Ἐπειδὴ τὸ ἱστολόγιό μας ἔχει συγκεκριμένο σκοπό, νὰ παρουσιάζει τὴν Πατερικὴ διδασκαλία κυρίως ὡς πρὸς τὴν στάση μας κατὰ τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, θὰ παραθέσουμε τμῆμα ἀπὸ βιβλίο τοῦ π. Εὐθύμιου Τρικαμηνᾶ, τὸ ὁποῖο παρουσιάζει κάποιες ἀπὸ τὶς σχετικὲς θέσεις τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
Εἶναι σαφὲς ὅτι ὁ Ἅγιος δὲν ἀπαιτεῖ ἀπὸ τὸν καθένα μας νὰ ἐξετάσει πρῶτα μιὰ αἵρεση λεπτομερῶς, φιλοσοφικῶς καὶ θεολογικῶς καὶ μετὰ ἀπὸ δεκάδες χρόνια μελέτης τῆς αἱρέσεως (ἂν δὲν τὸν προλάβει ὁ θάνατος) νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τοὺς πρωτάρχους τῆς αἱρέσεως. Ἡ ἐξέταση καὶ ἀναίρεση εἶναι λεπτὸ θέμα καὶ ἔργο πρωτίστως ἐκείνων ποὺ λαμβάνουν ἕνα τέτοιο χάρισμα καὶ δευτερευόντως ὅσων τοὺς χρησιμοποιοῦν ὀρθοδόξως.
Γιὰ τὸν κάθε πιστὸ εἶναι ἀρκετὸ τὸ γεγονός, πὼς κάποιοι Ἅγιοι Πατέρες παλαιότερα -ἢ κάποιοι σύγχρονοι- διακρίβωσαν τὴν αἵρεση, ὥστε νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ αὐτή.
Ὅ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος
Θά ἀναφερθοῦμε ἐν συνεχείᾳ δεικνύοντας τήν Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας διά τήν σχέσι τῶν Ὀρθοδόξων μέ τούςαἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν καταδικασθῆ ἀπό Σύνοδο, στόν ἅγ. Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο. Παρ’ ὅτι ὁ Χρυσορρήμων ἅγιος ἔζησε σέ περίοδο πού εἶχαν εἰρηνεύσει τά πράγματα ἀπό τούς Ἀρειανούς καί Πνευματομάχους, ἡ διδασκαλία του εἶναι ἡ ἴδια σχετικά μέ τήν ἐπικοινωνία τῶν Ὀρθοδόξων μέ τούς αἱρετικούς πρό συνοδικῆς κρίσεως (σ.σ. τῶν συγκεκριμένων αἱρετικῶν. Δες σχόλιο στὸ τέλος*).
Στήν ἑρμηνεία λοιπόν τοῦ ρητοῦ «πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε...» (Ἑβρ. 13,17) ὁ ἅγιος ἀναφέρει:
«Κακόν μέν ἡ ἀναρχία πανταχοῦ, καὶ πολλῶν ὑπόθεσις συμφορῶν, καὶ ἀρχὴ ἀταξίας καὶ συγχύσεως· μάλιστα δὲ ἐν Ἐκκλησίᾳ τοσοῦτον ἐπισφαλεστέρα ἐστίν, ὅσον καὶ τὸ τῆς ἀρχῆς μεῖζον καὶ ὑψηλότερον... κρεῖττον γὰρ ὑπὸ μηδενὸς ἄγεσθαι ἢ ὑπὸ κακοῦ ἄγεσθαι. Ὁ μὲν γὰρ πολλάκις μὲν ἐσώθη, πολλάκις δὲ ἐκινδύνευσεν· οὗτος δὲ πάντως κινδυνεύσει, εἰς βάραθρα ἀγόμενος. Πῶς οὖν ὁ Παῦλός φησι· Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν, καὶ ὑπείκετε; Ἀνωτέρω εἰπών, Ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν, τότε εἶπε, Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν, καὶ ὑπείκετε. Τί οὖν, φησίν, ὅταν πονηρὸς ᾖ, καὶ μὴ πειθώμεθα; Πονηρός, πῶς λέγεις; εἰ μὲν πίστεως ἕνεκεν, φεῦγε αὐτὸν καὶ παραίτησαι, μὴ μόνον ἂν ἄνθρωπος ᾖ, ἀλλὰ κἂν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ κατιών· εἰ δὲ βίου ἕνεκεν, μὴ περιεργάζου. Καὶ τοῦτο οὐκ οἴκοθεν λέγω τὸ ὑπόδειγμα, ἀλλ' ἀπὸ τῆς θείας Γραφῆς...» (ΕΠΕ 25,370 –P.G. 63,231).
