«Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΕΣΧΑΤΩΝ, ΠΑΡΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ».
ΓΕΝΙΚΑ: Ο Ηλίας ο Θεσβίτης ήταν ο σημαντικότερος προφήτης του Θεού, γιος του Σωβάκ καταγόμενος από τη Θέσβη της Γαλαάδ. Έδρασε στα χρόνια του βασιλιά Αχαάβ, κατά τον 9ο-10ο αιώνα π.Χ.. Το όνομα Ηλίας αποτελεί ελληνική μεταφορά του εβραϊκού ονόματος Ελιγιαχού ( אליהו ), που σημαίνει “Θεός μου είναι ο Ιεχωβά». Αναφορές στον Ηλία περιέχονται και στο Κοράνιο. (6:85· 37:123-132)
Ο Ηλίας είναι αυτός που κατέβασε τρεις φορές φωτιά από τον ουρανό, κάνοντας τους Ισραηλίτες με μια φωνή να πουν: «Αληθώς Κύριος ο Θεός, αυτός ο Θεός» (Γ΄ Βασιλειών ιη' 39).
Είναι εκείνος που ανέστησε τον νεκρό γιο της χήρας στα Σαρεπτά. Εκείνος στο όρος Χωρήβ είδε τον Θεό, όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό. Εκείνος έσχισε τον Ιορδάνη ποταμό και ανελήφθη με πύρινη άμαξα, αφήνοντας συνεχιστή του έργου του το μαθητή του, Ελισσαίο. Ακόμη, είναι εκείνος που στη Μεταμόρφωση του Κυρίου στάθηκε δίπλα Του μαζί με τον Μωϋσή. Όλα αυτά δείχνουν με πόσο ζήλο υπηρέτησε ο Προφήτης Ηλίας το θείο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 20 Ιουλίου.
Ο ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΦΗΤΩΝ: Ο προφήτης Ηλίας, ενώ δεν έγραψε ούτε μία λέξη, υπήρξε ο ίδιος μεγάλη προφητεία. Το έργο του, ο τρόπος που έζησε και έφυγε από την παρούσα ζωή αλλά και η εμφάνισή του στη Μεταμόρφωση του Χριστού δείχνουν ότι η μορφή αυτή είναι μέγιστη. Για τον προφήτη Ηλία έχουν γραφεί στην Παλαιά Διαθήκη πολλές σελίδες, μεστές βαθειάς θεολογίας. Το Καρμήλιον όρος, το όρος Σινά και το όρος Θαβώρ, πάνω στο οποίο εμφανίσθηκε μαζί με τον Κύριό μας ο Προφήτης, είναι οι τρεις κορυφές, που αναφέρονται στη δόξα του. Ο προφήτης Ηλίας είναι παρών στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Αξίζει όμως να ασχοληθούμε με ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό περιστατικό της ζωής του. [Βοηθός μας θα είναι ο λόγος του μακαριστού αρχιμανδρίτη Αθανασίου Μυτιληναίου, ηγουμένου της Μονής του Αγίου Δημητρίου Στομίου, ενός εκ των κορυφαίων ερμηνευτών του Θείου Λόγου, φωτιστή των Λαρισαίων του καιρού μας, το έργο του οποίου διασώζεται εις το διηνεκές χάρις στις άοκνες προσπάθειες πολλών πνευματικών παιδιών του μέσα από το διαδίκτυο ή έντυπες εκδόσεις απομαγνητοφωνημένων κηρυγμάτων του.]
Το περιστατικό που αναφερόμαστε δίνει έναν τύπο των εσχάτων ημερών. Στις μέρες μας το παραγκωνισμένο και παραθεωρημένο βιβλίο της Αποκαλύψεως έρχεται στην επικαιρότητα, διαβάζοντας εκεί όσα έχουν σχέση με τα έσχατα. Έσχατα λέγονται εκείνα τα οποία αφορούν στο τέλος της Ιστορίας, όταν πλησιάζει ο δεύτερος ερχομός του Κυρίου. Η ζωή του προφήτου Ηλιού είναι ζωή ενός αντιτύπου που δείχνει το πρωτότυπο στα έσχατα.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ: Λέει ο Απ. Παύλος στους Αθηναίους: «ο Θεός... ορίσας προστεταγμένους καιρούς και τας οροθεσίας της κατοικίας αυτών (των λαών)». Δηλαδή, ο Θεός έχει τάξει τα σύνορα του κάθε λαού, αλλά και το πόσον καιρό θα ζήσει ένας λαός. Ο Ισραήλ ήταν λαός αγαπημένος, ο ξεχωρισμένος λαός και ο Θεός πολλές φορές τον είχε προστατεύσει. Την εποχή όμως του Προφήτη Ηλία, (9ος αι. π.Χ.) το διασπασθέν βόρειο βασίλειο, του Ισραήλ ή Σαμάρειας, αποστάτησε απ' τον Θεό. Βασιλιάς του βασιλείου ήταν τότε ο Αχαάβ. Αυτός είχε χαλαρό χαρακτήρα, με κλίση προς την ειδωλολατρία, επηρεαζόμενος από τη γυναίκα του Ιεζάβελ. Η σύζυγός του του ήταν Συροφοινίκισσα και φανατική ειδωλολάτρισσα. Γρήγορα, εξαιτίας αυτής της φοβερής γυναίκας, η λατρεία του Θεού ατόνισε και κυνηγήθηκε, ενώ εισήχθη η λατρεία του Βάαλ και της Αστάρτης ( Αφροδίτης).
Η ΑΝΟΜΒΡΙΑ ΩΣ ΤΙΜΩΡΙΑ: Σ' αυτή την κρίσιμη στιγμή, εμφανίζεται ο φλογερός και ζηλωτής Προφήτης Ηλίας, ξαφνικά, εμφανιζόμενος στο βασιλιά, για να του δώσει φοβερό θείο μήνυμα: συνεχής ανομβρία, τιμωρία από τον Θεό, για την αποστασία του λαού και του ιδίου. “Ορκίζομαι στον Θεό τον ζώντα, (...) ότι σ' αυτά τα χρόνια που θα έρθουν ούτε θα βρέξει ούτε θα πέσει δροσιά”. Αυτά είπε ό Προφήτης, και ανεχώρησε. Τα λόγια του Προφήτη ήταν η κρίση του Θεού για την αποστασία ενός λαού, των Ισραηλιτών.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: Συχνά ο Θεός, μέσω Προφητών, αναφέρεται στο μέλλον διαφόρων λαών, όπως διαβάζουμε σε προφητείες του Ησαϊα, του Ιερεμία, του Ιεζεκιήλ. Ο Δανιήλ, για παράδειγμα, προφητεύει για τη νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών. Δεν ομιλεί, συνεπώς, ο Θεός μόνο για τον Ισραήλ.
