«Αν όλος ο κόσμος βαδίσει προς μια κατεύθυνση, κι ο Χριστός προς την άλλη, εγώ θα πάω πίσω από τον Χριστό...»
Fyodor Dostoyevsky
.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον
Τὸ Πνεῦμα τό Ἅγιον ὑπῆρχε, ὑπάρχει καὶ θὰ ὑπάρχει. Παρακάλεσέ Το νὰ ἐπιφοιτήοει πάνω σου, γιὰ νὰ βρίσκεσαι πάντοτε ἐντός τῆς Χάριτός Του.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι ζωὴ ὅλων τῶν ὄντων, Πνεῦμα ζωοποιόν. Παρακάλεσέ Το νὰ ζωοποιήσει τὴν ψυχή σου γιὰ τὴν αἰώνια ζωή.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι πῦρ. Παρακάλεσέ Το νὰ ἀποτεφρώσει ὅλο τὸ κακὸ ἐντός σου καὶ νὰ ἀνάψει μέσα σου τὸν λύχνο τῆς καρδιᾶς σου γιὰ πάντα, ὥστε νὰ μὴ τὴν καταλάβει κανένα σκότος.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι φῶς. Παρακάλεσέ Το νὰ σὲ φωτίσει, γιὰ νὰ λάμψεις ὡς ἀστὴρ στὸ πνευματικὸ στερέωμα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι Θεός. Παρακάλεσέ Το νὰ σὲ ἁγιάσει καὶ νὰ σὲ καταστήσει μέτοχον Αὐτοῦ εἰς τοὺς αἰώνας.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι τὸ πᾶν. Παρακάλεσέ Το ὡς «θησαυρὸ τῶν ἀγαθῶν» νὰ ἐκχυθεῖ στὴν καρδιά σου καὶ νὰ τὴν πληρώσει μὲ τὴν ἀτελεύτητη χαρά, γιὰ νὰ εἶσαι πλούσιος εἰς τοὺς αἰώνας.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι Πνεῦμα ἀθάνατον. Παρακάλεσέ Το νὰ γίνεις καὶ σὺ πνεῦμα, διότι εἶναι ἀδύνατον στὴν σάρκα καὶ τὸ αἷμα νὰ κληρονομήσουν τὴν αἰώνιο ζωή. Πρέπει καὶ αὐτὰ μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ αὐτὴν ἀκόμη τὴν ζωὴ νὰ γίνουν πνευματικά. Λέγε στὴν καρδιά σου:...
«Καρδιά μου, τί κάνεις ἐδῶ στὴν γῆ; Γιατί βασανίζεσαι καὶ δὲν θέλεις νὰ ὑψωθεῖς πάνω ἀπὸ τὴν σκόνη; Γιατί λυπᾶσαι γιὰ τὶς γήινες δυσκολίες καὶ ἀτυχίες; Διότι ἐδῶ στὴν γῆ τίποτε δὲν ὁμοιάζει μὲ τὸν οὐρανὸ καὶ τὴν δικαιοσύνη Του, ἐνῶ ἐσύ πρέπει νὰ ἀνήκεις στὸν οὐρανό».
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον σὲ καλεῖ στὸν οὐρανό. Ὤ, γρηγόρησον, γρηγόρησον, γιὰ νὰ ἀνταποκριθεῖς στὴν κλήση Του!
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι Παράκλητος. Πρόσελθε νοερῶς καὶ ἐπίπεσε ἐπὶ τοῦ στήθους καὶ κλάψε ἔμπροσθέν Του. Ἀνάγγειλέ Του τὶς θλίψεις σου καὶ τὶς λῦπες σου. Παρακάλεσέ Τον καὶ μὴ ντραπεῖς γιὰ τὶς ἀδυναμίες σου, διότι Αὐτὸς εἶναι Πατέρας σου καὶ δὲν θὰ σὲ αἰσχυνθεῖ οὔτε θὰ σὲ ἀποστραφεῖ. Ἀντιθέτως, Αὐτὸς εἶναι ἀγαθὸς (Ματθ. ιθ’, 17). Αὐτὸς ὅλα θὰ τὰ κατανοήσει, θὰ σὲ παρηγορήσει μὲ θεϊκὴ παρηγοριὰ ἀπεριόριστη καὶ ἀνεξάντλητη καὶ θὰ ἐξαλείψει κάθε δάκρυ ἀπὸ τὰ μάτια σου (Ἀποκ. ζ΄, 17).
Βλέπε τὸν ἐπίγειο Ναὸ πῶς εἶναι διακοσμημένος μὲ πολλὰ ἄνθη καὶ ἐνθυμοῦ ὅτι τὸ Πνεῦματὸ Ἅγιον ἔχει τὴν δύναμι νὰ σὲ πλημμυρίσει μὲ εὐωδία ζωῆς, ἡ ὁποία δὲν θὰ μαραθεῖ εἰς τοὺς αἰώνας.
Ὢ Πνεῦμα Ἅγιον, δῶσε νὰ σὲ διακονοῦμε ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ, καὶ «ἐλθέ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν». Δὲν νοσταλγεῖ τόσο ἡ ἔρημος γιὰ τὶς σταγόνες τῆς βροχῆς, ὅσο νοσταλγεῖ ἡ καρδιὰ μας περιμένοντας τὸν ἐρχομό Σου. Ἐλθέ πρὸς ἡμᾶς, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἡ χαρὰ ἡμῶν, τὸ πᾶν ἡμῶν.
Σὺ εἶσαι ὁ Αἰώνιος Θεὸς καὶ ἐν τῇ ἀγάπῃ Σου θὰ παραμείνουμε εἰς τοὺς αἰώνας, καὶ ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι ἕνα ὄνειρο καὶ ἕνα ποτάμι ποὺ ρέει δίπλα μας.
