αναφορά τό γεγονός ότι εγώ είμαι μοναχός, ενώ εσύ λαικός , αυτό δέν πρέπει νά τό σκέπτεσαι.
Ο Θεός ζητά ορθή πίστι σ’ Αυτόν καί στόν μονογενή Του Υιό. Καί τότε προσφέρει από τόν ουρανό πλούσια τή χάρι του Αγίου Πνεύματος . Ο Κύριος ζητά μία καρδιά γεμάτη αγάπη γιά τόν θεό καί τό πλησίον. Αυτή είναι ο τόπος, στόν οποίον Εκείνος αναπαύεται καί εμφανίζεται μέ τήν πληρότητα της επουρανίου δόξης Του.
« Υιέ δός μοι σήν καρδίαν » ( Παροιμ. κγ’ 26 ), μας λέει ο Κύριος, κι Εκείνος υπόσχεται νά μας δώση τό κάθε τι. Ζητά τήν καρδιά μας ο Κύριος, γιατί μέσα σ’ αυτή θέλει νά εγκαθιδρύση τή βασιλεία Του. «Εγγύς Κύριος πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν, πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία » ( Ψαλμ. ρμδ’ 18 ). Ο Κύριος εισακούει εξ ίσου τόν μοναχό καί τόν λαικό, αρκεί νά είναι καί οι δύο ορθόδοξοι, νά αγαπούν τόν Θεό από τά βάθη της ψυχής τους καί νά έχουν πίστι σ’ Αυτόν, έστω σάν τό κόκκο του σιναπιού. Άν συμβαίνουν αυτά, τότε καί οι δύο θά μετακινήσουν όρη. « Διώξεται εις χιλίους καί οι δύο μετακινήσουσι μυριάδας » ( Δευτερ. λβ’ 30. Ο ίδιος ο Κύριος λέει: « Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι » ( Μάρκ. θ’ 23 ), ενώ ο απόστολος Παύλος αναφωνεί: « Πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντί μέ Χριστώ » ( Φιλιπ. δ’ 12 ). Ο Κύριος λέει γιά όσους πιστεύουν σ’ Αυτόν:
« Ο πιστεύων εις εμέ, τά έργα ά εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, καί μείζονα τούτων ποιήσει »
( Ιωάν. ιδ’ 12 ). « Έως άρτι ουκ ητήσατε ουδέν εν τω ονόματί μου˙ αιτείτε καί λήψεσθε, ίνα η χαρά ημών η πεπληρωμένη » ( Ιωάν. ιστ’ 24 ). Όσα λοιπόν, φιλόθεε, ζητήσης από τόν Κύριο, όλα θά τά λάβης, αρκεί μόνο αυτό πού θά ζητήσης νά είναι γιά τή δόξα του Θεού ή γιά τήν ωφέλεια του πλησίον, γιατί καί τήν ωφέλεια πρός τόν πλησίον ο Θεός πρός δόξαν Του τή δέχεται. Γι’ αυτό καί λέει: « Εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε » ( Ματθ. κε’ 40 ). Μήν αμφιβάλλης καθόλου γιά τό άν ο Κύριος θά εκπληρώση τά αιτήματά σου, αρκεί, όπως είπαμε, νά γίνωνται πρός δόξαν Θεού καί ωφέλεια του πλησίον. Αλλά κι άν ακόμη ζητήσης κάτι γιά προσωπική σου ανάγκη η ωφέλεια, πολύ σύντομα καί πρόθυμα θά σου τό στείλη ο Κύριος, αρκεί νά σου είναι απολύτως αναγκαίο. Γιατί ο Κύριος αγαπά όσους τόν αγαπούν καί είναι αγαθός σέ όλους.
« Θέλημα των φοβουμένων αυτόν ποιήσει καί της δεήσεως αυτών επακούσεται » ( Ψαλμ. ρμδ’ 19 ).
Ο Θεός ζητά ορθή πίστι σ’ Αυτόν καί στόν μονογενή Του Υιό. Καί τότε προσφέρει από τόν ουρανό πλούσια τή χάρι του Αγίου Πνεύματος . Ο Κύριος ζητά μία καρδιά γεμάτη αγάπη γιά τόν θεό καί τό πλησίον. Αυτή είναι ο τόπος, στόν οποίον Εκείνος αναπαύεται καί εμφανίζεται μέ τήν πληρότητα της επουρανίου δόξης Του.