Ομιλεί για όλους τους λαούς και κατευθύνει τις τύχες όλων των λαών. Έτσι ούτε οι Έλληνες βγαίνουν έξω από το σχέδιο του Θεού, πολύ δε περισσότερο αφού δεχθήκαμε το Ευαγγέλιό Του από τους πρώτους. Όμως, προκύπτει το ερώτημα: Μήπως και η πατρίδα μας ζει και πολιτεύεται στα ίδια χνάρια του παλαιού Ισραήλ; Και όσα δεινά επήλθαν πού οφείλονται; Μήπως πρόκειται να συρρικνωθούμε ως έθνος και ως κράτος; Μα στο πρώτο ερώτημα απαντήσαμε μόνοι μας. Πόσα παιδιά πια γεννιούνται στη “ρυτιδιασμένη” πρόωρα γερασμένη πατρίδα μας; Όσο για τα σύνορά μας, δεν υπάρχει τίποτα αμετάθετο και σίγουρο. Ακόμη, υφιστάμενοι μια τεράστια κοινωνικοοικονομική κρίση, αναλογιστήκαμε ποια είναι η αφετηρία της;
“Ασφαλώς η αποστασία του λαού μας και την στροφή του προς την ειδωλολατρία. Αποστατούμε από τον Θεό καθημερινά. Το φαινόμενο της αθεΐας (...) έχει γίνει πια πραγματικότητα εδώ που αναπτύχθηκε η Ορθοδοξία και έχουμε τόσους Αγίους! Αλλά γιατί το είπε αυτό ο Προφήτης στον Αχαάβ; Για να μετανοήσει ο λαός. Μετανόησε ο Αχαάβ; Ούτε ο Αχαάβ, ούτε ο λαός. Άραγε εμείς θα μετανοήσουμε; (...) Είμαστε σε παράλληλες ημέρες με την εποχή του βορείου Ισραήλ, που ο Προφήτης ελέγχει με δριμύτητα την κατάσταση και χρησιμοποιεί, το έκτακτο εκείνο στοιχείο, που καταπλήσσει με την παρουσία του τον λαό. Θα το αντιληφθούμε εμείς ότι οι ημέρες είναι κρίσιμες για τον λαό μας αλλά και για την οικουμένη; Θα το καταλάβουμε αυτό;” (προέβλεπε ο π. Αθανάσιος Μυτιληναίος). Από τη στιγμή που εκστόμισε αυτά ο Προφήτης, άρχισε και η περιπέτεια του βορείου βασιλείου, που οδήγησε στην κατάλυσή του από τους Ασσυρίους. Τα λόγια του Προφήτη ηχούν, ίσως, περίεργα στ' αυτιά μας: «γυναίκες φοράτε τα φουστάνια σας τα ωραία, με τις χρυσές ζώνες και τα χρυσοκεντημένα μεταξωτά σας ρούχα! Σκοινί θα μπει στη μέση σας και θα συρθείτε ξυπόλητες στη γη της αιχμαλωσίας!». Ακούοντας αυτά ο Αχαάβ, έμεινε έκπληκτος και πριν αντιδράσει, ο Προφήτης εξαφανίστηκε. Τότε ο Αχαάβ άρχισε να καταδιώκει τον Προφήτη.
Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΕΣΧΑΤΩΝ: Ο Θεός όμως προστατευσε τον Προφήτη Του από τον Αχαάβ και από τον λιμό που ακολούθησε την ανομβρία. Ο Θεός είπε στον Ηλία: «πορεύου εντεύθεν κατά ανατολάς και κρύβηθι εν τω χειμάρρω Χορράθ του επί προσώπου Ιορδάνου, και έσται εκ του χειμάρρου πίεσαι ύδωρ, και τοις κόραξιν εντελούμαι διατρέφειν σε εκεί”. Δηλαδή ο Θεός θα φρόντιζε και για το νερό και την τροφή του Προφήτη, που θα του την έφερναν ... κοράκια!
Όμως η εντολή του Θεού να κρυφτεί ο Προφήτης Του αφορά και στον λαό του Θεού, την περίοδο των εσχάτων, κι αυτό διότι ο Προφήτης αποτελεί τύπος των εσχάτων. Ιστορικός τύπος είναι περιστατικά της Παλαιάς Διαθήκης που είναι σκιά πραγμάτων που αφορούν την περίοδο του Ευαγγελίου αλλά και των εσχάτων. Έτσι, για παράδειγμα το εβραϊκό Πάσχα (Πεσάχ), που σημαίνει πέρασμα από την Αίγυπτο στη Χαναάν, είναι τύπος της Ανάστασης του Κυρίου και του περάσματος από τη ζωή, που οδηγεί στον πνευματικό θάνατο, στην αιώνια ζωή, ενώ η διάβαση της Ερυθράς είναι ο τύπος του Μυστηρίου του Βαπτίσματος. Έτσι κι εδώ το γεγονός που συνέβη ανάμεσα στον Προφήτη και τον Αχαάβ είναι ένα γεγονός, και ένας ιστορικός τύπος των εσχάτων. Διότι ο Αχαάβ είναι αντίτυπο του Αντιχρίστου.
Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΠΑΡΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ: Ο Ηλίας θα είναι παρών και στις ημέρες του Αντιχρίστου! Άλλωστε, ο προφήτης Ηλίας δεν πέθανε, αναλήφθηκε. Θα επανέλθει! Και όπως ήλεγξε τον Αχαάβ, έτσι θα ελέγξει και τον Αντίχριστο. Και το καταπληκτικό: τριάμισι χρόνια ανομβρία επέφερε ο προφήτης Ηλίας στον Αχαάβ, τριάμισι χρόνια ανομβρία θα επιφέρει και στον Αντίχριστο! “Έτσι, έχουμε το μοναδικό φαινόμενο, που ένα πρόσωπο, ο προφήτης Ηλίας, αποτελεί και ιστορικό αντίτυπο σ' εκείνη την εποχή, αλλά και ένα ιστορικό πρωτότυπο στο μέλλον, στα έσχατα.” (π. Αθ. Μυτιληναίος). Έτσι λοιπόν το ίδιο πρόσωπο είναι παρόν και στη μία και στην άλλη περίπτωση.
Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡ. ΗΛΙΑ: Το βιβλίο της Αποκαλύψεως (ια΄κεφ.), διαβάζουμε: “Και θα δώσω”, λέει ο Χριστός “στους δυο μάρτυρές μου”, ο ένας από τους οποίους είναι ο Προφήτης Ηλίας, “και θα προφητεύσουν”. Λέγονται μάρτυρες, γιατί θα δώσουν μία μαρτυρία. Λέγονται και προφήτες, γιατί θα προφητεύσουν. Η διάρκεια της προφητείας τους θα είναι χίλιες διακόσιες εξήντα ημέρες, ή τριάμισι χρόνια. Πόσες μέρες είχε κρατήσει την ανομβρία τότε ο Προφήτης; Τριάμισι χρόνια.
Το ίδιο φαινόμενο, από το ίδιο πρόσωπο! Και η Αποκάλυψη λέει πιο κάτω: «Αυτοί θα έχουν εξουσία να κλείσουν τον ουρανό, για να μην πέσει βροχή κατά τις ημέρες της προφητείας τους.»! Το κήρυγμα της μετανοίας λοιπόν θα διαρκέσει τριάμισι χρόνια, όσο και η περίοδος της ανομβρίας. Στη συνέχεια ο Αντίχριστος, που δεν θα ανεχθεί τον προφητικό έλεγχο, θα τους φονεύσει αφήνοντας τα σώματά τους άταφα στην πλατεία της Ιερουσαλήμ. Γι' αυτούς τους δύο Προφήτες λέει το βιβλίο της Αποκαλύψεως ότι θα τους δει όλος ο κόσμος, αφού θα 'χουν φονευθεί στην πλατεία της Ιερουσαλήμ. Το φόνο μάλιστα των Προφητών θα τον δουν: “γλώσσες, φυλές, έθνη, λαοί». Κι ενώ αυτό ήταν αδύνατο για την εποχή που γράφηκε η Αποκάλυψη, σήμερα φαίνεται εύκολο χάρη στην τηλεόραση και το διαδίκτυο. Η Αποκάλυψη προσθέτει ότι, στα 3,5 χρόνια της κυριαρχίας του Αντιχρίστου, ο πιστός λαός πρέπει να αποκρυβεί «μικρόν όσον όσον», ακριβώς όπως ο Ηλίας στα χρόνια του, υπό τύπον Αντιχρίστου, Αχαάβ. Πρέπει ο λαός του Κυρίου να κρυφτεί για να γλυτώσει τον θάνατο και για να αποφύγει τις επιδράσεις της κυριαρχία του Αντιχρίστου. Όσον αφορά τις επιδράσεις αυτές, αρκεί να δούμε σήμερα, που δεν υπάρχει διωγμός των πιστών, πόσο εύκολα απομακρύνθηκε ο Ελληνισμός από την Εκκλησία χάρις στην εκκοσμίκευση. “Κι ακόμα δεν ήρθε ο Αντίχριστος. Και πού να 'ρθει και να επιβάλει πείνα και οικονομικό αποκλεισμό! Τι θα γίνει τότε;” (π. Αθ. Μυτιληναίος). Ο λαός του Θεού θα κρυφτεί στην έρημο όπως ο Προφήτης αλλά και αυτοί που περιστοίχιζαν τότε τον προφήτη Ηλία. Αυτοί τότε, και η Εκκλησία στα έσχατα, καταφεύγουν στην έρημο, κρύβονται. Όμως, ας θυμηθούμε, από την έρημο ξεκίνησε η Εκκλησία.