Ὁσίου Παρθενίου τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου
Ἱ.Μ.Προδρόμου Καρέα
www.orthodoxia-ellhnismos.gr
Προσευχή στο Άγιο Πνεύμα
Βασιλεύ Ουράνιε, Παράκλητε, το Πνεύμα το Άγιον, ελθέ μεθ’ ημών και αγίασον ημάς. (Ιωαν. ιδ’ 17).
Πνεύμα Οδηγητικόν, οδήγει ημάς επί τρίβους δικαιοσύνης.
(Ιωαν. ιδ’ 17).
Πνεύμα Διδακτικόν, κατάστησον ημάς διδακτούς Θεού.
(Α’ Κορ. β’ 13).
Πνεύμα Αληθείας, αποκάλυπτε εις ημάς τα μυστήρια της Βασιλείας των Ουρανών.
(Ιωαν. ιδ’ 17).
Πνεύμα Σοφίας, διάνοιγε τους οφθαλμούς της διανοίας μας ίνα κατανοή τα θαυμάσια εκ του Νόμου Σου.
(Α’ Κορ. ιβ 8 – Ψαλμ. 118).
Πνεύμα Συνέσεως, απομάκρυνε την αφροσύνη μας.
(Β’ Τιμ. α’ 7).
Πνεύμα Υπομνηματικόν, υπενθύμιζε εις ημάς τον υψηλόν μας προορισμόν.
(Ιωαν.ιδ’. 17)
Πνεύμα Παράκλητον, ενίσχυε ημάς εις τας θλίψεις του βίου τούτου.
(Ιωαν. ιδ’ 17).
Πνεύμα Ευθές, εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις ημών.
(Ψαλ. Ν’ 12).
Πνεύμα Δυνάμεως, ενίσχυε ημάς εις την άρσιν του καθ’ ημέραν σταυρού μας.
(Πραξ. α’ 8).
Πνεύμα Φωτός, καταύγαζε τα σκότη της νυκτός της παρούσης ζωής.
Πνεύμα Ερευνητικόν, ερευνόν και ετάζον καρδίας και νεφρούς, χάριζε εις ημάς συνείδησιν αγαθήν.
(Α’ Κορ. β’ 10).
Πνεύμα Λαλούν, λάλει αγαθά εις τας καρδίας ημών.
(Ματθ. ι’ 20).
Πνεύμα Ζωοποιούν, ανόρθωσον τα εκ της αμαρτίας παραλελυμένα και νεκρά μας μέλη. ( Ιωαν. ς’ 63).
Πνεύμα Πληρούν, πλήρωσον τας καρδίας ημών, πίστεως, ελπίδος και αγάπης.
(Λουκ. α’ 41).
Πνεύμα Προφητικόν, χάριζε εις ημάς παρρησίαν προφήτου εις τας πονηράς κα δυσκόλους ημέρας μας.
(Πραξ. α’ 16).
Πνεύμα Υιοθεσίας, κάμε να κράζωμεν εκ βάθους καρδίας, Αββά ο Πατήρ.
(Ρωμ. η’ 15).
Πνεύμα Ελευθερίας, ελευθέρωσον ημάς από τα σύγχρονα είδωλα .
(Β’ Κορ.γ’ 17).
Πνεύμα Συναντιλήψεως, γίνου αντιλήπτωρ εις τας ασθενείας μας.
(Ρωμ. η’ 26).
Πνεύμα Μεσιτικόν, μεσίτευε υπέρ ημών «στεναγμοίς αλαλήτοις».
(Ρωμ. η’ 26).
Πνεύμα Αγάπης, δημιούργησε εντός ημών καρδίας παλλομένας από αγάπην και αφοσίωσιν. (Β’ Τιμ. α’ 7).
Πνεύμα Μαρτυρούν, κατάστησέ μας ζώσαν μαρτυρίαν Ιησού Χριστού εις την εποχήν μας.
(Εβρ. ι’ 15).
Πνεύμα Κύριον, αποκάλυψον εις ημάς την αληθινήν Σου λατρείαν.
(Α’ Κορ. ιβ’ 5).
Πνεύμα Κατασκηνούν, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν.
(Α’ Κορ. ς’ 19).
Και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος,
Και σώσον Αγαθέ τας ψυχάς ημών.
Αμήν.
Ο Κύριος αγαπά τους ανθρώπους. Εν τούτοις παραχωρεί τις θλίψεις, για να γνωρίσουν οι άνθρωποι την αδυναµία τους και να ταπεινωθούν και µε την ταπείνωση να λάβουν το Άγιο Πνεύµα. Με το Άγιο Πνεύµα όλα γίνονται ωραία, χαρούµενα, υπέροχα....
Άγιος Σιλουανός Αθωνίτης
ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΑΓΚΗ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΑ ΑΓΙΟ
Στὴ σημερινὴ ἐποχή, ἀδελφοί μου, ὑπάρχουν δύο ἀντιμαχόμενες παρατάξεις· ἡ μία λατρεύει τὴν ὕλη, ἡ ἄλλη –ἐμεῖς– λατρεύουμε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο. Αὐτοὶ λένε, ἐκ τῆς ὕλης τὸ πνεῦμα· ἐμεῖς λέμε, ἐκ τοῦ Πνεύματος ἡ ὕλη. Τελικῶς θὰ νικήσῃ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο.
Ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ Πνεῦμα ἅγιο. Χωρὶς αὐτὸ ἡ ζωή μας ἐξασθενεῖ, καταπίπτει, μένει χωρὶς χάρι καὶ φῶς, χάνει τὸν προσανατολισμό της. Μακριὰ ἀπὸ τὸ πανάγιο Πνεῦμα οἱ ἄνθρωποι γίνονται ὑλισταί, ἄνθρωποι τῆς ὀκᾶς. Σὲ ὅποια παράταξι κι ἂν ἀνήκουν, κυριαρχεῖ τὸ σύνθημα τῶν ἐπικουρείων «φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» (Ἠσ. 22,13 = Α´ Κορ. 15,32)· ἀνέσεις, καλοπέρασι, ἀπολαύσεις, ἀπιστία, ἀμέλεια.
Τ᾽ ἀποτελέσματα; Ἐμένα ρωτᾶτε; Ἡ Ὕδρα, ἕνα νησάκι εὐλογημένο, ταράχθηκε ἀπὸ μιὰ τραγῳδία. Δυὸ μαθήτριες τῆς τελευταίας τάξεως τοῦ λυκείου, ἐπηρεασμένες ἀπὸ διδάγματα τοῦ ὑλισμοῦ, συμφώνησαν ν᾽ αὐτοκτονήσουν. Πῆγαν σ᾽ ἕνα βράχο ὕψους 30 μέτρων. Ἡ μία ἔκανε βουτιὰ στὸ χάος καὶ αὐτοκτόνησε, ἡ ἄλλη τὴν τελευταία στιγμὴ δίστασε καὶ σταμάτησε. Ἄφησαν ὅμως μιὰ ἐπιστολή, ποὺ θά ᾽πρεπε νὰ τὴ διαβάσουν ὅλοι οἱ γονεῖς. Ἐμεῖς, λένε, εἴμαστε ἀπὸ σπίτια ποὺ δὲ μᾶς ἔλειψε τίποτε, ἡ μάνα κι ὁ πατέρας ποτέ δὲ μᾶς μάλωσαν – τὰ γράφει ἡ ἐπιστολή. Χορτάσαμε, ἀηδιάσαμε. Ἡ ζωὴ ἔτσι δὲν ἔχει νόημα, καὶ αὐτοκτονοῦμε…
Ὦ πατέρες καὶ μητέρες, δὲν εἶνε ἔτσι ἡ ζωή. Ζωὴ ἴσον καθῆκον, θυσία! Μόνο ὅποιος ἀγωνίζεται καὶ θυσιάζεται γιὰ μιὰ ἰδέα, γιὰ ἕνα ἰδανικό, αὐτὸς ζῇ, οἱ ἄλλοι αὐτοκτονοῦν.
Ποιά εἶνε παρακαλῶ ἡ ἰδέα σου, ποιό τὸ ἰδανικό σου; σπίτι, αὐτοκίνητο, λεφτά…;
Μικρὲς ἰδέες. Ὑπάρχουν ἰδέες μεγάλες ποὺ γέννησε ὁ οὐρανὸς καὶ ἀπεκάλυψε τὸ πανάγιο Πνεῦμα.
Ἐμᾶς τὸ ἔθνος μας ἔζησε μὲ μεγάλες ἰδέες. Ἂς παρακαλέσουμε σήμερα τὸ Θεό, νὰ ἔρθῃ Πνεῦμα ἅγιο στὰ σπίτια, στὰ σχολεῖα, στὰ δικαστήρια, στὸ στρατό, στὴ βουλή, στοὺς ἄρχοντες καὶ στὸ λαό, σὲ πλουσίους καὶ φτωχούς. Ἂς ἔρθῃ πάλι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο, νὰ μᾶς καθαρίσῃ, νὰ μᾶς ἁγιάσῃ, νὰ μᾶς ζωοποιήσῃ, νὰ γίνουμε ὑπάρξεις πνευματικές, ἀντάξιοι ἁγίων προγόνων, νὰ συνεχίσουμε τὴν ἱστορία τοῦ μικροῦ ἀλλὰ ἐνδόξου τούτου ἔθνους· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Τριάδος Πτολεμαΐδος τὴν Δευτέρα 30-5-1977.
...σαν έρθει το Άγιο Πνεύμα στην ψυχή, τότε θα δούμε το Θεό...
Πολύ μας αγαπάει ο Κύριος’ αυτό το έμαθα από το Άγιο Πνεύμα, που μου έδωσε Εκείνος κατά το μέγα Του έλεος. Γέρασα και ετοιμάζομαι για το θάνατο και γράφω την αλήθεια από αγάπη για τους ανθρώπους. Το Άγιο Πνεύμα, που μου έδωσε ο Κύριος, θέλει να σωθούν όλοι, να γνωρίσουν όλοι το Θεό.
Ήμουνα χειρότερος κι από έναν βρωμερό σκύλο, εξαιτίας των αμαρτιών μου’ σαν άρχισα όμως να ζητώ συγχώρηση από το Θεό, Αυτός μου έδωσε όχι μόνο τη συγχώρηση αλλά και το Άγιο Πνεύμα. Έτσι, εν Πνεύματι Αγίω, γνώρισα το Θεό.
Βλέπεις αγάπη που έχει ο Θεός για μας; Ποιος, αλήθεια, θα μπορούσε να περιγράψει την ευσπλαχνία Του;
Αδελφοί μου, πέφτω στα γόνατα και σας παρακαλώ, πιστεύετε στο Θεό, πιστεύετε πως υπάρχει το Άγιο Πνεύμα, που μαρτυρεί για το Θεό σ’ όλες τις εκκλησίες μας, αλλά και στην ψυχή μου.
Το Άγιο Πνεύμα είναι αγάπη.
