Με το «Θεοτοκάριο» νιώθεις να γίνεσαι τελείως καλά.
Κάτι μεγάλο και πάντερπνο διανοίγεται μπροστά σου κι ένα φορτικό και άσχημο πεπερασμένο σπάει. Κάτι μεγαλόδωρο προσφέρεται και αφήνεται απαλά εκεί στο δώμα της καρδιάς κι αυτό λέγεται ανακούφιση και λυτρωμός. Πού να το πούμε και ποιος να μας πιστέψει! Απ’ τις λιβανομύριστες σελίδες του στάζει βάλσαμο και μάλαμα η υγεία, η ισορροπία, η χριστοκεντρική κραταίωση και καμία απολύτως πνευματιστική φαντασία.
Στο αστερισμό του εύκολου, του αυτόματου και του άκοπου όλοι, ψάχνουμε απεγνωσμένα γιατρούς, συνεδρίες και χαπάκια, παρέες, γνωριμίες και πρόσωπα – σωσίβια ή δεκανίκια. Το παίζουμε ισχυροί, άτρωτοι και ανενδεείς. Ενώ είμαστε όλοι δεμένοι με τα λουριά των λογισμών και απολαμβάνουμε το κενό μας. Η Μάνα μας όμως παραστέκει δίπλα μας να δει τι θα κάνουμε στο τέλος. Θα την θυμηθούμε, άραγε; Ή θα την προσπεράσουμε με τις χίλιες–δυο προφάσεις της απιστίας μας; Αν όμως είσαι και νιώθεις ορφανός δεν μπορείς και δεν γίνεται να έχεις πνευματική ζωή. Πας στον Χριστό κι Αυτός πανδικαίως σε στέλνει κατευθείαν στη Μάνα Του. Και η Μάνα ικετευτικά προς Αυτόν. Σάββατο του Α΄ Ήχου, Κανών του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού· για όποιον θέλει να θεωρήσει ευκρινώς πώς διαμεσολαβεί ανάμεσα σε Θεό και ανθρώπους και πώς προφθάνει η Παναγία μας. Προτεσταντισμοί και καθολικισμοί δεν χωρούν στα ορθόδοξα πράγματα. Μετά, πάμε στις εξετάσεις που έχει να δώσει και να δίνει η καρδιά: ή θα είναι γιος της ο βαπτισμένος χριστιανός ή δεν θα είναι. Γι’ αυτό και θέλει νά ’χεις κι ένα αδιάπτωτο καμάρι, ένα ειδικό πείσμα αφοσίωσης προς αυτήν, έναν πόθο χαλυβδωμένο να μένεις εκεί και να μη θες να φύγεις από την αγκαλιά αυτής της Μάνας, της μόνης Μάνας. Όλα τα θεολογικά νοήματα, αυτήν ζωγραφίζουν μέσα στην καρδιά. Αλλά νά ’ναι η καρδιά κι ο νους καμβάς.
Από εκεί και πέρα θ’ αρχίσουν να καταλαβαίνουν κι αυτό πάλι μέχρι σ’ ένα σημείο.
Τα πολλά μπορεί και πρέπει να είναι ακατάληπτα, αλλά κι αυτό Χάρη είναι. Γιατί δεν είναι μειωτικά και τραυματικά ακατάληπτα, αλλά χαρούμενα ακατάληπτα. Όταν είναι κανείς στο Δημοτικό δεν αισθάνεται άσχημα που δεν είναι στο Γυμνάσιο. Κι όταν είναι στο Πανεπιστήμιο δεν βλέπει άχρηστο το πέρασμά του απ’ το Λύκειο. Αισθάνεται το τώρα του σαν ευκαιρία στη βιωματική γνώση που του δωρίζεται δίχως πίεση και απαίτηση, δυσχέρεια και χολοσκασμό. Όσο χαίρεσαι που δεν καταλαβαίνεις, τόσο σου δίνονται ολοένα και πιο πολλές χαραμάδες φωτός για να καταλάβεις. Κι όσο καταλαβαίνεις, δεν αισθάνεσαι έπαρση, απληστία και αρπαγή· πέφτεις κάτω στα πόδια της, ακουμπάς το μαφόρι της και συντρίβεσαι και θες να μην καταλαβαίνεις τίποτα για να καταλαβαίνεις καλύτερα τα πάντα. Το «Θεοτοκάριο» είναι η λαχτάρα της ορθόδοξης καρδιάς· είναι η σβηστήρα των παθών, των πληγών, των τραυμάτων και της μιζέριας μας. Να το πούμε και να το λέμε, αλλά ποιος θα το δοκιμάσει; ποιος θα μεταλάβει την πείρα; Κάθε μέρα, ένας θεσπέσιος ορίζοντας από γαληνότατες έννοιες που χαιρετίζουν και ασπάζονται το πρόσωπο της Κυρίας Θεοτόκου, που είναι η Μάνα μας και επομένως η πηγή κάθε καρδιακής έμπνευσης.
Τα δικά μας γίνονται δικά της. Και τα δικά της, του Γιου της. Και ο Γιος της της τά ’χει δώσει όλα για εμάς. Κάθε κανόνας και κάθε τροπάρι ένας συμπυκνωμένος ορός αλήθειας και χάριτος σχετικά με το πρόσωπο της Παναγίας και με το θεομητερικό αξίωμα.
Κατά το ανθρώπινο, η πηγή της Πηγής και η ζωή της Ζωής. Μετά όλα υπάρχουν στην Εκκλησία και μεταβαίνουν και στην καρδιά. Διαβάζεις, προσέχεις, ψελλίζεις, ψέλνεις και σβήνονται όλες οι μουντζούρες, όλα τα λάθη, τα άγχη, οι φόβοι, οι απαξιώσεις, οι άγνοιες, οι αδιαφορίες, τα σκαμπανεβάσματα, οι παλινωδίες, οι επιθετικότητες, οι παραιτήσεις, τα μη, τα αν, τα πρέπει και τα μήπως. Μια ευτυχία, μια δύναμη και μια μακαριότητα έρχονται και γίνονται δική σου συντροφιά. Δική σου και των αδελφών σου και του κόσμου που βρίσκονται μέσα σ’ αυτόν. Η Παναγία πάει παντού. Από τα υψώματα του ουρανού στο ταμείο της καρδιάς και από εκεί ξεχύνεται έξω στον κόσμο.
Κυρία του παντός και Δέσποινα του κόσμου. Αυτή τον κρατάει. Αυτή μας κρατάει. Νόμος της φύσης· δεν υπάρχει μάνα καλή που να μην κρατάει καλά τα παιδιά της. Μα, είναι και καύχημα και κλέος της καλλίστης φύσης· δεν υπάρχει Μάνα σαν την Παναγία που να κρατάει τόσο καλά τα παιδιά της όπως Αυτή. Χριστέ μου ελέησέ μας και σώσε μας, μόνο και μόνο που έχεις μια τέτοια Μάνα σαν κι Αυτή, σαν τη Μάνα την Παναγία!
π. Δαμιανός