Διαβάζουμε στο Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος φωνάζει και λέει ότι έρχεται ο Μεσσίας, δείχνοντάς τον από την έρημο. Εκεί είναι τα θεμέλια της Εκκλησίας. Στην έρημο θα καταλήξει. Και η Αποκάλυψη συνεχίζει: “ο Αντίχριστος, πίσω από τον οποίο είναι ο Διάβολος, θα διώξει την Εκκλησία, γι' αυτό εκείνη θα καταφύγει στην έρημο, και θα βγάλει νερό από το στόμα του, για να την πνίξει”. Το νερό που βγάζει ο Διάβολος, και ο Αντίχριστος, είναι τα διάφορα κοινωνικά και φιλοσοφικά συστήματα, που θέλουν να πνίξουν τον σύγχρονο Χριστιανό. Είναι σαν κάποιος να μας δίνει να φάμε, υπό τον όρο να ακολουθήσουμε το κοινωνικό, οικονομικό ή αιρετικό σύστημα, που αυτός προσφέρει. Κάτι δηλαδή ανάλογο με τα πουλημένα πρωτοτόκια του Ησαύ έναντι ενός πιάτου φαγητού! Άρα οι πιστοί που θα δεχθούμε την “προσφορά” του Αντιχρίστου θα χαθούμε. Και όμως, ο Θεός θα βοηθήσει την διωκόμενη Εκκλησία Του, όπως βοήθησε τον περιούσιο, πάλαι ποτέ, λαό Του στη διάβαση της Ερυθράς, χρησιμοποιώντας στοιχεία της φύσης με τέτοιο τρόπο ώστε και να διαφυλαχθεί ο Ισραήλ και να καταποντιστούν οι διώκτες του. Ακόμη ο Θεός θα βοηθά το λαό Του στη διατροφή του ακριβώς όπως έκανε με το μάννα στο Σινά και με τον κόρακα που έφερνε τροφή στον Προφήτη Ηλία. Με τον τρόπο αυτό, γνωρίζοντας ότι τα πτηνά αυτά είναι σαρκοφάγα, τονίζεται περισσότερο το θαύμα, διότι τα σαρκοβόρα κοράκια, σε μια περίοδο γενικευμένου λιμού, δεν το τρώνε αλλά το φέρνουν στον Προφήτη! Με τέτοιους θαυμαστούς τρόπους θα τρέφονται και στα έσχατα τα μέλη της “εν ερήμω” Εκκλησίας. Γι' αυτό και η απεικόνιση του Προφήτη με τον κόρακα που τον διατρέφει, τονίζει την ιστορικότητά του ως τύπου των εσχάτων και κυριαρχεί έναντι οποιουδήποτε άλλου τύπου εικονίσεως. Αυτό τονίζει περισσότερο στη ζωή του Προφήτη η Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Κι αυτό διότι η Εκκλησία μας θέλει να τονίσει την ιστορικότητα του Προφήτου σαν τύπο των εσχάτων; αλλά “και να μας πει τι θα γίνει με τους πιστούς μας όταν θα έλθει το τέλος του κόσμου” (π. Αθ. Μυτιληναίος).
