Πρωτοπρ. Νικόλαος Μανώλης,
εφημέριος του Ι.Ν. αγ. Σπυρίδωνος Τριανδρίας Θεσσαλονίκης
Για τον "Στύλο Ορθοδοξίας" (Ιούλιος - Αύγουσυτος 2015, αρ. φ. 169)
(απομαγνητοφωνημένο κείμενο)
Πόσες φορές, φτάνουμε εμείς πραγματικά, σε αυτό το σημείο της ακηδίας της πνευματικής! Προσωπικά, έχω πιάσει τον εαυτό μου, πάρα πολλές φορές, να είμαι σε αυτό. Να γίνομαι ερείπιο πνευματικό και να μη θέλω να κάνω τίποτα. Ούτε να σηκωθώ να κάνω κανόνα, ούτε να πάω στην εκκλησία, ούτε να κάνω την προσευχή μου. Φτάνω σε μια κατάσταση τέτοια δυστυχώς, έχω φτάσει, το έχω δοκιμάσει και το γνωρίζω αυτό και με ελέγχει αυτό. Το’ χω…, αλλά λέω είναι το ανθρώπινο!
Ποιοι, ποιος από μας μπορεί να περηφανευτεί και να πει ότι πάντοτε είναι ευδιάθετος και πάντα κάνει κίνηση. Να ‘χει πάντα όρεξη! Όχι όρεξη να φας, όρεξη να φάω έχω πάντα, αλλά δεν έχω όρεξη για άλλα πράγματα, τα πνευματικά. Σε πιάνει και η απογοήτευση και η απογοήτευση είναι πολύ κακό! Γι’ αυτό ο Γέροντας ο δικός μου τονίζει και λέει: «Επ, απογοήτευση δε χρειάζεται! Η Ορθοδοξία είναι η πίστη της Ανάστασης και της ελπίδας. Όχι!» Του λέω:
-Γέροντα δεν έχεις απελπιστεί πότε;
-Ποτέ, μου λέει! Ποτέ!
-Δεν έχεις απογοητευτεί;
-Ποτέ! Δεν έχω απογοητευτεί, λέει, γιατί είμαι Ορθόδοξος! Η Ορθοδοξία, στην Ορθοδοξία δε χωρεί η απελπισία. Αλλά, αν μας πιάσει αυτή η δαιμονική κατάσταση και σε βρει ο διάβολος εκεί, σε απογοητεύει, σε φέρνει τέτοιους λογισμούς απελπισίας, ώστε να σε έχει καθηλωμένο εκεί, να μη μπορείς να σηκώσεις κεφάλι.
Αλλά κι εκεί, να μη σηκώνεις κεφάλι, ο Χριστός, μας δίνει την ελπίδα ότι μπορεί εκεί να σε επισκεφτεί, να’ ρθει να φωτίσει το σκοτάδι σου Εκείνος, επειδή σε αγαπάει! Θα σου στείλει έναν άνθρωπο, μια κουβέντα μπορεί να σου πει κάποιος, ο ίδιος ο Κύριος μπορεί να επισκεφθεί, οι Άγιοί του, ο Άγγελός του! Η συνείδησή σου μπορεί να λειτουργήσει ξαφνικά και να σε σηκώσει! Οτιδήποτε μπορεί να γίνει, αλλά εσύ μόνο να μην χάνεις την ελπίδα σου! Δε χωρεί απελπισία, δε χωρεί απαισιοδοξία και αυτοκτονία. Τίποτα δε χωρεί από αυτά.
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, έλεγαν το περίφημο «συν Αθηνά και χείρα κίνει». Το λένε και οι σημερινοί, όμως ακυρώνοντας την Αθηνά. Το λένε για να τονίσουν τα ανθρώπινα! Να αυτονομήσουν τα ανθρώπινα. Σήμερα αυτό κατάντησε να είναι πονηρή έκφραση ανθρώπινη. Αυτοί που το είπανε τότε, το είπανε αθώα, Το είπαν φιλοσοφώντας και θεολογώντας, ήταν φιλοσοφία και ήταν ωραίο! Δεν αμφισβητούσαν ότι ο Θεός θα κάνει την κίνησή του, ούτε αδιαφορούσανε γι’ αυτό. Ταυτόχρονα όμως έλεγαν: «επ!, ενήργησε κι εσύ, μη μένεις στην ακηδία»!
Αλλά τώρα λέμε δεν υπάρχει Θεός. Όπως λένε ότι δεν είναι δυνατόν ο Θεός να ασχοληθεί με τα ανθρώπινα. «Δεν έχει άλλη δουλειά ο Θεός; Με μένα, με τα απλά θα ασχοληθεί, με τα χάλια μου θα ασχοληθεί ο Θεός»; Ναι, με τα χάλια σου, με το βούρκο σου! Στο βόθρο που βρίσκεσαι, εκεί μέσα, έρχεται ο Θεός.