Και η αγάπη αυτή πλημμυρίζει όλες τις ψυχές των ουρανοπολιτών αγίων. Και το ίδιο Άγιο Πνεύμα είναι στη γη, στις ψυχές όσων αγαπούν το Θεό. Εν Πνεύματι Αγίω οι ουρανοί βλέπουν τη γη, ακούνε τις προσευχές μας και τις προσκομίζουν στο Θεό.
Ζούμε στη γη και δεν βλέπουμε το Θεό, δεν μπορούμε να Τον δούμε.
Αλλά σαν έρθει το Άγιο Πνεύμα στην ψυχή, τότε θα δούμε το Θεό, όπως Τον είδε ο άγιος Στέφανος (Πραξ. 7, 55-56).
Η ψυχή και ο νους αναγνωρίζουν αμέσως με το Άγιο Πνεύμα ότι Αυτός είναι ο Κύριος.
Έτσι ο άγιος Συμεών ο Θεοδόχος, με το Άγιο Πνεύμα, αναγνώρισε στο μικρό βρέφος τον Κύριο (Λουκ. 2, 25-32). Έτσι και ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, με το Άγιο Πνεύμα επίσης, αναγνώρισε τον Κύριο και Τον υπέδειξε στους ανθρώπους.
Και στον ουρανό και στη γη ο Θεός γνωρίζεται μόνο με το Άγιο Πνεύμα, όχι με την επιστήμη.
Και τα παιδιά που δεν σπούδασαν καθόλου, γνωρίζουν τον Κύριο με το Άγιο Πνεύμα.
Χωρίς το Άγιο Πνεύμα κανείς δεν μπορεί να γνωρίσει το Θεό και πόσο πολύ μας αγαπάει.
Ακόμα κι αν διαβάζουμε ότι μας αγάπησε και έπαθε από αγάπη για μας, σκεφτόμαστε γι’ αυτά μόνο με το νου, αλλά δεν καταλαβαίνουμε όπως πρέπει, με την ψυχή, την αγάπη του Χριστού.
Όταν όμως μας διδάξει, τότε γνωρίζουμε με ενάργεια και αισθητά την αγάπη’ τότε γινόμαστε όμοιοι με τον Κύριο.
από τις γραφές του αγ. Σιλουανού του Αθωνίτη
http://misha.pblogs.gr
ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΝΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ (ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ)
Δέχου Δέσποτα, Πανάγαθε Παράκλητε, μοναδική Ἁγία καί προσκυνουμένη καί ὁμοούσιος καί ἀδιαίρετος Τριάς, τήν πενιχράν ταύτην παράκλησιν, ἥν ηὐδόκησας προσφέρειν Σοί, ἄνθρωπος ἁμαρτωλός καί κατακεκριμένος καί συγχώρησόν μοι τά παραπτώματα, τά ἑκούσια καί τά ἀκούσια.
Ἐκ τῶν κρυφίων μου καθάρισόν με καί ἐκ τῶν πρός ἐμέ ἀλλοτρίων, ἐλέησον τόν δοῦλον Σου. Εὐδόκησον ἐπ’ ἐμοί τῷ ἁμαρτωλῷ καί ἐλεεινῷ καί τήν ἀδύναμον ψυχήν μου ἐπίσκεψον διά τῆς Σῆς χάριτος καί θεράπευσον τήν συντριβήν αὐτῆς.
Ἐλέησόν με Δέσποτα, Παράκλητε Θεέ, ἐλέησόν με· ἁγίασόν μου τήν ψυχήν καί τό σῶμα· φώτισόν μου τόν νοῦν καί τήν διάνοιαν· κάθαρον τό ἐμόν συνειδός ἀπό πάσης ἀκαθαρσίας, ἀπό λογισμῶν ῥυπαρῶν, ἀπό προφάσεων πονηρῶν, ἀπό νοήσεων Σε ὑβριζόντων, ἀπό πάσης ὑπερηφανείας καί οἰήσεως καί ἐπάρσεως, ἀλαζονείας τε καί θράσους καί ὑπεροψίας, σατανικῆς ταλαντεύσεως, φαρισαϊκῆς ὑποκρισίας καί ἀπό πάσης ἀχρείας καί πονηρᾶς συνηθείας. Ἀπό πάντων τούτων ἀπάλλαξόν με ἐντελῶς, Δέσποτα Κύριε, διά τῆς χάριτος τοῦ δεδοξασμένου Σου ὀνόματος.
Δώρισαί μοι μετάνοιαν ἀληθή, καρδίας συντριβήν, ταπείνωσιν, πραότητά τε καί ἡσυχίαν· πᾶσαν εὐσέβειαν χριστιανικήν, κατανόησίν τε και τέχνην πνευματικήν καί πᾶσαν σύνεσιν, ἐν εὐχαριστίᾳ καί ὑπομονῇ τελουμένην.
Ὦ Θεέ, διά τῆς χάριτος τῆς δόξης τοῦ ὀνόματός Σου, εἰσάκουσόν μου τοῦ ἁμαρτωλοῦ δεομένου Σου καί ἀξίωσόν με τόν ὑπόλοιπον τῆς ἀθλίας ζωῆς μου χρόνον, ἐν μετανοίᾳ γνησίᾳ διελθεῖν, μετά πάσης ταπεινώσεως, ἁγνότητος καί πνευματικῆς ἐγκρατείας.
Διατήρησόν με, Δέσποτα, ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ὁμολογίᾳ τῆς πρός Σέ Πίστεως, ἵν’ ἀξιωθῶ ἐν πάσαις ταῖς ἡμέραις τῆς ζωῆς μου ὑμνεῖν Σε, εὐλογεῖν Σε και δοξάζειν Σε λέγων:
Ἅγιος ὁ Θεός, ὁ Πατήρ ὁ Ἄναρχος· Ἅγιος Ἰσχυρός, ὁ Υἱός Αὐτοῦ ὁ Συνάναρχος· Ἅγιος Ἀθάνατος, τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον καί ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον· Τριάς Ἁγία δόξα Σοι.
Δόξα Σοι Ἁγία Τριάς ὁμουσία, ζωοποιέ καί ἀδιαίρετε· πάντων ἔνεκα δόξα Σοι.
Δόξα Σοι, Θεοτόκε, τῶν πιστῶν τό καταφύγιον, ἡ ἀπελευθέρωσις τῶν ἐν φυλακαῖς καί τῆς ἐμῆς ψυχῆς ἡ θεία παρηγορία. Τήν παναθλίαν ψυχήν μου, Θεοχαρίτωτε, τετρωμένην ὑπό τῶν βελῶν τοῦ πολεμήτορος, τῇ παντοδυνάμῳ μεσιτείᾳ Σου ἀνατίθημι· φύλαττε αὐτήν ἀλώβητον καί σκέπε καί σῶζε ἀπό τῶν μηχανῶν τοῦ ἀλάστορος, ἵνα κράζω Σοι· Χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε. Ἀμήν.
Μετάφραση
Δέξου Δέσποτα, πανάγαθε Παράκλητε, μοναδική Αγία και Προσκυνούμενη και Ομοούσια και Αδιαίρετη Τριάς, την πτωχή αυτή παράκληση, που ευδόκησες να Σου φέρει, άνθρωπος αμαρτωλός και κατακριμένος και συγχώρεσε τα παραπτώματά μου, εκούσια και ακούσια. Εκ των κρυφίων μου καθάρισόν με, και από τα ξένα ελέησε το δούλο Σου. Ευδόκησε εις εμέ τον αμαρτωλό και ελεεινό και την αδύναμη ψυχή μου επίσκεψε δια της χάριτός σου, και θεράπευσε την συντριβή της. Ελέησόν με, Δέσποτα, Παράκλητε. Θεέ, ελέησόν με, αγίασε την ψυχή και το σώμα μου, φώτισε τον νου και την διάνοιά μου, καθάρισε τη συνείδησή μου από κάθε ακαθαρσία, ακάθαρτους λογισμούς, προφάσεις πονηρές και νοήσεις υβριστικές και από κάθε εκθειασμό, υπερηφάνεια και έπαρση, αλαζονεία, θράσος και σατανική ταλάντευση, από κάθε φαρισαϊκή υποκρισία και υπεροψία και από κάθε αχρεία και πονηρή συνήθεια απάλλαξέ με τελείως, για χάρη της δόξας του ονόματός Σου. Και δώρισέ μου ειλικρινή μετάνοια, συντριβή της καρδίας μου και ταπείνωση, πραότητα και ησυχία, και κάθε χριστιανική ευλάβεια, κατανόηση και πνευματική τέχνη, με κάθε σύνεση, ευχαριστία και υπομονή τελουμένη. Ώ Θεέ, για χάρη της δόξας του ονόματός Σου άκουσέ με τον αμαρτωλό που προσεύχομαι σε Σένα και αξίωσέ με, στον υπόλοιπο χρόνο της αθλίας μου ζωής να μετανοώ ειλικρινά για τις ανομίες μου, με πάσα ταπείνωση, αγνότητα και πραγματική εγκράτεια, εγκαταλείποντας κάθε αμφιβολία, διπροσωπία, και αναισθησία. Και διατήρησέ με, Δέσποτα, σε κάθε ευσεβή και ορθόδοξη ομολογία της χριστιανικής πίστης για να αξιωθώ, σ’ όλες τις ημέρες της ζωής μου, χωρίς αμφιβολία, να Σε υμνώ, να Σε ευλογώ, να Σε δοξολογώ και να λέω:
«Άγιος ο Θεός, ο Πατήρ ο άναρχος. Άγιος Ισχυρός, ο Υιός Αυτού ο συνάναρχος. Άγιος Αθάνατος, Άγιο το Πνεύμα, το εκ του Πατρός εκπορευόμενο, που εντός του Υιού κατοικεί και ησυχάζει. Παναγία Τριάς δόξα Σοι. Δόξα Σοι Αγία Τριάς ομοούσια, ζωοποιέ και αδιαίρετε, για χάρη των όλων δόξα Σοι».
Δόξα Σοι, Θεοτόκε, των πιστών το καταφύγιο, η απελευθέρωση των φυλακισμένων, και της ψυχής μου Θεία παρηγορία. Την παναθλία ψυχή μου, Θεοχαρίτωτε, πληγωμένη από τα βέλη του πολεμιστή, στην πανίσχυρη μεσολάβησή σου αναθέτω, φύλαττε, σκέπαζε και σώζε την από τα δαιμονικά τεχνάσματα, αλώβητη, ώστε να φωνάζω σε Σένα: «Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε».
ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑ. (ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ)
ΥΜΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΛΟΓΗ
Ὠδή α’. Ἦχος δ’. Ὁ Εἱρμός.
