Τί σημαίνει “πειρασμός”; Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης τόν ταυτίζει μέ τήν ἐνέργεια τοῦ διαβόλου καί μᾶς λέγει τά ἑξῆς: “Νομίζω ὅτι ὁ Κύριος ἀποδίδει στόν Κακό ὀνομασίες μέ πολλούς καί διαφόρους τρόπους.
Ἀνάλογα μέ τίς διαφορές τῶν πονηρῶν ἐνεργειῶν του τόν ἀποκαλεῖ μέ πολλά ὀνόματα, ὅπως διάβολο (ἐπειδή διαβάλλει), Βεελζεβούλ, μαμμωνᾶ (ἐπειδή κυριαρχεῖ διά τῆς φιλαργυρίας), κυρίαρχο τοῦ κόσμου, δολοφόνο τῶν ἀνθρώπων – “ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ᾿ ἀρχῆς” – πονηρό, πατέρα τοῦ ψεύδους καί ἄλλα παρόμοια. Ἴσως λοιπόν ἕνα ἀπό τά ὀνόματα, πού ἀποδίδονται σ᾿ αὐτόν, νά εἶναι καί τό “πειρασμός”.
Τήν ὑπόθεσι αὐτή τήν ἐπιβεβαιώνει καί ὁ τρόπος, πού εἶναι διατυπωμένα τά λόγια στήν Κυριακή Προσευχή. Λέγοντας “μή μᾶς ὁδηγήσης στόν πειρασμό”, προσθέτει καί τό “γλίτωσέ μας ἀπό τόν πονηρό”, ἐπειδή ὑποδηλώνεται ὁ ἴδιος καί μέ τά δύο ὀνόματα, “πειρασμός” καί πονηρός”.
Ὅποιος ὡδηγήθηκε σέ πειρασμό, ἀναγκαστικά βρίσκεται στόν πονηρό. Αὐτό σημαίνει πώς ἡ λέξις “πειρασμός” καί ἡ λέξις “πονηρός” ἔχουν μία τήν αὐτή ἔννοια.
Καί τί μᾶς παραγγέλλει αὐτή ἡ διδασκαλία τῆς προσευχῆς; ρωτᾶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης. Νά ἀπομακρυνώμεθα ἀπό ὅσα θεωροῦνται σπουδαῖα μέ τά κοσμικά κριτήρια. Γιατί, ὅπως λέγει σέ ἄλλο σημεῖο πρός τούς Μαθητές Του ὁ Κύριος, ὅλος ὁ κόσμος βρίσκεται στόν πονηρό: “ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται”.
Συνεπῶς, ὅποιος θέλει νά ἀπομακρυνθῆ ἀπό τόν πονηρό, ἀναγκαστικά θά πρέπει νά ἐκτοπίση τόν ἑαυτό του τροπικά μακρυά ἀπό τόν κόσμο καί τά τοῦ κόσμου. Καί καταλήγει λέγοντας: Μή μᾶς ὁδηγήσης, Θεέ μου, μέσα σέ πειρασμό, δηλαδή στίς συμφορές τῆς ζωῆς, ἀλλά λύτρωσέ μας ἀπό τόν πονηρό, πού ἔχει μεγάλη τή δύναμι στόν παρόντα κόσμο”.
Ὁ Ἅγιος Βαρσανούφιος μᾶς λέγει ὅτι ὑπάρχουν δύο εἴδη πειρασμῶν. “Ὑπάρχει πειρασμός προκαλούμενος ἀπό ἐμᾶς καί ὑπάρχει πειρασμός πού συμβαίνει κατ᾿ εὐδοκίαν Θεοῦ5. Αὐτός πού προέρχεται ἀπό ἐμᾶς, ἀποβλέπει σέ βλάβη τῆς ψυχῆς. Γι᾿ αὐτό φωνάζει ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος λέγοντας: “κανένας πειραζόμενος νά μήν πῆ ὅτι πειράζομαι ἀπό τόν Θεό, γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀπείραστος ἀπό τά κακά”, “πειράζει δέ αὐτός οὐδένα”.
Ὁ κατ᾿ εὐδοκίαν Θεοῦ ὅμως πειρασμός ἀποβλέπει στήν ὠφέλεια τῆς ψυχῆς, διότι γίνεται γιά δοκιμασία τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ δοκιμασία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο σέ ἐλπίδα, ἡ δέ ἐλπίδα δέν ντροπιάζει, σύμφωνα μέ τήν ἁγία Γραφή: ἡ δοκιμή κατεργάζεται ἐλπίδα, “ἡ δέ ἐλπίς οὐ καταισχύνει”.
Ὁ π. Ἡσύχιος ὁ Ἁγιαννανίτης, ὁ περίφημος Πνευματικός, ὅταν πρωτοπῆγε γιά νά μονάση στόν Γέροντα Λεόντιο στήν Ἁγία Ἄννα – νεαρό παλληκάρι ἦταν ἀκόμη – μέ τό καΐκι ἔφθασε στόν ἀρσανᾶ τῆς Ἁγίας Ἄννας. Ἀνεβαίνοντας τόν ἀνήφορο, συνάντησε ἕναν καλόγερο ἀσπρομάλλη καί ἀσκητικό.
Εὐλόγησον, πάτερ, λέει ὁ νέος.
Ὁ καλόγερος δέν ἀπάντησε “ὁ Κύριος”, ἀλλά ἀμέσως τόν ρώτησε:
Ποῦ πηγαίνεις, παιδί μου;
Πάω γιά μοναχός ἐδῶ, στήν Ἁγία Ἄννα.
Σέ ποιούς πᾶς;
Στήν καλύβα τοῦ Ἁγίου Μοδέστου, ἐκεῖ ὅπου εἶναι ὁ παπα Λεόντιος ὁ Πνευματικός.
Ἄαα! Σ᾿ αὐτόν πᾶς; Αὐτός δέν εἶναι καλός ἄνθρωπος. Εἶναι πονηρός καί κακός. Χτυπάει καί καταστρέφει τά νέα καλογέρια του. Καί δέν ξέρει ἀπό καλογερική… Ἔλα σέ μένα καί θά σέ μάθω πολλά πνευματικά καί καλογερικά καί οὐράνια πράγματα!…
Καί ἀπάντησε ὁ νέος:
Ὄχι… δέν χρειάζεται νά μοῦ πῆς ἐσύ ποιός εἶναι ὁ π. Λεόντιος. Ἐγώ θά πάω ἐκεῖ, ὅπου εἶναι θέλημα Θεοῦ…
Καί κάνοντας τόν Σταυρό του ξεκίνησε γιά νά φύγη, νά συνεχίση τό μονοπάτι. Τότε ὁ φαινόμενος σάν καλόγερος γκρεμοτσακίσθηκε κάτω σέ μιά χαράδρα, ἀφήνοντας στό μέρος πού στεκόταν ἕνα σύννεφο μαύρου καπνοῦ μέ ἔντονη τήν βρωμερή μυρωδιά ἀπό ἀκαθαρσίες καί φωνάζοντας:
Φεύγω, φεύγω ἀπό δῶ!… Μοῦ χαλάει τή δουλειά ὁ γεροτράγος, ὁ Λεόντιος. Μοῦ πῆρε ὅλους τούς μοναχούς!!!
Ἀπό τό βιβλίο: “ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ”
Πρωτ. π. Στεφάνου Κ. Ἀναγνωστόπουλου