"τοῖς δὲ δειλοῖς
καὶ ἀπίστοις
καὶ ἐβδελυγμένοις
καὶ φονεῦσι
καὶ πόρνοις
καὶ φαρμακοῖς
καὶ εἰδωλολάτραις
καὶ πᾶσι τοῖς ψευδέσι
τὸ μέρος αὐτῶν ἐν τῇ λίμνῃ
τῇ καιομένῃ ἐν πυρὶ καὶ θείῳ,
ὅ ἐστιν ὁ θάνατος ὁ δεύτερος".
(Ἀποκ. 21:8)
Ἡ ἀνδρεία βοηθεῖ τόν ἄνθρωπο νά ὐπομένη τούς πειρασμούς καί τάς δοκιμασίας, προκειμένου νά ἐπιτύχῃ πᾶν ἔργον ἀγαθόν. Ἡ θρασύτης καί ἡ δειλία εἶναι δύο πάθη τά ὁποῖα χαρακτηρίζονται ἐκ τῆς ἀδυναμίας. Ὁ ἀνδρεῖος ὅμως πιστεύει καί ἐλπίζει εἰς τόν Κύριον καί διά τῆς βοηθείας αὐτοῦ ἀνταπεξέρχεται εἰς τούς διαφόρους πειρασμούς.
Κατά τόν Ἀριστοτέλην, ὁ ὑπομένων καί φοβούμενος ἐκεῖνα τά ὁποῖα πρέπει καί πρός χάριν ἐκείνου πού πρέπει καί κατά τόν πρέποντα τρόπον καί χρόνον, ἐπίσης καί ὁ ἔχων θάρρος ὑπό ὁμοίας συνθήκας, αὐτός εἶναι ὁ ἀνδρεῖος.
Ὁ ἀνδρεῖος ὑφίσταται ψυχικάς διαθέσεις καί προβαίνει εἰς πράξεις, ἀναλόγως πρός τήν ἀξίαν των καί καθώς τοῦ ὑπαγορεύει ὁ ὀρθός λογισμός. Ἡ ἀνδρεία ὡς ψυχική κατάστασις εἶναι κάτι καλόν. Ὅμοιος φυσικά εἶναι καί ὁ τελικός σκοπός της, διότι ἑκάστη ψυχική διάθεσις προσδιορίζεται ἐκ τοῦ τελικοῦ σκοποῦ. Πρός χάριν λοιπόν τοῦ καλοῦ ὀ ἀνδρεῖος ὑπομένει τούς κινδύνους καί διαπράττει ὅσα ἔχουν σχέσιν πρός τήν ἀνδρείαν.
Ὁ θρασύς ἀπομιμεῖται τόν ἀνδρεῖον. Εἰς τήν πραγματικότητα πολλοί ἐξ αὐτῶν εἶναι θρασύδειλοι. Ὁ δειλός κατέχεται ἀπό ὑπερβολικό φόβο, ἐν σχέσει πρός τά πράγματα.
Οἱ θρασεῖς εἶναι παράτολμοι καί ἀπερίσκεπτοι καί πρό τῆς ὑπάρξεως κινδύνου θέλουν νά ἐμφανίζονται ὡς ἀνδρεῖοι, κατά δέ τήν ὥραν τοῦ κινδύνου ἀποχωροῦν.
Οἱ ἀνδρεῖοι ὅμως κατά τήν ὥραν τοῦ κινδύνου εἶναι ὁρμητικοί, πρό δέ τῆς δράσεως εἶναι ἥρεμοι (Ἠθικά Νικομάχεια 1116 γ΄10).
Χαρακτηριστικόν γνώρισμα τοῦ ἀνδρείου εἶναι, ὅτι καί τήν ζωήν του θυσιάζει, προκειμένου νά ἐπιτύχη τοῦ σκοποῦ του. Ἰδιαιτέρως ἡ ἀνδρεία εἶναι κύριον στοιχεῖον τῆς ζωῆς τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας μας. "Ὁ πόθος διά τήν μακαριωτέρα ζωήν καθιστᾶ νεκρόν τόν πόνον τῆς σφαγῆς. Ὁ μάρτυς δέν βλέπει κινδύνους, ἀλλά στεφάνους. Δέν φοβεῖται τάς πληγάς, ἀλλά μετρᾶ τά βραβεῖα. Δέν βλέπει τούς δημίους πού μαστιγώνουν ἐδῶ κάτω, ἀλλά φαντάζεται τούς ἀγγέλους πού ἐπευφημοῦν ἐπάνω" (Μεγάλου Βασιλείου, ὁμιλία εἰς τόν μάρτυρα Βαρλαάμ).
Γενικῶς οἱ μάρτυρες διά νά κρατήσουν τήν ὁμολογίαν των, ὅτι εἶναι χριστιανοί, ἐθυσίασαν τήν ζωή των, πρᾶγμα τό ὁποῖον προξενεῖ τόν θαυμασμόν μας: "Ὦ μακάριαι γλῶσσαι, πού ἀφήκατε ἐκείνην τήν ἱεράν ὁμολογίαν τήν ὁποίαν ὁ ἀέρας μέν πού τήν ἐδέχθη ἡγιάσθη, οἱ ἄγγελοι δέ πού τήν ἤκουσαν τήν ἐπεκρότησαν, ὁ διάβολος μαζί μέ τά δαιμόνια ἐπληγώθη, ὁ δέ Κύριος τήν κατέγραψεν εἰς τούς οὐρανούς!" (Μ. Βασιλείου, ὀμιλία εἰς τούς Ἁγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρας).
Μοναχός Μάρκελλος Καρακαλληνός
Ἐκδόσεις: "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"