Παν. Δ. Παπαδημητρίου, 29/5/2024
Τὸ παρὸν ἐγράφη ὡς ἀπάντηση σὲ ἰδιώτη τυπικολόγο.
Μᾶς εἶπε πρόσφατα ἕνας Καθηγητής Λειτουργιολογίας:
«Ἡ ἔρευνα, ὅπως μᾶλλον καλὰ γνωρίζετε, δὲν ἔχει ὁλοκληρωθεῖ, ἀλλὰ ἔχει φτάσει σὲ ἕνα καλὸ σημεῖο! Ἡ ἔρευνα συνεχίζεται. Καί, νομίζω, ὁ καθένας ἀπὸ ἐμᾶς βάζει ἕνα λιθαράκι μὲ τὴν ἔρευνά του σ’ αὐτὴν τὴν γενικὴ προσπάθεια!»
Καὶ ἡ ἀπάντησή μας:
«Αὐτὴ ἡ παραδοχὴ εἶναι βασική. Καὶ ἂν ἐπρόκειτο γιὰ ἔρευνα ἀντικειμένου τῆς Φυσικῆς, τῆς Χημείας ἢ Θετικῆς ἐπιστήμης τότε πολὺ καλά.
Αφοῦ λοιπόν δὲν ἔχει ὁλοκληρωθεῖ ἡ ἔρευνα πῶς διδάσκονται καὶ πράττουν οἱ κληρικοί μας, ἐδὼ καί 100 χρόνια, καινοτομίες ἀντίθετες ἀπὸ τὴν διὰ ζῶσης παραδεδομένης Παραδόσεως τῶν Πατέρων μας, και με μεγαλύτερη ένταση καὶ ἔκταση την τελευταία 30ετία;
Γιατὶ κλονίζονται οἱ κίονες τῆς Παραδόσεως;
Γιατὶ τόσες καινοτομίες; Καὶ ὅταν ἀποδεικνύεται τὸ λάθος τῆς καινοτομίας, τι γίνεται με αυτούς που συμπαρασύρανε; Καὶ μετὰ μὲ ἕνα συγγνώμη-λάθος ἔληξε τὸ θέμα;
Καὶ κάποιος Δεσπότης γκρέμισε Τέμπλο στις μέρες μας νομίζοντας ὅτι θὰ γυρίσει στόν 5ον αἰῶνα. Ὅμως πῆγε τελικὰ ἀντὶ στόν 5ον αἰ. τῶν Ὀρθοδόξων, στὸν 16ο αἰῶνα τῶν Καθολικῶν, στοὺς Τεμπλο-Ἀμβωνοκλάστες. Δεῖτε τό κεφάλαιον 7.3 στὸ βιβλίον γιὰ τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας τὴν ὥρα τῆς Ἀναφορᾶς. Γυρίζει πίσω τώρα τὸ Τέμπλον; Δὲν γυρίζει. Τὰ ἴδια καὶ μὲ τὸν Σταυρό… (ποὺ ἔχει μεγάλη προέκταση ἀλλὰ δὲν εἶναι τῆς παρούσης).
Γιατὶ ἐφόσον ὑπάρχει ἡμιμάθεια, ἀλλάζουν τὰ πράγματα, γιατὶ ἀλλάζει ἡ Παράδοση;
Γιατὶ δὲν ἀκολουθεῖται ἡ πεπατημένη ὁδὸς τῶν Πατέρων, ἡ παραδοθεῖσα διὰ ζώσης Ἱερὰ Παράδοσις καὶ Λειτουργική, καὶ πειραματίζονται οἱ Κληρικοί μας ἐδὼ καὶ 100 χρόνια;
Κάθε καινοτομία, ενάντια στην παραδοθείσα δια ζώσης Ιεράν Παράδοσιν τῶν Ἁγίων Πατέρων, είναι στην ουσία πειραματισμός.