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΑΧΑΑΒ, ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ: Ο προφήτης Ηλίας, θα καταδείξει τον Αντίχριστο αλλά και θα τον ελέγξει, όπως έλεγξε και τον Αχαάβ. Στον Αχάαβ είπε κάποτε: “Το αίμα σου θα το γλύψουν σκυλιά και γουρούνια” κι έτσι έγινε. Στη σύζυγο του Αχαάβ, Ιεζάβελ, είπε: «Εσένα, θα σε ποδοπατήσουν τα άλογα και θα σε λιανίσουν, και θα σε φάνε τα σκυλιά!...» Κι αυτά πραγματοποιήθηκαν έως κεράιας. Έτσι θα ελέγξει ο Προφήτης και τον Αντίχριστο.
Μας λέει η Αποκάλυψη ότι, όταν ο Αντίχριστος θα τον συλλάβει μαζί με τον Ενώχ, και θα τους φονεύσει, τότε τόσο θα χαρούν οι άνθρωποι, ώστε θα ανταλλάξουν δώρα μεταξύ τους, γιατί απαλλάχτηκαν από έναν κήρυκα που τους βασάνιζε με τα λόγια του! Οι αμαρτωλοί θα χαρούν. Αλλά, προσθέτει το ιερό βιβλίο, σε τρεισήμισι μέρες θα δουν τον προφήτη Ηλία να ανασταίνεται από τους νεκρούς και να ανεβαίνει στον ουρανό, και τότε θα τους πιάσει φόβος και τρόμος! Αλλά εάν γι' αυτούς ο Ηλίας θα είναι φοβερός, για τους δικαίους θα είναι αληθινή ευλογία.Τη χαρά και την ελπίδα που σκορπούσε ο προφήτης Ηλίας στους δικαίους της εποχής του θα σκορπίσει και στους δικαίους των εσχάτων αλλά και σ' όλους που θα αναστηθούν. “ γαρ ημείς ζωή ζησόμεθα” (Σ. Σειράχ, μη΄ κεφ.).
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Όταν ο Προφήτης με παράπονο έλεγε στον Θεό: «Κύριε, μόνος εγώ έμεινα να Σε λατρεύω. Όλοι οι άλλοι προσκύνησαν τα είδωλα!», ο Θεός του απάντησε πως “εφτά χιλιάδες άνδρες δεν προσκύνησαν τον Βάαλ.” Αυτοί οι άνδρες, όταν έβλεπαν τον Προφήτη να ελέγχει τον Αχαάβ, χαίρονταν. Αλλά θα τον δουν με την ίδια χαρά και ελπίδα οι δίκαιοι των εσχάτων. Όταν θα κηρύσσει στην Ιερουσαλήμ οι δίκαιοι θα πουν: “Ήλθε ο Ηλίας. Ελέγχει τον Αντίχριστο. Πλησιάζει η έλευση του Κυρίου!” Θα τον δουν και όλοι οι δίκαιοι που κατά τη δευτέρα Παρουσία θα αναστηθούν όπως ακριβώς τον είδαν και οι τρεις Μαθητές στο Θαβώρ κατά την Μεταμόρφωσή Του. Γιατί κι εμείς τότε θα φωνάξουμε: “μακάριοι οι ιδόντες σε και οι εν αγαπήσει κεκοσμημένοι, και ημείς ζωή ζησόμεθα”, όπως έγραψε ο Σειράχ τον 2ο αι. π. Χ.
Ω Άγιε του Θεού Προφήτα,
ένδοξε Ηλία,
πρέσβευε υπέρ ημών!
Ο Προφήτης Ηλίας και η Δευτέρα του Κυρίου Παρουσία
του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου
Αναρτήθηκε από Πατερική Παράδοση