Ο Θεός κατέβηκε στα καταγώγια να βρει τις πόρνες και τους τελώνες. Μας το έχει αποδείξει! Στο στάβλο πήγε και γεννήθηκε, στη Φάτνη. Δε πήγε να γεννηθεί στα μαιευτήρια της εποχής. Πήγε στα χειρότερα! Ήρθε και προσέλαβε το ανθρώπινο σαρκίο, που ήταν μεγάλη υποτίμηση για τον Θεό αυτό! Είναι μεγάλη υποτίμηση για το Θεό. Αλλά ήρθε να αποδείξει ότι έρχεται να μας συναντήσει. Κατέβηκε στο επίπεδο το δικό μας, για να μας προσεγγίσει. Γιατί οι άνθρωποι δεν είχαν βρει τρόπο πώς να προσεγγίσουν τον Θεό. Έπρεπε να κατεβεί ο Χριστός και κατέβηκε ο Χριστός και πραγματικά στο λαό που καθόταν στο σκοτάδι, όπως είμαστε εμείς, εκεί σε αυτό το σκοτάδι τους επισκέφτηκε!
Θα σας διηγηθώ μια διδαχή σχετική για να καταλάβετε ακριβώς τι εννοώ με όλα αυτά που σας είπα. Είναι από το βίο της αγίας Συγκλητικής:
Τις αμελείς και ράθυμες ψυχές, έλεγε η μακάρια Συγκλητική, κι εκείνες πού από νωθρότητα δεν καταφέρνουν να προκόψουν στην αρετή, καθώς και όσες κυριεύονται εύκολα από την απόγνωση, πρέπει να τις ενθαρρύνουμε. Αν μάλιστα παρουσιάσουν ακόμα κι ένα μικρό καλό, να το θαυμάζουμε και να το μεγαλοποιούμε. Απεναντίας, και τα πιο σοβαρά και μεγάλα σφάλματά τους, να τα χαρακτηρίζουμε μπροστά τους σαν πολύ μικρά κι ασήμαντα. Γιατί ο διάβολος, πού θέλει όλα να τα διαστρέφει για να μας κολάσει, προσπαθεί να κρύβει από τους αγωνιστές και τους επιμελείς στην άσκηση τις αμαρτίες τους, κάνοντάς τους να τις ξεχνούν, για να τους ρίξει έτσι στην υπερηφάνεια. Ενώ, αντίθετα, στις αρχάριες και αστερέωτες ψυχές παρουσιάζει εξογκωμένα τα αμαρτήματά τους, για να τις ρίξει σε απελπισία.
Να πώς πρέπει λοιπόν να παρηγορούμε τις ψυχές αυτές που κλονίζονται: Να τους θυμίζουμε την απέραντη συμπάθεια και αγαθότητα του Θεού.
Να τις βεβαιώνουμε πώς ο Κύριός μας είναι πολυέλεος και σπλαχνικός και μακρόθυμος, έτοιμος πάντα να ανακαλέσει την καταδίκη των αμαρτωλών ανθρώπων (πρβλ. Ιωήλ 2:13). Σ΄ αυτές τις ψυχές να φέρνουμε και μαρτυρίες από τις άγιες Γραφές, πού να φανερώνουν την απροσμέτρητη συμπάθεια του Θεού σ΄ εκείνους πού αμάρτησαν και μετανόησαν.
Να τους λέμε, για παράδειγμα:
Πώς η Ραάβ ήταν πόρνη, αλλά σώθηκε χάρη στην πίστη της (Ιησ. Ναυή 2:1 κ.ε. Εβρ. 11:31).
Πως ο Παύλος ήταν διώκτης, έγινε όμως σκεύος εκλογής (Πράξ. 9:1 κ.ε.)
Και πώς ο ληστής λεηλατούσε και σκότωνε, αλλά μ΄ έναν του μόνο λόγο άνοιξε πρώτος τη θύρα του παραδείσου (Λουκ. 23:39-43).
Να τους λέμε ακόμα για τον ευαγγελιστή Ματθαίο (Ματθ. 9:9-13) και τον τελώνη (Λουκ. 18:9-14) και τον άσωτο (Λουκ. 15:11-32)
και κάθε άλλη παρόμοια περίπτωση. Και με όλ΄ αυτά να στηρίζουμε τις αδύνατες ψυχές, γλιτώνοντάς τες από την απόγνωση.
Τις ψυχές πάλι που κυριεύονται από την υπερηφάνεια, να τις διορθώνουμε με πιο εντυπωσιακά παραδείγματα.
Να ενεργούμε δηλαδή σαν τους πολύ έμπειρους κηπουρούς, πού, όταν δουν ένα φυτό καχεκτικό και ασθενικό, το ποτίζουν με άφθονο νερό και το περιποιούνται με πολλή φροντίδα, για ν΄ αναπτυχθεί κα να δυναμώσει. Ενώ, αντίθετα, όταν δουν σ΄ ένα φυτό πρόωρα βλαστάρια, κλαδεύουν τα περιττά, για να μην ξεραθούν σύντομα. Αλλά και οι γιατροί, σ΄ άλλους αρρώστους συνιστούν πολυφαγία και κινητικότητα, ενώ σ΄ άλλους επιβάλλουν μακρόχρονη δίαιτα και ακινησία».
Πρωτοπρ. Νικόλαος Μανώλης