Θείῳ καλυφθείς* ὁ βραδύγλωσσος γνόφῳ,* ἐρρητόρευσε* τόν θεόγραφον νόμον·* ἰλύν γάρ ἐκτινάξας ὄμματος νόου,* ὁρᾷ τόν ὄντα καί μυεῖται Πνεύματος γνῶσιν,* γεραίρων ἐνθέοις τοῖς ᾄσμασιν.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ὁ μάννᾳ Ἰσραήλ* ἐν ἐρήμῳ τῷ πάλαι* θρέψας, ὁ Αὐτός* τήν ψυχήν μου πεινῶσαν,* πλήρωσον, Δέσποτα, Πνεύματος θείου,* ἵνα εὐαρέστως Σοί πάντοτε θεραπεύω,* πίστει γνησίᾳ καί δόξῃ πάντοτε.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ἐγώ μέν, Ἀγαθή,* γῆ καί σποδός ἐνυπάρχων,* ἀΰλοις Σου σεπτοῖς* Λειτουργοῖς, ὕμνον ἄδω* Τρισάγιον, ὅν δέχου Τριάς Ἁγία,* ἡ μόνη ἀθάνατος, ἐς ἀεί προσκυνουμένη* καί τῷ δούλῳ Σου ἐπίβλεψον.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Νενίκημαι παθῶν* καί πνευμάτων ὀδύνης,* ἅτινα ψυχήν* τήν ἐμήν τυρρανοῦσι·* ἡ σωτηρία μου ὁ Θεός ὑπάρχεις μόνη,* Παράκλητε Ἀγαθέ, τῶν Σῶν δούλων ἡ δόξα,* εἰς Σέ, τῷ μόνῳ Θεῷ, ἐπαφίημι.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ἐσκότισμαι δεινῶν* λογισμῶν ἀνομίας,* ὅθεν καί οἰκτρόν* πτῶμα κεῖμαι ἐν δύνῃ·* διό καθικετεύω, Ἀγαθέ, ῥυσθῆναι ἐν τάχει,* ἀσθενείας ἧς κατέχει νοός μου ἀσθενούσας φρένας,* ἵνα γαιρέρω Σε ἐνθέοις ἄσμασι.
Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.
Ἱλάσθητι, Ἀγαθή,* Σοί βοῶ, ἰλάσθητί μοι,* τῷ παραλογισμοῦ* καί ἀπροσεξίας κειμένῳ* εἰς βάθος ἀπύθμενον, Θεοτόκε Μαρία,* καί ἀπό τῆς τούτου διώσεως λύτρωσαι Σόν ἱκέτην,*τῷ Σοί, Μῆτερ, προσπίπτοντι.
Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.
Κυρίῳ τῷ Υἱῷ* τῷ Σῷ, Ἁγνή, ἐλευθέραν* δεῖξον ἀκανθῶν* τήν ψυχήν μου, ἡ μόνη* γῆ ἀληθῶς ἁγία τε εὐλογημένη·* εὔφορον γῆν δέ ἀνάδειξον Σῇ μεσιτείᾳ,* Ζωήν τῶν ἁπάντων ἡ γεννήσσασα.
Ὠδή γ’. Ὁ Εἱρμός.
Ἔῤῥηξε γαστρός ἠτεκνωμένης πέδας,* ὕβριν τε δυσκάθεκτον εὐτεκνουμένης,* μόνη προσευχή τῆς Προφήτιδος πάλαι* Ἄννης, φερούσης πνεῦμα συντετριμμένον,* πρός τόν Δυνάστην καί Θεόν τῶν γνώσεων.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Τριάδος γνῶσις ἡμῖν ἐνυπάρχει,* ἀναγέννησις τοῦ κατ’ εἰκόνα* καί ὁμοίωσις πλάσματος τοῦ κτισθέντος,* ὅ τῇ σαρκώσει ὁ Λόγος ἔδειξεν κατοικίαν* χάριτος θείας* τοῦ ζωοδόχου Πνεύματος.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ἡσυχίᾳ ψυχῆς καί λογισμοῖς εὐλαβείας,* καταστόλισον τόν νοῦν μου,* τοῖς Σοῖς ἐνθέοις δωρήμασι, Παντελεήμων,* ἵνα ἐπαξίως ὑμνῶ Σε καί δοξάζω,* ἁγιοπρεπῶς* ὡς ἁρμόζει Σοι τῷ Παρακλήτῳ.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Γέμων τῶν τῆς σαρκός παθῶν τῶν βεβηλούντων* ψυχήν ἐμήν, διάλυσιν αἰτοῦμαι* καί ἐξαφάνισιν, πάντων ἅ μολύνουσί με,* ἱκετεύω Σε καί ὑπερηφανείας ἄμοιρον δεῖξον με,* Σέ τόν Δεσπότην* καί Θεόν τόν κρίνοντα.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ῥῦσαι τοῖς σεπτοῖς ἠνίοις Σου καί θείοις,* ὁρμήματα ψυχῆς, χαλινῷ δέ Σοῦ φόβου,* Σύ μέ συγκράτησον, ἵνα μετ’ εὐλαβείας* καί διανοίας καθαρᾶς ὕμνους Σοί προσάγω,* τῷ εὐεργέτῃ,* θεῖε Παράκλητε.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Αὐγασθῆναι τῆς ψυχῆς τά ὄμματα αἰτοῦμαι,* ἅτινα διέφθειρα Σοῦ μακρυνθέντος,* ἐν ἀνομίαις· πλήν Σύ φώτισόν με,* Ἥλιε ὁλόφωτε δόξης τῆς θείας,* πίστει δεομένου Σοῦ,* θεῖε Παράκλητε.
Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.
Ψυχήν ὄζουσαν, Δέσποινα Μῆτερ,* πάθεσι μιαροῖς νενεκρωμένην,* ὡς τροφός τῆς Ζωῆς τῆς οὐρανίου φανεῖσα,* πρόφθασον, ἐλέησον Σῇ ἐπισκέψει,* ζωοποιοῦσα* τῇ Σῇ πλουσίᾳ χάριτι.
Ὠδή θ’. Ὁ Εἱρμός.