Μερικοὶ βλέπουν τὶς καινοτομίες, τὰ πειράματα, πέραν τῆς Παραδόσεως τῶν Πατέρων, ὡς Ποιμαντική. Ὅμως ἐν ἀγνοίᾳ τους οὐσιαστικὰ πειραματίζονται στὸν ἄνθρωπο, στον κάθε Πιστό. Επιτρέπονται πειράματα στὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου;
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀλήθεια. Πειραματισμοί εἶναι, ὅτι δὲν εἶναι Πατερικό.Που αύριο μεθαύριο θα πουν ἐλάχιστοι Κληρικοί …συγγνώμη-λάθος (σὰν ὁρισμένους γιατρούς). Οἱ περισσότεροι δὲν θὰ ποῦν τίποτε, πιστεύω, ἁπλὰ θὰ καθησυχάσουν την συνείδησή τους, ὅτι ἡ ἔρευνα – ἐπιστήμη ἔφταιγε, ποὺ δὲν ἦταν …ὥριμη. Οἱ Λαϊκοὶ ὅμως εἴμαστε οἱ ἀποδέκτες, ὅλων τῶν νεωτερισμῶν. Οἰ Λαϊκοὶ εἴμαστε δυστυχώς οι πειραματάνθρωποι.«
Ἀπὸ τὴν ἐμπειρία μου, βλέπω ὅτι οἱ καινοτομίες, ἡ ἀπόκλιση ἀπὸ την Παράδοση, δὲν ὁδηγοῦν πουθενά, ἢ μᾶλλον ὁδηγοῦν σὲ τέλμα, ἀργὰ ἢ γρήγορα.
Καὶ τοὺς Κληρικοὺς πρὸς τὸ χειρότερο, καὶ τοὺς Λαϊκοὺς πρὸς τὸ χειρότερο, τοὺς ὠθοῦν οἱ καινοτομίες.
Οἱ πρώτοι λειτουργικοὶ αἰώνες μέχρι τὴν εἰκονομαχία, σαφέστατα δὲν μπόρεσαν (λειτουργικῶς, κατηχητικῶς στὴν ἐκκλησία) νὰ ἀναχαιτήσουν τὶς αἱρέσεις. Γιὰ αὐτὸ γράφηκαν τότε, τόσα τροπάρια ἀντιαιρετικά, δογματικά, κυρίως, τὰ ὁποῖα εἰσερχόμενα στὴν λατρεία μας, κατήχησαν καὶ τὸν κόσμο καλύτερα, καὶ ἔτσι ἡ ἐκκλησία προχώρησε στὴν προσαρμογή τοῦ λειτουργικοῦ της τύπου σὲ αὐτὴν τοῦ μοναστικοῦ, κάτι τὸ ὁποῖο παραδέχεται καὶ ὁ Ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος ἔζησε πρὸ τῶν τυπογραφείων τῆς Βενετίας, λέγοντας ὅτι παντοῦ σὲ ὅλες τὶς ἐνορίες καὶ μονὲς ἡ τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Σάββα τηρεῖται τάξις.
Δὲν εἶναι ὀρθὸ νὰ παραβλέπουμε τοὺς ἀγῶνες τῆς Ἐκκλησίας, καὶ τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία, ποὺ ὀδήγησαν στὴν τελικὴ μορφὴ τῆς Λειτουργίας καὶ τοῦ τυπικοῦ της.
Ἡ ἀσφαλῆς ὁδὸς πρὸς τὸν Κύριον, εἶναι ἡ ὁδὸς τῶν Πατέρων, ὄχι η original, οὐτοπική (καὶ ἐν πολλοῖς ἄγνωστη) Λειτουργική Παράδοση, μὲ τὰ τόσα προβλήματά της.
Δὲν ὑπάρχει ἄλλωστε original Λειτουργική Παράδοση ὅπως τὴν φαντάζονται μερικοί.
Αὐτὸ ποὺ καλοῦν original Λειτουργική Παράδοση, εἶναι στὴν οὐσία ἕνα μπανάλ προϊόν, μία à la carte Λειτουργιολογία, ἕνα προϊόν κοπτοραπτικῆς κατὰ τὸ δοκοῦν καὶ κατὰ τὴν προσωπικὴ (biased, προκατειλημένη) ἐρμηνεία ἑκάστου, δηλ. ἀπὸ τὸν τᾶδε αἰῶνα τὸ ἕνα, ἀπὸ τὸν ἄλλον αἰῶνα τὸ ἄλλο, κατὰ τὴν προσωπική ἐρμηνεία ἑκάστου καὶ κατὰ τὸ δοκοῦν. Οὔτε κι αὐτοὶ γνωρίζουν τί λένε ὄπως ἔχει ἀποδείξει ἡ Ἰστορία.