Πολύ ὡραῖα ἐδῶ ὁ ἅγιος ξεκαθαρίζει τά πράγματα, ἀναφέροντας καί θαυμάσια παραδείγματα. Ἡ διδασκαλία του συνοψίζεται εἰς ὅτι «εἰ μέν πίστεως ἕνεκεν(ἐάν δηλαδή ὁ προεστώς ἔχει αἱρετική πίστι) φεῦγε αὐτόν καί παραίτησαι, μή μόνον ἄν ἄνθρωπος ᾖ, ἀλλά κἄν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ κατιών· εἰ δέ βίου ἕνεκεν μή περιεργάζου».
Ἐδῶ θαυμάζομε τήν ἀπόλυτον ταύτησι τοῦ ἁγίου μέ τήν ἁγ. Γραφή καί τήν Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή διά τά θέματα τῆς πίστεως δέν περιμένομε ἀποφάσεις Συνόδων, ἀλλ’ ἀπομακρυνόμεθα πάραυτα, ἐφ’ ὅσον βεβαιωθήκαμε ὅτι ὁ προεστώς ἔχει αἱρετικά φρονήματα. Δεδομένου δέ ὅτι ὁ ἅγιος ἀπευθύνετο ὄχι σέ κληρικούς καί μοναχούς, ἀλλά στό ποίμνιό του, ἐξυπακούεται ὅτι ἡ ἀσφαλής ὁδός διά τά θέματα τῆς πίστεως εἶναι ἡ ἄμεσος ἐκκλησιαστική ἀπομάκρυνσις ἀπό τόν αἱρετικό προεστῶτα καί ὄχι ἡ ἀναμονή συνοδικῆς ἀποφάσεως.
Διά νά γίνη αὐτό πλέον κατανοητό θά ἀναφέρωμε ἕνα ἄλλο χωρίο ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου, εἰς τό ὁποῖο ὁ ἅγιοςπροτρέπει ὑπακοή στούς προεστῶτες, ὅταν αὐτοί σφάλλουν, ὄχι σέ θέματα πίστεως, ἀλλά σέ ἄλλα προσωπικά καί καθημερινά πράγματα. Λέγει λοιπόν ὁ ἅγιος ἑρμηνεύοντας τήν β΄ πρός Τιμόθεον ἐπιστολή τοῦ ἀπ. Παύλου καί ἐξηγώντας, πῶς ὁ Θεός ἐνεργεῖ καί ἁγιάζει τά μυστήρια τά ὁποῖα τελοῦνται ἀπό ἀναξίους ἱερεῖς:
«Τί οὖν; φησί· πάντας ὁ Θεὸς χειροτονεῖ, καὶ τοὺς ἀναξίους;Πάντας μὲν ὁ Θεὸς οὐ χειροτονεῖ,διὰ πάντων δὲ αὐτὸς ἐνεργεῖ, εἰ καὶ αὐτοὶ εἶεν ἀνάξιοι, διὰ τὸ σωθῆναι τὸν λαόν... Ἐπεὶ εἰ μέλλοιμεν τοὺς βίους ἐρευνᾷν τῶν ἀρχόντων, αὐτοὶ μέλλομεν εἶναι χειροτονηταὶ τῶν διδασκάλων, καὶ τὰ ἄνω κάτω γίνεται, ἄνω οἱ πόδες, καὶ κάτω ἡ κεφαλή... Ἕκαστος τὰ ἑαυτοῦ μεριμνάτω. Εἰ μὲν γὰρ δόγμα ἔχει διεστραμμένον, κἂν ἄγγελος ᾖ, μὴ πείθου· εἰ δὲ ὀρθὰ διδάσκει, μὴ τῷ βίῳ πρόσεχε, ἀλλὰ τοῖς ρήμασιν... Εἰ δὲ κατέμαθες καὶ ἐξήτασας καὶ εἶδες, ἀνάμενε τὸν κριτήν· μὴ προαρπάσῃς τοῦ Χριστοῦ τὴν τάξιν· ἐκείνου ταῦτά ἐστιν ἐξετάζειν, οὐ σοῦ· σὺ δοῦλος εἶ ἔσχατος, οὐ δεσπότης· σὺ πρόβατον εἶ· μὴ τοίνυν περιεργάζου τὸν ποιμένα, ἵνα μὴ καὶ ἐφ' οἷς ἐκείνου κατηγορεῖς, εὐθύνας δῷς» (ΕΠΕ 23, 492-494).
