Ἀγώνας κατά τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου
Ἡ ἄρση τοῦ σταυροῦ ἐκ µέρους τοῦ ἀνθρώπου, ὁὁποῖος θέλει νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τήν ἁµαρτία, συµπίπτει µέ τόν πνευµατικό ἀγῶνα ἐναντίον τοῦκακοῦ.
Ὁ πνευµατικός ἀγῶνας, ὁ ὁποῖος ἀποδεσµεύει τήν ψυχή ἀπό τήν ἁµαρτία, παρουσιάζει τρία µέτωπα. Καί κατά πρῶτο καί κύριο λόγο ὁ ἀγῶνας αὐτός διεξάγεται ἐναντίον τῶν ἀδυναµιῶν καί παθῶν, τῶνἐµφύτων πονηρῶν καταβολῶν, τίς ὁποῖες µέ τή γέννησή του φέρει ὁ ἄνθρωπος. Πολύ παραστατικά καί µέ ἐπιγραµµατική βραχυλογία, τόν περιγράφει ὁΚύριος:
«Ἀπό µέσα ἀπό τήν καρδιά τῶν ἀνθρώπωνἐξέρχονται οἱ κακές σκέψεις καί ἀποφάσεις, µοιχεῖες, πορνεῖες, φόνοι, κλοπές, κάθε εἴδουςἀδικίες, πού προέρχονται ἀπό τήν πλεονεξία, µοχθηρίες καί κακίες, ἀπάτη, ἠθική παραλυσία καίἀκράτεια, ὀφθαλµός φθονερός καί κακός, βλασφηµία, ὑπερηφάνεια, τρέλλα καί ἀµυαλωσύνη, πού τήν γεννᾶ ὁ σκοτισµός τῆς ἁµαρτίας. Ὅλα αὐτά τά κακά ἐξέρχονται ἀπό µέσα, διότι στήν καρδιάἀρχικά φυτρώνουν ὡς λογισµοί καί ἐπιθυµίες καίἀποφάσεις, καί αὐτά κάνουν ἀκάθαρτο τόνἄνθρωπο».1
Ἐάν ὁ ἄνθρωπος ὑποχωρήσει στίς παρορµήσεις αὐτές, οἱ ὁποῖες ἐκπορεύονται ἀπό τόν ἐσωτερικό του κόσµο, τότε διατρέχει τόν κίνδυνο νά τίς µεταβάλει σέ κυρίαρχα πάθη. Συνεχής δέ καί µακροχρόνια ὑποχώρηση δηµιουργεῖ κατάσταση δουλείας.
Καί ὁ Μ. Βασίλειος ἀναγνωρίζοντας τή δυσκολία τῆς πάλης, αὐτόν τόν πνευµατικό ἀγῶνα ἐναντίον τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου περιγράφει, ὅταν σηµειώνει: «Νά µάθεις, νά διδαχθεῖς τήν εὐαγγελική πολιτεία, τήν εὐθύτητα τῶν µατιῶν, τήν ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, τή δουλαγώγηση τοῦ σώµατος, τήν ταπεινοφροσύνη, τήν καθαρότητα τοῦ νοῦ, τήνἐξαφάνιση τῆς ὀργῆς.Ὅταν ἀγγαρεύεσαι, νά προσθέτεις (Ματθ. ε΄ 41).Ὅταν σέ ἀδικοῦν, νά µή πᾶς σέ δικαστήρια (Ματθ. ε΄ 25). Ὅταν µισεῖσαι, νάἀγαπᾶς (Ματθ. ε΄ 44). Ὅταν διώκεσαι, νά ὑποµένεις (Ματθ. ε΄ 44). Ὅταν βλασφηµεῖσαι, νά παρακαλεῖς (Α΄ Κορ. δ΄ 12-13). Νά νεκρωθεῖς γιά τήν ἁµαρτία (Ρωµ. Στ΄ 2), νά σταυρωθεῖς µέ τόν Χριστό.Ὁλόκληρη τήν ἀγάπη δῶσε την στόν Κύριο. Ἀλλά αὐτά εἶναι δύσκολα».2
Εὐθύς ἀµέσως ὁ Φωστήρ τῆς Καισαρείας µᾶς πείθει γιά τό δίκαιο τῆς δυσκολίας τοῦ πνευµατικοῦἀγώνα, ὅταν ὑποστηρίζει: «Καί ποιό ἀπό τά καλά εἶναι εὔκολο; Ποιός ἔστησε τρόπαιο νίκης µέ τό νά κοιµᾶται; Ποιός στεφανώθηκε µέ τά στεφάνια τῆς καρτερίας, ζῶντας πολυτελῆ ζωή καί διασκεδάζοντας; Κανένας δέν πῆρε βραβεῖο χωρίς νά τρέξει. Οἱ κόποι γεννοῦν δόξα, οἱ µόχθοι φέρνουν τά στεφάνια. Πρέπει, λέω καί ἐγώ, ἐµεῖς διά µέσου πολλῶν θλίψεων θά εἰσέλθουµε στήν οὐράνιο βασιλεία» (Πράξ. Ιδ΄ 22)! Ἀλλά τίς θλίψεις αὐτές, τίς διαδέχεται ἡ µακαριότητα στήν οὐράνιο βασιλεία”.3
Ἀγώνας κατά τοῦ διαβόλου
