Ο αγ. Κοσμάς ο Αιτωλός μερίμνησε για την συνέχιση του έργου του και διά της προπαρασκευής των αρίστων, όπως εισέλθουν στον ιερό κλήρο, «προς ψυχών θεραπείαν και ιατρείαν παθών» των ανθρώπων. Προς τούτο στις τρεις Διδαχές του εκθέτει με σαφήνεια τις βασικές προϋποθέσεις εισόδου στον ιερό κλήρο, τις οποίες αντλεί από την Καινή Διαθήκη, τα έργα των αγίων Πατέρων και τους ιερούς Κανόνες.
Περιττό να τονίσουμε, ότι είναι εύλογος η ενέργεια αυτή του Αγίου, δεδομένου ότι, όσο υψηλότερο είναι το αξίωμα, τόσο περισσότερες είναι οι ευθύνες και αυστηρότερες οι προϋποθέσεις, τις οποίες πρέπει να πληροί ο υποψήφιος για να καταλάβει αυτό. Προκειμένου δε περί του ιερέως, ο οποίος είναι ανώτερος του βασιλέως και των αγγέλων, ο ορισμός και η τήρηση αυστηρών προϋποθέσεων για την είσοδο στο λειτούργημα αυτό, υπεστηρίχθη ανέκαθεν και ομοφώνως υπό συνόλου της εκκλησιαστικής παραδόσεως.
Ο αγ. Κοσμάς, λοιπόν, θέτει ως πρώτη προϋπόθεση την αγγελική καθαρότητα του υποψηφίου: «Λέγω μόνον διά εσένα, παιδί μου, όπου μέλλεις να γένης παπάς, πρέπει πρώτον να είσαι καθαρός ωσάν τον άγγελον».
Ως δεύτερη προϋπόθεση ορίζει την εκμάθηση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, προκειμένου να είναι σε θέση να κατανοεί τα Αγιογραφικά αναγνώσματα και να τα εξηγεί στους πιστούς. Λέγει: «… να μάθης γράμματα ελληνικά να εξεύρης να εξηγάς το Ευαγγέλιον και την Αγίαν Γραφήν…».
Ως τρίτη προϋπόθεση θέτει την τήρηση της υπό των Ιερών Κανόνων οριζομένης ηλικίας εισόδου εις έκαστον βαθμόν της ιερωσύνης. Λέγει: «… και να γίνεσαι δεκαοκτώ χρονών αναγνώστης, είκοσι υποδιάκονος, εικοσιπέντε διάκονος. Και όταν γένης τριάντα χρονών… τότε να γένης παπάς…»
Ως τέταρτη προϋπόθεση απαιτεί να μην προσέρχεται ο υποψήφιος αυτόκλητος, αλλά μόνο ανταποκρινόμενος στην παράκληση του επισκόπου και του πληρώματος της Εκκλησίας: «Και … ανίσως και σε παρακαλέσουν οι κοσμικοί και ο δεσπότης, τότε να γένης παπάς…».
Μετ’ εμφάσεως τονίζει την Πέμπτη προϋπόθεση, η οποία ρητώς απαγορεύει την διά χρημάτων εξαγορά της ιερωσύνης, δηλαδή την σιμωνία: «… να γένης παπάς χωρίς να δώσης ένα παρά» και «Ειδέ πάλιν και είσαι ανάξιος… και πηγαίνεις… και βάνεις μεσίτας και αγοράζεις το πετραχήλι, δεν αγοράζεις το πετραχήλι, παπά μου, αλλά την Κόλασιν και καίεσαι πάντοτε».
Τέλος ο Άγιος, οιονεί συνοψίζων τα ανωτέρω, ομιλεί για το σκοπό της εισόδου κάποιου στην ιερωσύνη και τον λόγο, για τον οποίο πρέπει να αποφεύγουν το διάβημα αυτό, οι εστερημένοι των υπό εξέτασιν προϋποθέσεων: «Και να γίνεσαι, αδελφέ μου, παπάς διά να σώσης την ενορίαν σου. Ειδέ και γίνεσαι παπάς διά ανάπαυσιν ή γίνεσαι διά δόξαν ή γίνεσαι παρανόμως, σου κόβει ο Θεός τη ζωή σου παράκαιρα και πηγαίνει η ψυχή σου εις την Κόλασιν και καίεται πάντοτε».
Πηγή: «Αυθεντικοί Ποιμένες της Εκκλησίας», Πρωτ. Γεωργίου Χρ. Ευθυμίου, Λέκτορος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήναι 2006