Ἐδῶ μέ σαφήνεια ὁ ἅγιος ἐξηγεῖ ὅτι μόνο διά τά θέματα τῆς πίστεως ἐλέγχομε τόν προεστῶτα, ἐνῶ ὅλα τά ἄλλα τά ἀφήνομε στήν κρίσι τοῦ Θεοῦ. Χαρακτηριστικά
καί στό σημεῖο αὐτό ἀναφέρει: «εἰ μὲν γάρ δόγμα ἔχει διεστραμμένον, κἄν ἄγγελος ᾖ, μή πείθου». Τό «μή πείθου» δέν ἔχει φυσικά τήν ἔννοια νά μήν πεισθῆς στό διεστραμμένο δόγμα τοῦ προεστῶτος, ἀλλά νά μήν ὑποταχθῆς εἰς αὐτόν.
Στήν ἑρμηνεία τοῦ ΡΜΓ΄(143) ψαλμοῦ ὁ ἅγιος μᾶς δίδει παραστατικά τό μέτρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας στά θέματα τῆς πίστεως. Λέγει δέ τά ἑξῆς:
«Ὅταν οὖν εὐ ποιεῖν δέῃ, πᾶς ἄνθρωπός σοι ἐγγὺς ἔστω· ὅταν δὲ ὁ τῆς ἀληθείας γυμνάζηται λόγος, ἐπιγίνωσκε τὸν οἰκεῖον καὶ τὸν ἀλλότριον. Κἂν ἀδελφὸν ἔχῃς ὁμοπάτριον καὶ ὁμομήτριον, καὶ μὴ κοινωνήσῃ σοι κατὰ τὸν τῆς ἀληθείας νόμον, ἔστω σοι τοῦ Σκύθου βαρβαρικώτερος· κἂν Σκύθης, κἂν Σαυρομάτης ᾖ, τῶν δογμάτων δὲ εἰδῇ τὴν ἀκρίβειαν, καὶ πιστεύῃ τοῦτο ὃ καὶ αὐτὸς σύ, αὐτοῦ τοῦ τὰς αὐτὰς ὠδῖνας σοὶ λύσαντος οἰκειότερος ἔστω καὶ ἐγγύτερος· καὶ τὸν βάρβαρον καὶ τὸν οὐ τοιοῦτον ἐντεῦθεν διακρίνωμεν, μὴ ἀπὸ τῆς γλώττης, μηδὲ ἀπὸ τοῦ γένους, ἀλλ' ἀπὸ τῆς γνώμης καὶ τῆς ψυχῆς. Τοῦτο γὰρ μάλιστα ἄνθρωπος, ὅταν δογμάτων ἀκρίβειαν ἔχῃ καὶ πολιτείαν φιλόσοφον...» (ΕΠΕ 7,400 καί P.G. 55, 461).
Kαί εἰς αὐτό τό σημεῖο μέ πολύ σαφήνεια ὁ ἅγιος ξεχωρίζει τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τήν οἱανδήποτε ἄλλη βοήθεια καί συμπαράστασι. Τά παραδείγματα πού ἀναφέρει, τῶν βαρβάρων καί πολεμικῶν λαῶν, δεικνύουν καθαρά ὅτι ἡ ἀληθινή πίστις μᾶς ἑνώνει μέ τόν πλέον βάρβαρο καί ἀπολίτιστο, ἐνῶ ἡ πλάνη καί ἡ αἵρεσις καί τόν πλέον οἰκεῖο τόν καθιστᾶ ἐκκλησιαστικά τόν μεγαλύτερο ξένο καί ἐχθρό. Καί ὅλα αὐτά βεβαίως, χωρίς νά περιμένωμε συνοδικές ἀποφάσεις, ἰσχύουν δι’ ὅλους.
Παρ’ ὅτι λοιπόν, ὅπως βλέπομε, ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος διδάσκει σαφῶς τήν ἀπομάκρυνσι ἀπό τούς αἱρετικά φρονοῦντας προεστῶτας, ἄν ἐξετάσωμε τήν στάσι του καί τήν διδασκαλία του κατά τήν περίοδο τῆς ἐξορίας του, θά διαπιστώσωμε ἀβίαστα ὅτι ὑπερέβη ὅλους τούς ἄλλους ἁγίους εἰς τό θέμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐπικοινωνίας μέ τόν Ἐπίσκοπο, διότι κατά τήν περίοδο τῆς ἐξορίας του ἐδίδασκε σαφῶς καί ἀπροκάλυπτα τήν ἐκκλησιαστική ἀποτείχισι ἀπό τούς Ἐπισκόπους ὄχι μόνο διά θέματα πίστεως, ἀλλά καί διά θέματα δικαιοσύνης.
Αὐτός δηλαδή, ὁ ὁποῖος ἔλεγε ὅτι τό σχίσμα δέν τό συγχωρεῖ οὔτε τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου, προέτρεπε, ἐνεθάρρυνε καί ἐγκωμίαζε ὅσους διέκοψαν τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς διαδόχους του Ἀρσάκιο καί Ἀττικό καί ὅσους ἐπικοινωνοῦσαν μετ’ αὐτῶν, καί μάλιστα ὑφιστάμενοι διωγμούς, κινδύνους καί μαρτύρια. Ὅλοι αὐτοί δέ «οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης» (ὄχι πίστεως), κληρικοί καί λαϊκοί παρέτειναν τό σχίσμα, διά τῆς ἀποτειχίσεως ἀπό τόν Πατριάρχη καί τούς κοινωνοῦντας μέ αὐτόν, μέχρι τῆς ἐπαναφορᾶς τῶν λειψάνων του ἀπό τά Κόμανα στήν Κων/πολι ἐπί Πατριάρχου Πρόκλου, δηλαδή διάστημα περισσότερο ἀπό τριάντα χρόνια. Θά ἀναφέρωμε λοιπόν κάποια κείμενα τοῦ ἁγίου ἀπό τήν ἐξορία διά νά γίνη κατανοητό τό θέμα καί θά τό τοποθετήσωμε ἐν συνεχείᾳ μέσα στήν Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας καί στά δικαιώματα τῶν Ὀρθοδόξων.
Κατ’ ἀρχάς θά ἀναφέρωμε ἕνα θαυμάσιο κείμενο ἀπό ἐπιστολή τοῦ ἁγίου πρός τόν ἐξόριστο Ἐπίσκοπο Κυριακό. Ὁ Κυριακός, μετά τήν ἐξορία τοῦ ἁγίου, δέν ἤθελε νά ἐπικοινωνήση ἐκκλησιαστικά μέ τόν διάδοχό του Ἀρσάκιο καί δι’ αὐτό ἐξορίσθη. Ὁ ἅγιος μέ ἐπιστολές του τόν παρηγορεῖ καί τόν ἐνισχύει διά νά ὑπομείνη τά δεινά τῆς ἐξορίας, ἐνῶ δέν ἀφήνει οὔτε ἴχνος ὑποψίας ὅτι ὁ Κυριακός δέν ἔπραξε σωστά, ἀπεναντίας δέ ἀναφέρει ὅτι ὅλα αὐτά πού ὑποφέρει θά γίνουν αἰτία νά ἀποκομίση πολύ μισθό ἀπό τόν Θεό.
Σέ μία λοιπόν ἀπό τίς ἐπιστολές πρός αὐτόν ἀναφέρει τά ἑξῆς:
«Ἤκουσα γὰρ κἀγὼ περὶ τοῦ λήρου ἐκείνου τοῦ Ἀρσακίου, ὃν ἐκάθισεν ἡ βασίλισσα ἐν τῷ θρόνῳ, ὅτι ἔθλιψε τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τὰς παρθένους μὴ θέλοντας αὐτῷ κοινωνῆσαι. Πολλοὶ δὲ αὐτῶν δι' ἐμὲ καὶ ἐν φυλακῇ ἀπέθανον. Ὁ γὰρ προβατόσχημος ἐκεῖνος λύκος, ὁ σχῆμα μὲν ἔχων ἐπισκόπου, μοιχὸς δὲ ὑπάρχων –ὡς γὰρ ἡ γυνὴ μοιχαλὶς χρηματίζει ἡ ζῶντος τοῦ ἀνδρὸς ἑτέρῳ συναφθεῖσα οὕτω καὶ οὗτος μοιχός ἐστιν– οὐ σαρκός, ἀλλὰ πνεύματος· ζῶντος γὰρ ἐμοῦ ἥρπασέ μου τὸν θρόνον τῆς ἐκκλησίας» (ΕΠΕ 38, 240).
Ἐδῶ ὁ ἅγιος ...συντάσσεται μέ τούς ἀποτειχισμένους καί κατηγορεῖ τόν Ἀρσάκιο μέ βαριές ἐκφράσεις, λέγοντας ὅτι εἶναι μοιχός καί προβατόσχημος λύκος. Ἡ ἔκφρασις μάλιστα «πολλοί δέ αὐτῶν δι’ ἐμέ καί ἐν τῇ φυλακῇ ἀπέθανον» δηλώνει ἀπερίφραστα ὅτι δέν ὑπῆρχε θέμα πίστεως διά τήν ἀποτείχισι, ἀλλά θέμα δικαιοσύνης. Ἔχομε δηλαδή ἐφαρμογή τοῦ ΛΑ΄ (31ου) ἀποστολικοῦ Κανόνος. Τό ὅτι τά θέματα τῆς δικαιοσύνης εἶναι πολύ κατώτερα ἀπό τά θέματα τῆς πίστεως, μόλις εἶναι ἀνάγκη νά τό ἀναφέρωμε. Ἀπό αὐτό λοιπόν γίνεται ἀντιληπτό πόσο αὐστηρότερος θά ἦτο ὁ ἅγιος διά τά θέματα τῆς πίστεως.
Στούς φυλακισμένους ἐπίσης Ἐπισκόπους καί κληρικούς, οἱ ὁποῖοι ἦσαν ἀποτειχισμένοι ἀπό τόν Πατριάρχη, ἐξ αἰτίας τῆς ἐξορίας του, ὁ ἅγιος ἔγραφε:
«Μακάριοι τοῦ δεσμωτηρίου, καὶ τῆς ἁλύσεως, καὶ τῆς τῶν δεσμῶν ὑποθέσεως ὑμεῖς· μακάριοι καὶ τρισμακάριοι, καὶ πολλάκις τοῦτο, οἳ πᾶσαν ἀνηρτήσασθε τὴν οἰκουμένην τῷ περὶ ὑμᾶς φίλτρῳ, ἐραστὰς ὑμῶν καὶ τοὺς πόρρωθεν ὄντας πεποιήκατε. Πανταχοῦ γῆς καὶ θαλάττης ᾄδεται ὑμῶν τὰ κατορθώματα, ἡ ἀνδρεία, ἡ ἀπερίτρεπτος γνώμη, τὸ ἀδούλωτον φρόνημα. Οὐδὲν ὑμᾶς κατέπληξε τῶν δοκούντων εἶναι δεινῶν, οὐ δικαστήριον, οὐ δήμιος, οὐ βασάνων νιφάδες, οὐκ ἀπειλαὶ μυρίων γέμουσαι θανάτων, οὐ δικαστὴς πῦρ ἀπὸ τοῦ στόματος ἀφιείς.....Ἐγγέγραπται ὑμῶν τὰ ὀνόματα ἐν βίβλῳ ζωῆς, μετὰ τῶν ἁγίων κατηριθμήθητε μαρτύρων. ...Ὑμεῖς οἱ νόμοις πατέρων καὶ θεσμοῖς παραβαθεῖσι, καὶ ἱερωσύνῃ ἐπηρεαζομένῃ καὶ παρανομουμένῃ παραστάντες, καὶ τοσαῦτα παθόντες ὑπὲρ ἀληθείας, καὶ τοῦ λῦσαι συκοφαντίας ἀναισχύντους οὕτως, ἐννοήσατε ἡλίκην λήψεσθε τὴν ἀμοιβήν» (ΕΠΕ 38,48).
Ὁ ἅγιος λοιπόν ὅλους τούς ἀποτειχισμένους καί μή κοινωνοῦντας ἐκκλησιαστικῶς μετά τοῦ παρανόμου Πατριάρχου τούς συγκαταριθμοῦσε μετά τῶν μαρτύρων, ἐφ’ ὅσον ἔλεγε «ἐγγέγραπται τά ὀνόματα ὑμῶν ἐν βίβλῳ ζωῆς, μετά τῶν ἁγίων κατηριθμήθητε μαρτύρων».
Ἡ ἀποτείχισις κληρικῶν καί λαϊκῶν τήν περίοδο αὐτή τῆς ἐξορίας τοῦ ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου δέν συνέβαινε μόνο στήν Κων/πολι ἀλλά καί στήν Ἀντιόχεια, τήν Καισάρεια καί σχεδόν σέ ὅλη τήν αὐτοκρατορία. Θά ἀναφέρωμε ἕνα χαρακτηριστικό τμῆμα ἀπό ἐπιστολή τοῦ ἁγίου πρός τήν ὁσία Ὀλυμπιάδα, τήν διακόνισσα, διά νά κατανοήσωμε τήν στάσι τῶν κληρικῶν ἔναντι τῶν Ἐπισκόπων των στήν Καισάρεια τῆς Καπαδοκίας:
«Ἐδήλωσε γάρ μοι ὁ κύριός μου Παιάνιος ὅτι οἱ πρεσβύτεροι αὐτοῦ τοῦ Φαρετρίου πάρεισιν αὐτόθι οἳ ἔφησαν ἡμῖν κοινωνεῖν καὶ μηδὲν κοινὸν ἔχειν πρὸς τοὺς ἐναντίους, μηδὲ συγγίνεσθαι αὐτοῖς, μηδὲ κοινωνῆσαι» (ΕΠΕ, 37,430).
Οἱ πρεσβύτεροι λοιπόν τοῦ Ἐπισκόπου Καισαρείας Φαρετρίου, διέκοψαν τήν ἐκκλησιαστική ἐπικοινωνία μέ τόν Φαρέτριον διά θέματα δικαιοσύνης, καί δέν ἤθελαν καμμία ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ ὅλους ὅσοι παρηνόμησαν ἤ συμφωνοῦσαν μέ αὐτούς, ἀλλά μόνο μέ τόν ἅγιο καί ὅσους συμφωνοῦσαν μέ αὐτόν.
Εἶναι πολλές οἱ ἐπιστολές σέ κληρικούς καί λαϊκούς, στίς ὁποῖες ὁ ἅγιος δηλώνει ἀπερίφραστα ὅτι συντάσσεται μέ τούς ἀποτειχισμένους, τούς ὁποίους ἐπαινεῖ καί ἐνθαρρύνει στόν ἀγῶνα των. Φυσικά ὁ ἅγιος δέν θεωροῦσε ὅτι οἱ ἀποτειχισμένοι ἔκαναν σχίσμα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά ὅτι αὐτοί μέ τήν ἔνστασί των εὑρίσκοντο εἰς τήν Ἐκκλησία καί οἱ συμβιβασμένοι ἦσαν ἐκτός αὐτῆς. Διότι δέν θά ἠδύνατο διαφορετικά ὄχι νά ἐπαινέση αὐτήν τήν πρᾶξι τῆς ἀποτειχίσεως, ἀλλά οὔτε νά τήν θεωρήση νόμιμη.
Θά ἀναφέρωμε ἐν κατακλεῖδι καί ἕνα ὑπέροχο τμῆμα ἀπό ἐπιστολή πάλι τοῦ ἁγίου πρός τήν ὁσία Ὀλυμπιάδα, τό ὁποῖο δεικνύει τήν γνώμη τήν ὁποία εἶχε ὁ ἅγιος διά τούς Ἐπισκόπους τῆς ἐποχῆς του καί τό ὁποῖο βεβαίως ἔχει πολλά νά πῆ καί σέ μᾶς σήμερα:
«Οὐδένα γὰρ λοιπὸν δέδοικα
ὡς τοὺς ἐπισκόπους
πλὴν ὀλίγων»
(ΕΠΕ 37, 440).
Ὁ ἅγιος δηλώνει ἐδῶ ὅτι δέν ἐφοβήθηκε τίποτε περισσότερο ἀπό τούς Ἐπισκόπους. Ἀναφέρει δέ ὅτι ὀλίγοι ἦσαν ἐκεῖνοι πού συμπεριφέροντο ἀναλόγως εἰς τό ἀξίωμά των. Εἶναι βεβαίως φυσικό ὁ ἅγιος νά ἔχη αὐτή τή γνώμη, καθ’ ὅσον ὅλα τά δεινά τά ὑπέστη ἀπό τούς Ἐπισκόπους, μέ πρῶτο τόν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Θεόφιλο. Αὐτό καί σήμερα θά πρέπει πολύ νά μᾶς προβληματίση ὡς πρός τούς λόγους πού ἡ Ἐκκλησία εὑρίσκεται εἰς αὐτήν τήν κατάστασι καί ἡ αἵρεσις τοῦ Οἰκουμενισμοῦ διαρκῶς προοδεύει.
