Οι ψυχές που αγαπούν τον Θεό και την αλήθεια, δεν υποφέρουν ούτε την παραμικρή ελάττωση του έρωτά τους προς τον Κύριο. Αλλά καρφωμένες ολοκληρωτικά στο σταυρό Του αισθάνονται μέσα τους την Πνευματική προκοπή.
Πληγωμένες λοιπόν από τον πόθο Του, κι αν ακόμη αξιωθούν Θεία μυστήρια και μετάσχουν ευφροσύνης και Χάριτος, δεν έχουν πεποίθηση στον εαυτό τους, ούτε νομίζουν ότι είναι τίποτε. Αλλά όσο αξιώνονται πνευματικά χαρίσματα τόσο επιζητούν τα ουράνια. Καί όσο περισσότερη προκοπή αισθάνονται, τόσο πιο λαίμαργες γίνονται για τα θεία. Καί ενώ είναι πνευματικά πλούσιες, κάνουν σαν να είναι φτωχές. «Όσοι με τρώνε θα πεινάσουν κι’ άλλο, και όσοι με πίνουν θα διψάσουν κι’ άλλο», λέει η Θεία Γραφή.
Αυτού του είδους οι ψυχές αξιώνονται να λάβουν την τέλεια ελευθερία από τα πάθη και ν’ αποκομίσουν την έλλαμψη και την κοινωνία του Αγίου Πνεύματος με την πληρότητα της Χάρης.
Όσες όμως είναι οκνηρές και αποφεύγουν τους κόπους και δεν επιζητούν τον αγιασμό της καρδιάς από αυτή εδώ τη ζωή, όχι εν μέρει, αλλά ολοκληρωτικά. Αυτές ας μη ελπίζουν να κοινωνήσουν το Άγιο Πνεύμα και ν’ απαλλαγούν από τα πάθη της κακίας αυτές κι’ αν αξιωθούν τη Θεία Χάρη, επειδή ξεγελιούνται από την κακία, αφήνουν κάθε πνευματική φροντίδα, διότι απολαμβάνουν ολίγη πνευματική γλυκύτητα.
Έτσι οι ψυχές αυτές είναι εύκολο να πέσουν σε έπαρση, διότι δεν αγωνίζονται να φτάσουν την τέλεια απάθεια. Καί καθώς αρκούνται στη λίγη αυτή ενίσχυση της Χάρης και προκόβουν όχι στην ταπείνωση, αλλά στην έπαρση, απογυμνώνονται κάποτε κι’ από το χάρισμα που έλαβαν.
Γιατί η ψυχή, που αγαπάει αληθινά τον Θεό, κι’ αν ακόμη μυριάδες αρετές κατορθώσει, έχει τέτοια μετριοφροσύνη, σαν να μην έχει αρχίσει ακόμη να ζεί κατά το θέλημα του Θεού και νοιώθει απληστία και έρωτα για τη Θεία αγάπη που εμπνέει ο Δεσπότης Χριστός.
Στα πνευματικά αυτά μέτρα ούτε μονομιάς ούτε εύκολα μπορεί να φτάσει κανείς, αλλά αφού προηγηθούν πολλοί κόποι και αγώνες και περάσουν χρόνια με δοκιμασίες και ποικίλους πειρασμούς, μέχρι το τέλειο μέτρο της απάθεια.
Και καθώς αρκούνται στη λίγη αυτή ενίσχυση της Χάρης και προκόβουν όχι στην ταπείνωση, αλλά στην έπαρση, απογυμνώνονται κάποτε κι’ από το χάρισμα που έλαβαν.
Γιατί η ψυχή, που αγαπάει αληθινά τον Θεό, κι’ αν ακόμη μυριάδες αρετές κατορθώσει, έχει τέτοια μετριοφροσύνη, σαν να μην έχει αρχίσει ακόμη να ζεί κατά το θέλημα του Θεού και νοιώθει απληστία και έρωτα για τη Θεία αγάπη που εμπνέει ο Δεσπότης Χριστός.
Στα πνευματικά αυτά μέτρα ούτε μονομιάς ούτε εύκολα μπορεί να φτάσει κανείς, αλλά αφού προηγηθούν πολλοί κόποι και αγώνες και περάσουν χρόνια με δοκιμασίες και ποικίλους πειρασμούς, μέχρι το τέλειο μέτρο της απάθειας.
Έτσι, αφού δοκιμασθεί με πόνους και κόπους και υποφέρει με γενναιοψυχία όλους τους πειρασμούς που προξενεί η κακία, αξιώνεται να λάβει τις μεγάλες τιμές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και τον Θεικό πλούτο. Έπειτα γίνεται και κληρονόμος της Βασιλείας των Ουρανών.
Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος