Έχει γραφτεί, ότι στην 1η και 2η εντολή κρέμεται όλος ο νόμος (Ματθ. 22, 37-40), ενώ στον 15ο κανόνα της Α-Β Συνόδου κρέμεται η προστασία της Ορθόδοξης Εκκλησίας από τους Αιρετικούς. Οι προηγούμενοι αιώνες παρουσιάζουν πολυάριθμα αποδεικτικά παραδείγματα της αλήθειας αυτής.
Όποιος επιχειρήσει να μιλήσει για την Εκκλησία είναι υποχρεωμένος, νομοτελειακά, να κάνει αναφορά και για την πάλη της ενάντια στην πολυδιάστατη πλάνη-αίρεση. Επειδή το θέμα «αίρεση», ως διαστρέβλωση της Ευαγγελικής αλήθειας, δεν είναι αυτόνομο και δεν ξεχωρίζεται από την μετα-πατερικότητα πολλών σημερινών Πατριαρχών και Επισκόπων, γι’ αυτό και δεν συζητήθηκε στην λεγόμενη «Αγία Σύνοδο της Κρήτης».
Πως φθάσαμε στο ακόμη ανεκτό από τους πολλούς Ορθοδόξους στάδιο της συνοδικής κατοχυρώσεως της αίρεσης του οικουμενισμού, που θα λειτουργήσει μελλοντικά ως «ξώβεργα» για τους καλοπροαίρετους;
Στο ερώτημα απαντούν αγιοπνευματικά η αγία Γραφή, οι Πατέρες της Εκκλησίας, οι άγιες Σύνοδοι της Ορθοδοξίας και οι αιώνες της γενικής Ορθόδοξης ευρωστίας. Δυστυχώς, αρνητικά-αιρετικά, απαντούν πολλοί σύγχρονοι Πατριάρχες και Επίσκοποι, που κινούνται σ’ ένα πεδίο συλλογικής υποκειμενικότητας.
Η Δ΄ Οικουμενική σύνοδος παραγγέλει: «Ει τις τω ιδίω λογισμώ – ως γενομίζοι εξακολουθών, άλλο τι φρονεί, παρ’ ο παρά των προηγησαμένων παρειλήφαμεν, έστω της Εκκλησίας αλλότριος». Σύμφωνα με τη θεμελιακή αυτή αρχή της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, που δεν την έλαβε υπ’ όψιν η «Σύνοδος της Κρήτης», αβίαστα βγαίνει το συμπέρασμα, ότι όσοι δέχονται τη «σύνοδο της Κρήτης» είναι της Εκκλησίας αλλότριοι, ξένοι δηλ. προς την αλήθεια της Ορθοδοξίας, διότι αλλοίωσαν τη δογματική ακεραιότητα της Εκκλησίας.Ο 15ος κανόνας της ΑΒ Συνόδου προβλέπει (υποχρεωτικά) τη διακοπή της μνημονεύσεως ενός Πατριάρχη-Επισκόπου, όταν αυτός είναι αιρετικός και καινοτόμος. Να υπογραμμίσουμε, ότι η μνημόνευση του επισκόπου στις ακολουθίες της Εκκλησίας προϋποθέτει-βεβαιώνει την ταυτότητα πίστεως Επισκόπου, ιερέα και πληρώματος. Η μνημόνευση του επισκόπου αξιώνει και τη σταθερότητα του Επισκόπου στην Ορθόδοξη πίστη, στην υγιαίνουσα διδασκαλία. Η θεολογία και η Εκκλησιαστική ιστορία διδάσκουν, με πολλά παραδείγματα την αλήθεια αυτή, για να μην αποσαθρωθεί σχισματικά η Εκκλησία του Χριστού.
Όταν όμως ο Επίσκοπος πιστεύει σε αιρετικές θεωρίες, που αντανακλώνται στον εκκλησιαστικό βίο τότε, αναμφίβολα, υπάρχει μοχλός αποδιοργάνωσης της Ορθόδοξης πνευματικής ζωής του ποιμνίου. Τότε τα αιρετικά πιστεύω του επισκόπου είναι εχθρικά-αλλοιωτικά της Ορθόδοξης αλήθειας. Γι’ αυτό και η Σύνοδος (Πρωτοδευτέρα) ως πνευματική μητέρα και προνοητικά φερόμενη, διατύπωσε και τον σχετικό 15ο κανόνα της.
Ο Κανών αυτός εμπεριέχει υψηλή εκκλησιολογική-θεολογική σκέψη, δυναμική εκκλησιαστικής ενότητας, διασφάλιση της εγκυρότητας των μυστηρίων της Εκκλησίας, σταθερό προσανατολισμό αποτροπής των αιρέσεων και στρατηγική για ένα σκληρό και πολλές φορές αιματηρό αγώνα.
Η αλήθεια και η παραδοχή του κανόνα θεμελιώνεται-κρατύνεται από την ίδια την κτιστή φύση: «Τις δε κοινωνία φωτί προς σκότος;» (Β Κορ. 6,14). Επίσης υποστηρίζεται από τη θεολογία της Αγίας Γραφής, από την Εκκλησιαστική Ιστορία και πρακτική, από τις μαρτυρίες των αγίων, παλαιών και συγχρόνων, και από απόφαση Οικουμενικής υποστάσεως συνόδου.
Για την προστασία της διαχρονικής παγκόσμιας δογματικής ενότητας της Ορθοδοξίας να θυμηθούμε: Την επιστολή των Αγιορειτών Πατέρων προς τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγο, τον Αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο έναντι του Αρειανισμού και πλήθος άλλων Ορθοδόξων, που χρησιμοποίησαν στην πράξη τον κανόνα αυτό, χωρίς ακόμη να έχει διατυπωθεί συνοδικά. Στο κοντινό παρελθόν (δεκαετία του 70) οι επίσκοποι Φλωρίνης Αυγουστίνος, Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος και Παραμυθίας Παύλος καθώς και οι περισσότερες Μονές του Αγίου Όρους, είχαν διακόψει το μνημόσυνο του Οικουμενιστή Πατριάρχη Αθηναγόρα. Για δυο-τρία χρόνια, στη διάρκεια δηλ. εφαρμογής του κανόνα, ήταν όλοι αυτοί εκτός Εκκλησίας και τα Μυστήρια τους άκυρα; Όχι βέβαια. Ούτε η Εκκλησία της Ελλάδος, ούτε το Οικουμενικό Πατριαρχείο διατύπωσαν την Εκκλησιολογική αυτή κατηγορία.
Το πρόβλημα τότε ήταν δύσκολο αλλά όχι άλυτο.
Έπρεπε η σύνολη Εκκλησία, μέσα από την μακραίωνη συνοδική κληροδότηση, να καθαιρέσει τον Πατριάρχη Αθηναγόρα ή, το καλύτερο, να τον οδηγήσει σε Ορθόδοξη επαναφορά, σε μετάνοια. Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα του 15ουκανόνα, η σύντομη επαναφορά στην κανονική εκκλησιαστική τάξη και όχι η δημιουργία σχίσματος ή μιας «νέας εκκλησίας».
Η ολιγωρία της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας δημιουργεί τα προβλήματα και όχι οι υγιείς αντιδράσεις της συνειδήσεως των πιστών.
Όταν η θεσμική Ορθοδοξία παρεκκλίνει από το πρότυπο της πατερικής συνοδικής διαχείρισης-αντιμετώπισης αιρετικών επισκόπων ή Πατριαρχών, τότε η διακοπή μνημοσύνου προβάλλεται από την μετα-πατερική λογική ως «αταξία» μέσα στη Νέα Τάξη του Οικουμενισμού.
Ο 15ος κανόνας της ΑΒ συνόδου δίδει έπαινο στους αγιορείτες πατέρες, που έχουν διακόψει, σήμερα, το μνημόσυνο του Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου. Βρίσκονται μέσα στο στέρεο και βέβαιο έδαφος της διαχρονικής Ορθόδοξης εκκλησίας. Για εκείνους που τους συκοφαντούν, ισχύουν τα λόγια του Μ. Βασιλείου: «Την ασέβειαν αυτών στενάξω ή την αμάθειανβδελύξομαι;» (P.G.31, 476Β)
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