(π. Εὐθυμίου Τρικαμηνᾶ, Ἱερομονάχου, Ἡ διαχρονικὴ συμφωνία τῶν ἁγ. Πατέρων γιὰ τὸ ὑποχρεωτικὸ τοῦ ΙΕ΄ Κανόνος τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου περὶ διακοπῆς μνημονεύσεως τοῦ Ἐπισκόπου).
(*) «Αἱρετικοὶ πρὸ συνοδικῆς κρίσεως»: Στὴν ἴδια κατηγορία ὑπάγονται σήμερα καὶ οἱ Οἰκουμενιστές, οἱ ὁποῖοι –δὲν ἔχουν κριθεῖ ἕως τώρα ἀπὸ Σύνοδο– ἀλλά, π.χ.:
α) καταλύουν τὸ 8ο, 9ο και 10ο ἄρθρο τοῦ Σύμβόλου περὶ Πίστεως «Μίαν Ἐκκλησίαν» καὶ «ἓν Βάπτισμα», ἀποδεχόμενοι πολλὲς Ἐκκλησίες καὶ πολλὰ βαπτίσματα (θεωρία τῶν κλάδων, βαπτισματική θεολογία, ευχαριστιακή εκκλησιολογία, θέση περὶ διηρημένης Ἐκκλησίας...).
β) βλασφημοῦν εἰς τὴν Ἁγία Τριάδα, χωρὶς νὰ ἄρουν τὶς δηλώσεις τους, παρὰ τὴν κριτικὴ ποὺ ἔγινε, ἀφοῦ
i) δηλώνουν ὅτι οἱ Ἅγιοί μας ἀπατήθηκαν ἀπὸ τὸν Διάβολο καὶ συνετέλεσαν στὸ σχίσμα μὲ τοὺς Παπικούς, δηλώνουν ὅτι ἔχουμε τὸν ἴδιο Θεὸ μὲ τοὺς Μουσουλμάνους καὶ ἐπιτρέπουν στὸν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, ποὺ διετύπωσε τὰ παραπάνω, νὰ εἶναι ἀκόμα Πατριάρχης, τὸν ὑποδέχονται δὲ (οἱ Ἐπίσκοποι) στὴν Ἑλλάδα μὲ τὴ φράση ποὺ ἁρμόζει στὸν Κύριο:«Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος»!
ii) δηλώνουν ἀμετανοήτως ὅτι τὸ filioque δὲν εἶναι αἵρεση καὶ ὑπεστήριξαν αὐτὴ τὴ κακόδοξη θέση χρησιμοποιώντας μιὰ ἄλλη βλάσφημη φράση (Καλαβρύτων Ἀμβρόσιος): δὲν ἤμουν ἐγὼ στὴν Ἁγία Τριάδα γιὰ νὰ δῶ ἀπὸ ποιόν γίνεται ἡ ἐκπόρευση τοῦς Ἁγίου Πνεύματος· μιὰ πραγματικὰ βέβηλη ἔκφραση, ποὺ ἴσως δηλώνει καὶ ἀπιστία, ἀφοῦ θέτει ὡς προϋπόθεση τῆς Πίστεως τὴν προσωπικὴ ἔρευνα τῆς Ἁγίας τριάδος, ὡσὰν νὰ μὴν ὑπάρχει ἡ σχετικὴ διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἐπὶ τοῦ θέματος!
γ) Συμπροσεύχονται ΟΧΙ τυχαίως ἢ παρεμπιπτόντως, ἀλλὰ σκοπίμως, πρὸς τὸν σκοπὸ τῆς ἐμπέδωσης τῆς αἱρετικῆς θέσεως ὅτι καὶ οἱ αἱρετικοὶ ἀποτελοῦν Ἐκκλησία.Ὅλα αὐτὰ ἡ Ἱεραρχία τὰ γνωρίζει, ἀλλ’ «ἀγρὸν ἠγόρασε