« Υιέ δός μοι σήν καρδίαν » ( Παροιμ. κγ’ 26 ), μας λέει ο Κύριος, κι Εκείνος υπόσχεται νά μας δώση τό κάθε τι. Ζητά τήν καρδιά μας ο Κύριος, γιατί μέσα σ’ αυτή θέλει νά εγκαθιδρύση τή βασιλεία Του. «Εγγύς Κύριος πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν, πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία » ( Ψαλμ. ρμδ’ 18 ). Ο Κύριος εισακούει εξ ίσου τόν μοναχό καί τόν λαικό, αρκεί νά είναι καί οι δύο ορθόδοξοι, νά αγαπούν τόν Θεό από τά βάθη της ψυχής τους καί νά έχουν πίστι σ’ Αυτόν, έστω σάν τό κόκκο του σιναπιού. Άν συμβαίνουν αυτά, τότε καί οι δύο θά μετακινήσουν όρη. « Διώξεται εις χιλίους καί οι δύο μετακινήσουσι μυριάδας » ( Δευτερ. λβ’ 30. Ο ίδιος ο Κύριος λέει: « Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι » ( Μάρκ. θ’ 23 ), ενώ ο απόστολος Παύλος αναφωνεί: « Πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντί μέ Χριστώ » ( Φιλιπ. δ’ 12 ). Ο Κύριος λέει γιά όσους πιστεύουν σ’ Αυτόν:
« Ο πιστεύων εις εμέ, τά έργα ά εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, καί μείζονα τούτων ποιήσει »
( Ιωάν. ιδ’ 12 ). « Έως άρτι ουκ ητήσατε ουδέν εν τω ονόματί μου˙ αιτείτε καί λήψεσθε, ίνα η χαρά ημών η πεπληρωμένη » ( Ιωάν. ιστ’ 24 ). Όσα λοιπόν, φιλόθεε, ζητήσης από τόν Κύριο, όλα θά τά λάβης, αρκεί μόνο αυτό πού θά ζητήσης νά είναι γιά τή δόξα του Θεού ή γιά τήν ωφέλεια του πλησίον, γιατί καί τήν ωφέλεια πρός τόν πλησίον ο Θεός πρός δόξαν Του τή δέχεται. Γι’ αυτό καί λέει: « Εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε » ( Ματθ. κε’ 40 ). Μήν αμφιβάλλης καθόλου γιά τό άν ο Κύριος θά εκπληρώση τά αιτήματά σου, αρκεί, όπως είπαμε, νά γίνωνται πρός δόξαν Θεού καί ωφέλεια του πλησίον. Αλλά κι άν ακόμη ζητήσης κάτι γιά προσωπική σου ανάγκη η ωφέλεια, πολύ σύντομα καί πρόθυμα θά σου τό στείλη ο Κύριος, αρκεί νά σου είναι απολύτως αναγκαίο. Γιατί ο Κύριος αγαπά όσους τόν αγαπούν καί είναι αγαθός σέ όλους.
« Θέλημα των φοβουμένων αυτόν ποιήσει καί της δεήσεως αυτών επακούσεται » ( Ψαλμ. ρμδ’ 19 ).
Τότε ο πατήρ Σεραφείμ μέ έπιασε δυνατά από τούς ώμους και μου είπε :
Καί σκύβοντας αργά μου είπε στό αυτί: Ύστερα από τά λόγια αυτά έρριξα μία ματιά στό πρόσωπό του καί μέ κατέλαβε ακόμη μεγαλύτερο δέος. Φαντάσου πώς συζητάς μέ κάποιον τό μεσημέρι, εκτεθειμένος στίς πιό καυτερές ακτίνες του ηλίου, καί τόν κοιτάζεις στό πρόσωπο. Βλέπεις τά χείλη του νά κινούνται, βλέπεις τήν αλλοιωμένη έκφρασι των ματιών του, ακούς τήν φωνή του, αισθάνεσαι ότι κάποιος σέ κρατά από τούς ώμους, αλλά δέν βλέπεις ούτε τά χέρια ούτε τό σχήμα του, μά ούτε τόν ίδιο τόν εαυτό σου. Βλέπεις μόνο ένα εκτυφλωτικό φώς, πού ξεχύνεται μερικά βήματα τριγύρω καί χαρίζει τή λάμψι του στό πέπλο του χιονιού πού καλύπτει τό ξέφωτο, καί στίς νιφάδες πού πέφτουν πάνω σ’ εμένα καί τόν μεγάλο στάρετς. Είναι αδύνατον νά φαντασθή κανείς εκείνη τήν κατάστασι, στήν οποία βρισκόμουν τότε!
Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ , Ιερά Μονή Παρακλήτου , Ορωπός Αττικής 2007 , Δεκάτη έκδοσις .