Οὔτε ἡ πραγματικότητα, οὔτε τά ὄνειρα, οὔτε ἡ φαντασία τῶν ἔντιμων καί λογικῶν ἀνθρώπων δέν μπορεῖ κἄν νά παραστήσῃ τή φοβερή εἰκόνα τοῦ ἐπερχόμενου πολέμου, πού τό ἀνθρώπινο γένος προχωρᾶ γιά νά συναντήσῃ.
Θά εἶναι ἕνας πλήρως ἀνελέητος πόλεμος, ἀπαλλαγμένος ἀπό ἐντιμότητα καί ἱπποτισμό.
Ὅλοι αὐτοί οἱ πόλεμοι, στούς ὁποίους ἔλαμψαν ἔστω κάποιες ἀκτῖνες ἐλέους, ἐντιμότητας καί ἱπποτισμοῦ, ὅλοι οἱ πόλεμοι πού θά μποροῦσαν νά ἀποτελέσουν ἔμπνευση γιά κάποιον καλό ποιητή καί γιά κάποιο καλό ποίημα δέν εἶναι παρά εἰδύλλιο μπροστά στόν ἐπερχόμενο πόλεμο.
Ἐπειδή ὁ ἐπερχόμενος πόλεμος δέν θά ἔχει ὡς στόχο τή νίκη ἐπί τῶν ἀντιπάλων, ἀλλά τήν ἐξόντωση τῶν ἀντιπάλων. Πλήρης ἐξόντωση ὄχι μόνον τῶν πολεμιστῶν, ἀλλά καί ὅλων ὅσων βρίσκονται πίσω τους, τῶν γονέων τους, τῶν παιδιῶν τους, τῶν ἀσθενῶν, τῶν τραυματιῶν καὶ τῶν φυλακισμένων, τῶν χωριῶν καί τῶν πόλεων, τῶν...... Πυρά πού δέν ἀναγνωρίζουν, καί δέν κάνουν διακρίσεις.
Στόν προηγούμενο πόλεμο θρηνοῦσαν πάνω στά ἐρείπια τοῦ καθεδρικοῦ ναοῦ τῆς Ρώμης. Στόν ἑπόμενο πόλεμο θά γελοῦν πάνω ἀπό τά ἐρείπια πολλῶν καθεδρικῶν ναῶν, πολλῶν ἱερῶν τῶν λαῶν, αἰωνίων μνημείων, καί ὅλων ὅσων κάνουν τήν καρδιά τῶν ἀνθρώπων στή γενέθλια γῆ εὐχάριστη καί πολύτιμη. Πῦρ θά ριχθῇ ἀφειδῶς ἀπό τή γῆ, ἀπό τό νερό καί ἀπό τόν ἀέρα, σʼ ὅλα ὅσα θεωροῦνται ἀντίπαλα. Φωτιά, μολύβι καί ἀτσάλι θά πέσουν σάν καυτή βροχή πού ὅλα τά πλημμυρίζει καί τά παραδίδει στό θάνατο.
Μαζί μʼ αὐτό θά ἀκολουθήσουν ἅρματα, σιδερένιες ταχύσφαιρες καί εὔστοχες μηχανές καί ὁ Θεός ξέρει - γιά τήν ἀκρίβεια ὁ διάβολος ξέρει - τί εἴδους συσκευές τοῦ Ἄδη γιά τίς δολοφονίες, γιά τό ποδοπάτημα καί τόν βασανισμό τῶν ἀνθρώπων, τῶν ζώων,τῶν φυτῶν καί τῶν πραγμάτων.
Οἱ ἄψυχες πολεμικές μηχανές θά εἶναι οἱ κύριοι ἐκπρόσωποι καί μοναδικοί ἥρωες τοῦ μελλονικοῦ στρατοῦ. Θά δείχνουν πιό ζωντανές, πιό ἔξυπνες, πιό δυνατές καί πιό θαρραλέες ἀπό τούς ἀνθρώπους, τούς δημιουργούς τούς καί χειριστές τους. Ὁ ἄνθρωπος θά μοιάζῃ σέ σύγκριση μέ τίς μηχανές του τόσο μηδαμινός, τόσο ἀξιοθρήνητος καί τόσο φοβισμένος! Θά ἐπικροτῇ τίς πολεμικές του μηχανές, ὅπως ἄλλοτε ἐπικροτοῦσε τούς ἥρωές του.
Ἕνα μεγάλο μέρος τῆς φοβερῆς φρίκης τοῦ ἐπερχόμενου πολέμου τό βιώσαμε ἤδη στόν προηγούμενο παγκόσμιο πόλεμο. (Ἐννοεῖ τόν πρῶτο παγκόσμιο πόλεμο) Ὅμως οἱ μελλοντικοί πόλεμοι θά εἶναι ἀσύγκριτα φοβερότεροι ἀπʼ ὅλους τούς πολέμους τοῦ παρελθόντος.
Ὁ πολιτισμένος κόσμος θά θέσῃ στήν ὑπηρεσία τοῦ ἐπερχόμενου πολέμου ὅλη τή δύναμη τοῦ μυαλοῦ του, ὅλη του τήν ἐνέργεια, ὅλη του τήν περιουσία κι ὅλα του τά ἀποθέματα.
Ὁ ἐπερχόμενος πόλεμος θά ξεχωρίσῃ ἀπό τήν ἔλλειψη ἰδεῶν καί τήν ἔλλειψη ἐλέους καί ἡρωισμοῦ.
Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Πόλεμος καὶ Βίβλος», τοῦ Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς πού γιά πρώτη φορά ἐξεδόθη τό 1932.
«Πᾶνος»