Χαίροις Ἄνασσα, μητροπάρθενον κλέος·* ἅπαν γάρ εὐδίνητον εὔλαλον στόμα,* ῥητρεῦον, οὐ σθένει Σε μέλπειν ἀξίως·* ἰλιγγιᾷ δέ νοῦς ἅπας Σου τόν τόκον νοεῖν·* ὅθεν Σε συμφώνως δοξάζομεν.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Σῶτερ σῶσον με,* ἡ ἐλπίς τῆς ψυχῆς μου,* μή στερήσῃς με* τῆς χαρᾶς Σου τῆς θείας,* ὅτι φῶς ἡμῶν* πέλεις τε καί προστάτης,* εὐχαῖς ταῖς σεπταῖς* τῆς Πανάγνου Μητρός Σου,* ὅπως Σέ συμφώνως δοξάζομεν.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς.
Ἀνυμνῶ σεπταῖς* οὐρανίαις Δυνάμεσι* ὁμοῦ ὁ δοῦλος Σου,* ὁ σποδός ἐνυπάρχων,* φόβῳ κείμενος* τῶν πάντων ὑποκάτω,* Σέ προσκυνῶν* καί ἐν ἀγάπῃ κραυγάζων,* Κύριε Θεέ,* Τριάς Ἁγία δόξα Σοι.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ἱκετεύω Σε,* προσκυνῶν καί δοξάζων* κράτος Σου ἀπόρθητον,* δόξαν Σου θείαν·* σῶσον με* τῆς καταδίκης Θεέ μου,* μυρίαις κολάσεσι ἄξιον ὄντα· Σεπτέ,* ὅπως Σέ συμφώνως δοξάζομεν.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ἀγαθότητα* ἠθῶν καί τοῦ Σοῦ νόμου* διδαχήν καί νόησιν* θείων Σου δογμάτων,* δίδαξον, Παράκλητε,* ὅπως θεαρέστως* ὑμνῶ Σέ τόν Θεόν,* τόν ἕνα τῆς Τριάδος·* Ἥν συμφώνως δοξάζομεν.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ἰδεῖν ἀξίωσον* Σῶν δικαίων τήν δόξαν,* καί εὐαρεστησάντων Σοι* ἐν οὐρανοῖς ἑορτήν·* ὑμνεῖν Σε μετ’αὐτῶν* δώρησαι, θεῖε* Πανάγιε Παράκλητε,* δοῦλος ὁ Σός ἐκζητεῖ·* ὅπως Σε συμφώνως δοξάζομεν.
Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, σῶσον ἡμᾶς.
Ὠράϊσον ψυχῆς* τῆς ἐμῆς τήν κακίαν,* φόβον ἀποδίωξον* ἀπό αὐτῆς τοῦ κακοῦ,* ἀδυναμίαν δ’ἐξάλειψον* καί τῷ στεφάνῳ* τῶν ἀρετῶν, Παράκλητε,* κατακόσμησον·* ὅπως Σέ συμφώνως δοξάζομεν.
Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.
Νίκην δώρησαι,* θεραπεύουσα ἅμα,* τήν φθαρεῖσαν πάθεσι* καί παναθλίαν ψυχήν,* Παναμώτητε* Παρθένε, τοῦ Σοῦ δούλου,* εὐχαῖς ταῖς ἁγίαις Σου,*βοῶντι Σοί τῇ Μητρί·* ὅπως Σέ συμφώνως δοξάζομεν.
https://missionanatolis.wordpress.com
https://missionanatolis.wordpress.com
ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
«οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν ΚύριονἸησοῦν,
εἰ μὴ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ».
εἰ μὴ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ».
Μόνο δηλαδή φωτιζόμενος από το πνεύμα το Άγιον ο άνθρωπος μπορεί να ομολογήσει τον Ιησούν Χριστόν δηλαδή Θεάνθρωπο απεσταλμένο από το Θεό για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους. Είναι λοιπόν θα λέγαμε αυτό που οδηγεί την Εκκλησία.
Αυτό είναι εκείνο το οποίο χαρίζει στην Εκκλησία παραμένοντας σε αυτήν το αλάθητο.
Το ότι η Εκκλησία είναι ο Χριστός διαιωνιζόμενος δια μέσου των αιώνων και ότι φωτιζόμενη η Εκκλησία με το πνεύμα το Άγιο πορεύεται αλαθήτος.
Όχι κάποιο πρόσωπο όχι κάποιος Πατριάρχης όχι κάποιος παπάς όχι αλλά το σύνολο της Εκκλησίας που είναι κλήρος και λαός. Μόνο τότε το σύνολο της Εκκλησίας πορεύεται εν πνεύματι Αγίω και είναι και αλάθητος η πορεία αυτή της Εκκλησίας. Αυτό εννοούμε όταν λέμε Εκκλησία Χριστού. Κλήρος και λαός όλοι οι βαφτισμένοι στο όνομα του Χριστού αποτελούμε την Εκκλησία αποτελούμε αυτό το μυστικό σώμα του οποίου κεφαλή είναι ο Χριστός και φωτίζει την Εκκλησία αυτή το πνεύμα το Άγιον.
Καταλαβαίνεται λοιπόν γι’ αυτό λέμε το πνεύμα το Άγιον οδηγήσει με εν γη ευθεία. Εις οδόν ευθεία. Σε πορεία ευθεία. Μόνο τότε ο άνθρωπος μπορεί να πορεύεται σωστά όταν μέσα του επικαλείται και φροντίζει και αγωνίζεται και υποφέρει για να κατοικεί μέσα του το πνεύμα το Άγιον.
Θυμηθείτε μας είπε ο Χριστός σε κάποια στιγμή. Όταν λέει ο άνθρωπος μετανοήσει και ομολογήσει την αμαρτία του τότε λέει θα πάρω τον πατέρα και το πνεύμα το Άγιον και θα κατοικήσουμε μέσα στον άνθρωπο αυτόν. Μονήν παρ' αὐτῷ ποιήσωμεν.