Ἀλλά δέν εἶναι αὐτό τό µοναδικό µέτωπο, τό ὁποῖοἔχει νά ἀντιµετωπίσει ὁ ἀνασφαλής ψυχικάἄνθρωπος. Ἔχει νά διεξαγάγει ἀγῶνα καί «πρόςἐχθρούς πνευµατικούς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ὀργάνωση στρατιωτική. Βαδίζουν µέ σχέδιο, τό ὁποῖο εἶναι καλά µελετηµένο. Τά πονηρά αὐτά τάγµατα ἔχουνἐξουσία πάνω στό πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι µέ τήν ἀµέλειά τους γίνονται δοῦλοι καί ὑπήκοοί τους. Καί ἐπειδή τό πλῆθος τῶν δυστυχισµένωνὀπαδῶν τους εἶναι µεγάλο, οἱ δαίµονες φαίνονταιὡσάν νά εἶναι κοσµοκράτορες».4
Καί ὁ ἱερός Χρυσόστοµος, ἀναφερόµενος σ’ αὐτό τό µέτωπο τοῦ πνευµατικοῦ ἀγῶνα, ὡς ἔµπειρος πολεµιστής διακρίνει τά πανοῦργα τεχνάσµατα καί τίς παραπλανητικές µεθοδεῖες τοῦ ἐχθροῦ, µέ τίςὁποῖες προσπαθεῖ νά ὑποσκελίσει ὕπουλα τόν πιστό καί καθοδηγεῖ γράφοντας: «Ἐπειδή λοιπόν παρήγγειλε πολλά πού ἔπρεπε νά γίνουν, µή φοβεῖσθε, λέει, στηρίξατε τήν ἐλπίδα σας στόν Κύριο καί ὅλα θά τά ἀνακουφίσει. «Καί ντυθεῖτε ὁλόκληρο τόνὁπλισµό, µέ τόν ὁποῖο ὁ Θεός ὁπλίζει τούς στρατιῶτες Του, γιά νά µπορεῖτε νά ἀντιστέκεσθε στά πανοῦργα τεχνάσµατα τοῦ διαβόλου». Δέν εἶπε, στίς µάχες, οὔτε στούς πολέµους, ἄλλα «στά τεχνάσµατα». Διότι ὁ ἐχθρός δέν πολεµάει οὔτεἁπλᾶ, οὔτε φανερά, ἄλλα µέ τεχνάσµατα. Τί σηµαίνει µεθοδεία; Μεταχειρίζοµαι τέχνασµα, σηµαίνει παραπλανῶ καί µέ τίς ἐπινοήσεις καταβάλλω κάποιον, πρᾶγµα πού γίνεται καί στήν περίπτωση τῶν τεχνασµάτων, καί µέ λόγια, καί µέἔργα, καί µέ παλαιστικά τεχνάσµατα, σ’ ἐκείνους οἱὁποῖοι µᾶς παραπλανοῦν! Ἐπεξηγῶ τί ἐννοῶ: ποτέ (ὁδιάβολος) δέν παρουσιάζει φανερά τά ἁµαρτήµατα, τήν εἰδωλολατρεία δέν τήν λέει, ἀλλά διαφορετικά παριστάνει τοῦτο µεταχειριζόµενος τεχνάσµατα, δηλαδή, παριστάνει πιθανόν τόν λόγο καί χρησιµοποιεῖ ἐπικαλύµµατα”.5
Στή συνέχεια ὁ ἱερός Χρυσόστοµος καθιστᾶπροσεκτικούς τούς χριστιανούς, ὅταν ὑπογραµµίζει τό ἄνισο τοῦ ἀγῶνα, ἐφ’ ὅσον οἱ σαρκικοί ἄνθρωποιἀντιµετωπίζουν ὄχι µόνο τήν ἀνθρωποκτόνο πονηρία τῶν δαιµόνων, ἀλλά καί ἀντιπαλαίουν µέἰσχυρότερά τους –ὡς πρός τήν φύση– ὄντα· καί τοῦτο, διότι οἱ δαίµονες εἶναι ἀσώµατοι (...). «Διότι δέν ἔχοµε νά παλαίψουµε, λέει, πρός ἀντιπάλουςὁµοίους µέ µᾶς, µέ αἷµα καί σάρκα, σάν τή δική µας.Ἀλλά πρός τίς ἀρχές, πρός τίς ἐξουσίες, πρός τά διαβολικά αὐτά τάγµατα, πρός τούς κοσµοκράτορες, πού ἄρχουν ἐπάνω στό πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, πού εἶναι βυθισµένοι στό ἠθικό σκοτάδι, τό ὁποῖοἐπικρατεῖ στόν αἰῶνα αὐτόν. Καλούµαστε νά παλαίψουµε πρός τά πνευµατικά ὄντα, τά ὁποῖα εἶναι γεµᾶτα πονηρία καί τά ὁποῖα κατοικοῦν στούςὁρίζοντες, πού εἶναι πάνω ἀπό τόν ἀέρα».6
Ἀρχιµ. Καλλίστρατος Ν. Λυράκης
Ἱεροκήρυκας Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Αρ. Τεύχους 140
Ἀπρίλιος 2014
Ὑποσηµειώσεις:
1. «Ἔσωθεν ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱδιαλογισµοί οἱ κακοί ἐκπορεύονται, µοιχεῖαι, πορνεῖαι, φόνοι, κλοπαί, πλεονεξίαι, πονηρίαι, δόλος,ἀσέλγεια, ὀφθαλµός πονηρός, βλασφηµίαι,ὑπερηφάνεια, ἀφροσύνη· πάντα ταῦτα τά πονηράἔσωθεν ἐκπορεύεται καί κοινοῖ τόν ἄνθρωπον” (Μάρκ. Ζ΄ 21-13).
