Η κρίσις της Εκκλησίας
του αείμνηστου Ιωάννου Κορναράκη
Ομ. Καθηγητού Παν. Αθηνών
Η κρίση, η οποία έχει εκσπάσει στους κόλπους της Εκκλησίας, είναι πρωτίστως κρίση της αρχιερατικής αυτοσυνειδησίας! Προτάσσεται βέβαια και προβάλλεται, κατά τις ημέρες αυτές, που οι αποκαλύψεις ποικίλων σκανδάλων συγκλονίζουν τις συνειδήσεις του πληρώματος της Εκκλησίας, ως κρίση, η διαφθορά, η οποία έχει εισδύσει στη ζωή και στον τρόπο λειτουργίας της Εκκλησίας. Αλλά το υπόβαθρο της διαφθοράς αυτής και η αδυναμία της διοικούσης Εκκλησίας να προχωρήσει σε ουσιαστική αυτοκάθαρση, έχουν το αρχικό τους αίτιο στην κρίση της επισκοπικής αυτοσυνειδησίας, η οποία δείχνει να είναι αποξενωμένη από τη συνεργία της με το Άγιο Πνεύμα, δηλ. από τη χάρη του συγκροτούντος τον θεσμό της Εκκλησίας Παρακλήτου Πνεύματος! Αλλά ποια είναι επιγραμματικά τα γεγονότα, που βεβαιώνουν την αποξένωση αυτή;
α) Η παγία τακτική να μαθαίνει το πλήρωμα της Εκκλησίας τα ονόματα των μελλόντων να αναδειχθούν στο επισκοπικό αξίωμα κληρικών, πολύ προ της ημέρας της εκλογής τους! Η παρασκηνιακή δραστηριότητα των αρμοδίων εκκλησιαστικών παραγόντων να αναδειχθούν στο αξίωμα αυτό πρόσωπα, όχι της εκλογής του Αγίου Πνεύματος, αλλά των προσωπικών
τους συμφερόντων, περιθωριοποιεί την μετοχή του Αγίου Πνεύματος στη θέση του θεατού των συμβαινόντων, κατά την ανθρωπίνως μεθοδευμένη εκλογή. Με τον τρόπο αυτό οι περισσότερες εκλογές επισκόπων έχουν γίνει ερήμην του Αγίου Πνεύματος!
β) Δεν είναι λίγοι αυτοί οι επίσκοποι, που έχουν εκλεγεί «κληρονομικώ δικαίω»! Έχουν καταλάβει την επισκοπική έδρα ως «κληρονομία» εκ μέρους του προκατόχου της! Γεγονός απαγορευόμενο από τους Ι. Κανόνες (Απ. ΟΣΤ΄) και ως τέτοιο αποκλείον a priori τη μετοχή και συνεργία του Αγίου Πνεύματος σε μια τέτοια εκλογή! γ) Τα μέσα και οι τρόποι «προστασίας» και καλύψεως της διαφθοράς στους κόλπους της Εκκλησίας, δηλ. οι μεθοδευόμενες ενέργειες αποφυγής της πραγματικής αυτοκάθαρσής της, οι οποίες δρομολογούνται στο επίπεδο του ψεύδους και της αθετήσεως και προσβολής της ευαγγελικής ηθικής και πνευματικής δεοντολογίας, δείχνουν ότι δεν είναι δυνατόν, όλα αυτά τα γεγονότα και οι πράξεις, να συνυπάρχουν με αγιοπνευματική επισκοπική αυτοσυνειδησία! Προς Θεού!
δ) Η παντελής σχεδόν απουσία, κατά τις ημέρες της οξύτητος της σωβούσης κρίσεως στη ζωή της Εκκλησίας, της δραστικής μετοχής επισκόπων με πνευματική και ανεπίληπτη βιοτή, προς αντιμάχηση στις δυνάμεις και τις καταστάσεις της διαφθοράς, είναι ασφαλώς απουσία Αγίου Πνεύματος! Είναι απουσία αγιοπνευματικής μαρτυρίας!