Ἀδικοῦν ὅμως κατάφωρα τὴν Ἐκκλησία, καὶ δὲν φυλάττουν τὴν παραδοθεῖσαν εἰς αὐτοὺς Παρακαταθήκην, ὅταν ὡραιοποιοῦν τὸ ὑπεραιώνιο καὶ ἀρκετὰ ἄγνωστον εἰς αὐτοὺς καὶ πάντας παρελθὸν τῆς λατρείας, σείοντες τοὺς κίονες τῆς Παραδόσεως, καὶ τὸ ὁποῖον μάλιστα παρελθόν, δὲν εἶναι εἰς θέσιν νὰ γνωρίζουν κατ’ ἀκρίβειαν λόγῳ τῶν ἐλαχίστων πηγῶν, καὶ οὐδεμίας ζώσης φυσικὰ παραδόσεως. Ἡ Ἱερὰ Παράδοσις, εἶναι καὶ ἡ διὰ ζώσης φωνῆς/παραδόσεως παραδοθεῖσα Λειτουργία. Αὐτὴ περιλαμβάνεται καὶ στὴν Παρακαταθήκη ποὺ ἔλαβον οἱ Κληρικοί.
Ἐπίσης αὐτοὶ ποὺ λένε ὅτι τὸ Τυπικὸν τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν εἶναι ἐνοριακό ἀλλὰ μοναστικό, καὶ θέλουν νὰ γυρίσουν στὸ Ἀσματικό Τυπικό, μοιάζουν σὰν αὐτοὺς ποὺ λένε ὅτι ἡ θρησκεία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὁ Χριστιανισμός ἀλλὰ ὁ Δωδεκαθεϊσμός. Μα οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες πρόγονοί μας δέχθηκαν ἀβίαστα καὶ ἐλεύθερα τὸν Χριστό, τον Χριστιανισμό γιά 2000 χρόνια, καὶ μαρτύρησαν ἀπὸ τὴν ἀγάπη τους γιὰ Αὐτόν.
Ἔτσι καὶ ὁ Λαὸς δέχθηκε ἀβίαστα καὶ ἐλεύθερα τὴν τάξη τῶν Μοναχῶν (ἐπὶ τὸ συντομώτερον καὶ ἐκκοσμικότερον), μετὰ τὴν δι’ ἀγώνων καὶ ἀνηλεῶν διωγμῶν ὁμολογητῶν Μοναχῶν Νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ τὴν ἔκανε Τυπικὸν Ἐνοριῶν, ἀναγνωρίζοντας τὴν ἀνωτερότητά της. Καὶ γιὰ νὰ ποῦμε τὴν ἀλήθεια, τὸ ἐνοριακὸ τυπικό, εἶναι ἐκκοσμικευμένο καὶ συντετμημένο μοναχικὸ τυπικόν. 1200+ χρόνια τὸ χρησιμοποιοῦμε στὶς Ἐνορίες μας, ἄρα εἶναι Ἐνοριακό, Τυπικόν Ἐνοριῶν ( καὶ σύμφωνα μὲ μιὰ ἔρευνα ἤδη ἀπὸ τόν 7ον αἰῶνα τὸ χρησιμοποιοῦμε). Καὶ πιὸ πολλὰ χρόνια χρησιμοποιοῦμε αὐτὸ στὶς Ἐνορίες παρὰ τὸ Ἀσματικό.
Τελικά, ἡ Λατρεία φταίει; Φυσικά, ὄχι. Ὁ Ἱερομόναχος γέροντας Στέφανος Κ. Ἀναγνωστόπουλος ἔχει γράψει ἕνα βιβλίο ποὺ λέει «Ἐγώ φταίω… Ἐσύ;» Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ἡμῶν ἐστί.
Καὶ τὸ πρόβλημα, ὅτι τάχα (κατὰ τὴν γνώμη μας) ὅλα τὰ ἄλλα, καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι φταῖνε, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ἐντὸς ἡμῶν ἐστί.
Τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα ἐντὸς ἡμῶν ἐστί (σὲ Κλῆρο καὶ Λαὸ μὴ ἐξαιρουμένου μοι), καὶ ὄχι στὴν Λειτουργία ἢ στὴν Λατρεία.
Μὲ ἀπασχολεῖ πάρα πολὺ γιατὶ οἱ Κληρικοί μας, καὶ ὀρισμένοι Καθηγητές, καὶ ἄλλοι Λαϊκοί, θέλουν διακαῶς νὰ ἀλλάξουν τὴν Λατρεία. Καὶ φυσικά ἐπειδή ὑπάρχει ἡμιμάθεια (τὸ παραδέχονται καὶ οἱ ἴδιοι), καταλήγουν στὸ νὰ τὴν ἀλλάζουν συνεχῶς, 100 χρόνια τώρα, καὶ κάθε τόσο ἐμφανίζονται νέοι ἐπίδοξοι Μεταρρυθμιστές. Ἢ ἂν δὲν τὴν ἀλλάξουν αὐτοί τὴν Λατρεία, ὁρισμένες παράγραφοι ἀπὸ τὰ γραφόμενά τους μετὰ ἀπὸ χρόνια ἴσως ἔχουν συντριπτικὴ ἐπίπτωση στὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Βλ. κεφ. 18, 19 στὸ βιβλίον γιὰ τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας τὴν ὥρα τῆς Ἀναφορᾶς.
Καὶ καλὰ νὰ συμπαρασύρουν ἕναν λαϊκό σὰν καὶ μένα. Πεῖτε 1 ἀπώλεια.
Ἂν ὅμως συμπαρασύρουν Ἰερέα, καὶ αὐτὸς συμπαρασύρει ὁλόκληρη Ἐνορία;
Ἢ ἂν συμπαρασύρουν ἕναν Μητροπολίτη καὶ αὐτὸς συμπαρασύρει ὅλο τὸν Λαὸ τῆς Μητροπόλεώς του;
Ἢ ὅλη τὴν Ἐκκλησία;
Πρέπει ἐπιτέλους, μετὰ ἀπὸ 100 χρόνια πειραματισμῶν στὴν Λατρεία, βλ. τὸ βιβλίο μας γιὰ τὸ ἀθέατον τῆς Ἁγίας Τράπεζας τὴν ὥρα τῆς Ἀναφορᾶς, καὶ τὸ ἄρθρο μας γιὰ τὸ Ἱερατικὸν Συλλείτουργον, νὰ σταματήσουμε τοὺς πειραματισμούς.
Ἐδὼ οἱ Καθολικοί, καὶ ἐναντιώνονται στὴν Β’ Βατικάνεια Σύνοδο, καὶ ὁρισμένοι δικοί μας τὴν ἀκολουθοῦν. Τί νά πεῖ κανείς;
Ὁ Καρδινάλιος Josef Ratzinger (μετέπειτα Πάπας Ῥώμης Benedict XVI) ἔγραψε·
«Ὅτι συνέβη μετά τὴν Βʹ Βατικάνεια Σύνοδο ἦταν κάτι ἐντελῶς διαφορετικό: Στὴν θέση τῆς Λειτουργίας ὡς καρπὸς ἀνάπτυξης, ἦρθε ἡ κατασκευασμένη Λειτουργία. Ἐγκαταλείψαμε τὴν ὀργανική, ζωντανή διαδικασία τῆς ἀνάπτυξης τῆς Λειτουργίας διὰ μέσου τῶν αἰώνων, καὶ τὴν ἀντικαταστήσαμε, ὅπως σὲ μιὰ γραμμὴ παραγωγῆς, μὲ ἕνα κατασκευασμένο, ἕνα μπανάλ προϊόν». (βλ. κεφ. 7.3).
Μὴ πάθουμε καὶ ἐμεῖς τὰ ἴδια.
Ἰδοὺ ἡ λατρεία σήμερα σὲ μιὰ Καθολική Ἐκκλησία:
Στῶμεν καλῶς! –
.jpg)
.jpg)