2. «Μάθε, διδάχθητι εὐαγγελικήν πολιτείαν,ὀφθαλµῶν ἀκρίβειαν, γλώσσης ἐγκράτειαν, σώµατος δουλαγωγίαν, φρόνηµα ταπεινόν, ἐννοίας καθαρότητα, ὀργῆς ἀφανισµόν. Ἀγγαρευόµενος προστίθει, ἀποστερούµενος µή δικάζου, µισούµενοςἀγάπα, διωκόµενος ἀνέχου, βλασφηµούµενος παρακάλει. Νεκρώθητι τῇ ἁµαρτίᾳ, συσταυρώθητι τῷ Χριστῷ, ὅλην τήν ἀγάπην µετάθες ἐπί τόν Κύριον.Ἀλλά χαλεπά αὐτά”.
3. «Τί δέ τῶν ἀγαθῶν εὔκολον; Τίς καθεύδων τρόπαιον ἔστησε; Τίς τρυφῶν καί καταυλούµενος, τοῖς τῆς καρτερίας στεφάνοις κατεκοσµήθη; Οὐδείς µή δραµών ἀνείλετο τό βραβεῖον. Πόνοι γεννῶσι δόξαν, κάµατοι προξενοῦσι στεφάνους. “Διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡµᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν” φησί κἀγώ· ἀλλά ταύτας µέν τάς θλίψειςἡ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν µακαριότηςἐκδέχεται” (P.G. 31,440β).
4. «Πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσµοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευµατικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖςἐπουρανίοις» (Ἐφεσ. ΣΤ’ 12).
5. «Ἐπειδή γάρ πολλά ἐπέταξεν ἅπερ ἔδει γενέσθαι, µή δείσητε, φησίν, ἐπιρρίψατε τήν ἐλπίδα ἐπί τόν Κύριον, καί πάντα ἐξευµαρίσει. “Καί ἐνδύσασθε τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, πρός τό δύνασθαι ὑµεῖς στῆναι πρός τάς µεθοδείας τοῦ διαβόλου” (Ἐφεσ. ΣΤ’ 11). Οὐκ εἶπε, πρός τάς µάχας, οὐδέ πρός τούς πολέµους,ἀλλά “πρός τάς µεθοδείας”. Οὐδέ γάρ ἁπλῶς, οὐδέ φανερῶς ἡµῖν ὁ ἐχθρός πολεµεῖ, ἀλλά µεθοδείᾳ. Τίἐστι µεθοδεία; Μεθοδεῦσαι ἐστι τό ἀπατῆσαι, καί διά µηχανῆς ἑλεῖν, ὅπερ καί ἐπί τῶν τεχνῶν γίνεται, καί ἐν λόγοις, καί ἐν ἔργοις, καί ἐν παλαίσµασιν, ἐπί τῶν παραγόντων ἡµᾶς. Οἷον τι λέγω· οὐδέποτε φανερά προτίθησι τά ἁµαρτήµατα, εἰδωλατρείαν οὐλέγει, ἀλλ’ ἑτέρως ἀποκατασκευάζει µεθοδεύων, τοὐτέστιν, πιθανόν κατασκευάζων τόν λόγον,ἐπικαλύµµασι κεχρηµένος» (Ε.Π.Ε. 21, 282-286).
6. «Ὅτι οὐκ ἔστι ἡµῖν, φησίν, ἡ πάλη πρός αἷµα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσµοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευµατικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖςἐπουρανίοις» (Ἐφεσ. ΣΤ’ 12) (Ε.Π.Ε. 21,282-286).