Επομένως, σύμφωνα με τα ανωτέρω, η κρίση της Εκκλησίας, θεωρουμένη με θεολογικά κριτήρια, δείχνει να είναι κρίση αρχιερατικής αυτοσυνειδησίας στο πεδίο της αγιοπνευματικής και της εκκλησιολογικής βιοτής! Μια τέτοια, όμως, αναμφισβήτητη πραγματικότητα δείχνει ότι, η κρίση στη ζωή της Εκκλησίας, είναι βαθύτερη από το επιφαινόμενο της ανθρωπίνης διαφθοράς! Αν και το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο, που συγκροτεί και συγκρατεί τον θεσμό της Εκκλησίας, εν τούτοις ο θεσμός αυτός αναιρείται και πλήττεται, στο μέτρο των ανθρωπίνων συνεπειών, από την απουσία αγιοπνευματικής δυναμικής στο πνεύμα και στη ζωή των ταγών της Εκκλησίας! Ακόμη και το γεγονός ότι η Ελλαδική Ορθόδοξος Εκκλησία έγινε, στα μάτια της παγκόσμιας κοινότητος, ως ράκος αποκαθημένης, δείχνει εύγλωττα, ότι η ηγεσία της βρέθηκε, στο ξέσπασμα της κρίσεως στην οποία περιήλθε, απογυμνωμένη από την χάρη του Αγίου Πνεύματος, λειτουργούσα τα εκκλησιαστικά πράγματα στο κλίμα μιας πενίας αγιοπνευματικού φρονήματος! Είναι λογικό· όσο ευρύτερη η ακτίνα της κρίσεως της Εκκλησίας, μέσα στον κόσμο, τόσο βαθύτερη η πνευματική διάβρωση! Μια επιβεβαίωση των αιτίων της κρίσεως στη ζωή της Εκκλησίας, οφειλομένων στην αγιοπνευματική πενία των εκάστοτε ταγών της, προκύπτει και από το σύγγραμμα του Αγίου Νεκταρίου· Μάθημα Ποιμαντικής. Στο κεφάλαιο του βιβλίου του αυτού, με τίτλο· Ηθικαί Κακίαι, αναφερόμενος ο Άγιος στις ενδεχόμενες ηθικές κακίες του επισκόπου, καταγράφει ένα πλήθος ηθικών παθών και κακιών, που εφόσον υπάρχουν, στην προσωπική του συμπεριφορά και στον τρόπον της ζωής του, τον απαξιώνουν από το επισκοπικό του αξίωμα, τον καθιστούν ακατάλληλο, για την υψηλή αυτή διακονία στο σώμα της Εκκλησίας και ακυρώνουν ακόμη και την χειροτονία του! Οι ηθικές κακίες του επισκόπου μπορεί να είναι, κατά τον Άγιο Νεκτάριο, υψηλοφροσύνη, εγωϊσμός, φιλαυτία, πονηρία, φιλαργυρία, αδικία, ηδυπάθεια, ακρασία με προέκταση στην απώλεια της αγνείας, ανανδρία, δειλία, σκληρότητα κ.ά.
Όπως σημειώνει ο Άγιος·
α) Όπου υπάρχει πονηρία, στις ενέργειες και στην συμπεριφορά του επισκόπου, ο φορέας του πνεύματος της πονηρίας, δεν έχει χειροτονηθεί από το Άγιο Πνεύμα· «Η πονηρία εστι κακία φοβερά και έμπνευσις του πονηρού δαίμονος του επιζητούντος την επικράτησιν της εαυτού βασιλείας επί της γης»! «Ουαί τη Εκκλησία και τη παροικία εκείνη τη εντυχούση τοιούτου ποιμένος· τούτον ουχί το πνεύμα το Άγιον εχειροτόνησεν»!
β) Οι κακίες της υψηλοφροσύνης, του εγωϊσμού και της φιλαυτίας απαξιώνουν τον επίσκοπο από το αρχιερατικό του λειτούργημα. «Ο Θεός απέστη από της παροικίας του υψηλόφρονος επισκόπου (…) Ο υψηλόφρων εστιν ακαταλληλότατος πάντων προς το υψηλόν της ποιμαντορίας αξίωμα»!
γ) Η δειλία και η ανανδρία, κυριαρχούσα στο πνεύμα του επισκόπου τον καθιστά κακό παράδειγμα στα μάτια των ποιμαινομένων και ανάξιο για το αξίωμά του. «Η ανανδρία του πνευματικού ποιμένος αποβαίνει ολέθριον υπόδειγμα τοις ποιμαινομένοις (…) Ο άνανδρος εστιν όλως αναρμόδιος προς το μέγα αξίωμα της Αρχιερωσύνης και Ιερωσύνης»!
δ) Επίσης ο επίσκοπος, που συνδυάζει φιλαυτία, με δειλία και ατονία ποιμαντικής δράσεως, είναι ακατάλληλος για το έργο, που του έχει ανατεθεί. «Ο φίλαυτος, δειλός και ράθυμος (…) ο τοιούτος εστιν ακατάλληλος δια το μέγα της Ιερωσύνης και της Αρχιερωσύνης αξίωμα»!
ε) Ο μνησίκακος, κακεντρεχής και επιθετικός επίσκοπος, είναι όργανο του Σατανά. «Η επισκοπή, εν η ετάχθη επίσκοπος ο μνησίκακος, παρεδόθη ήδη τω Σατανά. Ουαί δε τοις προχειρίσασιν αυτόν»!
Ένας άγιος, λοιπόν, επίσκοπος πρωτοτυπεί στο ποιμαντικό του σύγγραμμα, εφόσον δεν καταγράφει μόνο, όπως γίνεται συνήθως σε άλλα σχετικά έργα, την δεοντολογία των αρετών και χαρισμάτων του υποψηφίου επισκόπου, αλλά χρησιμοποιεί προφανώς την προσωπική του πείρα από την συμπεριφορά και διαγωγή κάποιων επισκόπων, αμοίρων αγιοπνευματικής βιοτής, προκειμένου να εκθέσει ενδεχόμενες ηθικές κακίες, που μπορούν να παρουσιασθούν στη ζωή επισκόπου στερουμένου μιας τέτοιας βιοτής. Οπωσδήποτε, η κρίση της αρχιερατικής αυτοσυνειδησίας, εκτός των πολλών άλλων θλιβερών συνεπειών στη ζωή και στο αγιοπνευματικό κύρος της Εκκλησίας, μέσα στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο, αμαυρώνει και υποβαθμίζει πνευματικά και ηθικά, σε τραγικό βαθμό, την επισκοπική γενικά εικόνα, στις συνειδήσεις του πληρώματος της Εκκλησίας. Πάντοτε, βέβαια, η λέξη «δεσπότης» στο παρελθόν, προκαλούσε, σ΄ ένα αξιόλογο μέρος του εκκλησιαστικού πληρώματος, συνειρμούς όχι τόσο κολακευτικούς για το αξίωμα αυτό. Σήμερα, όμως, ό,τι μέχρι σήμερα έχει αποκαλυφθεί και έχει συμβεί και έχει γραφεί, και ό,τι έχει προβληθεί από τα ΜΜΕ, όσο κι αν αφίσταται, πιθανώς, σε κάποιες περιπτώσεις, της αληθείας, αντανακλά τις οδυνηρές συνέπειές του στο πρόσωπο του επισκόπου γενικώς! Έτσι η σύγχρονη επισκοπική εικόνα, με το αρνητικό της φορτίο, για την εκκλησιαστική αυτοσυνειδησία του σύγχρονου χριστιανού, αποτελεί ένα βαθύτατα προκλητικό σκάνδαλο! Επειδή κυρίως ακυρώνει, τον θεμελιακό, για την προσωπική εκκλησιαστική του ζωή, βιβλικό – ποιμαντικό λόγο· «Πείθεσθε τοις ηγουμένοις υμών και υπείκετε· αυτοί γαρ αγρυπνούσιν υπέρ των ψυχών υμών ως λόγον αποδώσοντες» (Εβρ. 13, 17). Με το σκάνδαλο αυτό ήδη διαλέγεται! Θα μπορέσει να υπερβεί άραγε το τραύμα του σκανδάλου αυτού; Ή το σκάνδαλο θα αποβεί οριακό σημείο μιας αθέλητης εκτροπής του σε άλλα… σκάνδαλα της υπάρξεως; Τι μπορούμε να απαντήσουμε στον παραλήπτη ενός τόσο αιχμηρού σκανδάλου;
--Πάντως· «Όψονται εις ον εξεκέντησαν» (Ιω. 19, 37 – Αποκ. 1, 7).