Το πνεύμα το Άγιον λοιπόν είναι εκείνο το οποίο κατευθύνει τη ζωή μας είναι εκείνο το οποίο μας μεταβάλει μας αλλοιώνει την Θεία αλλοίωση και η οποία αλλοίωση αυτή γίνεται από τους Αποστόλους τους μαθητάς εκείνους τους απλοϊκούς ψαράδες.
Βλέπεται λοιπόν ότι από τότε αρχίζει το πνεύμα το Άγιο να φωτίζει και μέχρι σήμερα και μέχρι της συντελείας των αιώνων όλοι εκείνοι οι οποίοι ποθούν τον Αγιασμό και το φωτισμό του Αγίου πνεύματος το δέχονται αρκεί να μετανοήσουν αρκεί να αγωνίζονται αρκεί να ζητούν με κατάνυξη και με αλήθεια «ελθέ παράκλητε αγαθέ, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν». Και τότε ασφαλώς έρχεται το πνεύμα το Άγιο και σκηνώνει και μένει διά παντός μέσα στην καρδιά του ανθρώπου αρκεί να μην ξαναπέσει σε αμαρτήματα και αν ξαναπέσει να ζητήσει μέσα από το μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως και πάλι τη συγχώρηση των αμαρτημάτων του και την πορεία. Κανένας δεν είναι ικανός να μην πέσει και να μην αμαρτήσει, σύ γάρ μόνος εκτός αμαρτίας υπάρχεις λέμε για τον Θεό.
Όμως υπάρχει η μετάνοια και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ομιλών περί μετανοίας λέει, ξερές με τι μοιάζει όλα τα αμαρτήματα που έχεις κάνει αδελφέ μου σαν μία σπίθα φωτιάς που πέφτει σε ένα πέλαγος. Μπορεί αυτή η σπίθα να ακουμπήσει την επιφάνεια του νερού στο πέλαγος να μείνει αναμμένη; Όχι τι γίνεται, αμέσως σβήνει. Έτσι και τα οποιαδήποτε και οσαδήποτε αμαρτήματα. Επομένως όταν πέσουν τα αμαρτήματά σου στο πέλαγος της ευσπλαχνίας τότε όλα σβήνουν τότε όλα χάνονται τότε όλα απαλείφονται, εξαφανίζονται και επικαλύπτονται. Γι’αυτό συμπληρώνει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και αν λέει δέκα χιλιάδες φορές την ημέρα αμαρτήσεις, αν μυριάδες αμάρτι μυριάδες μετανόησον και σωθήσει. Δηλαδή και αν δέκα χιλιάδες φορές την ημέρα αμαρτήσεις άλλες δέκα χιλιάδες φορές μετανόησε και θα σωθείς.
Βλέπετε πόση μεγαλοσύνη έχει ο Θεός και πόση ανεκτικότητα έχει απέναντι μας. Χρειάζεται όμως αδελφοί μου να μην επαναπαυόμαστε σ’αυτό αλλά στην προσπάθειά μας να έχουμε πάντοτε αγωνιστικό φρόνημα, διάθεση μετανοίας να ζω συνεχώς σε ένα πνεύμα μετανοίας σε ένα πνεύμα επιστροφής σε ένα πνεύμα που ζητώ από το Θεό να έρθει και να σκηνώσει μέσα μου το πνεύμα το Άγιον.
Πρωτ. Απόστολος Θεολόγος
Τι είναι το Άγιο Πνεύμα και τι δίνει στον άνθρωπο
Ὁ ἅγιος Ἰννοκέντιος (Βενιαμίνωφ, 1707-1879), εἶναι μία λαμπρὴ ἱεραποστολικὴ καὶ ἀρχιερατικὴ μορφὴ τῆς ρωσικῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας.
Ἀφοῦ ἀφιέρωσε σαράντα πέντε ὁλόκληρα χρόνια τῆς ἐπίγειας ζωῆς του στὸν εὐαγγελισμὸ τῶν εἰδωλολατρικῶν ἐθνοτήτων τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς, τὰ δεκαεπτὰ ὡς ἱερέας (1823-1840) καὶ τὰ εἴκοσι ὀκτὼ ὡς ἐπίσκοπος Καμτσάτκας, Κουρίλων καὶ Ἀλεουτίων Νήσων (1840-1868), ἀνῆλθε στὸν μητροπολιτικὸ θρόνο τῆς Μόσχας (1868), ὅπου παρέμεινε ὡς τὴν ὀσιακὴ κοίμησή του, τὸ 1879, ἐπιτελώντας ἕνα μεγαλόπνοο καὶ ἐντυπωσιακὸ ποιμαντικὸ ἔργο. Τὸ 1077 ἀνακηρύχθηκε ἐπίσημα ἅγιος ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας.
Ἀνάμεσα στὰ συγγραφικὰ πονήματα τοῦ ἁγίου Ἰννοκεντίου περιλαμβάνεται καὶ τὸ μικρὸ ἀλλὰ περίφημο ἔργο του «Ὑπόδειξη τοῦ δρόμου πρὸς τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».
Τὸ βιβλίο αὐτό, μία συνοπτικὴ ὀρθόδοξη κατήχηση, γνώρισε καταπληκτικὴ ἐπιτυχία. Στὴ Ρωσία, ὡς τὸ 1917, ἔφτασε τὶς 47 ἐκδόσεις. Στὰ ἑλληνικὰ ἔχουν γίνει, ἀπὸ τὸ 1843 μέχρι σήμερα, τουλάχιστον πέντε διαφορετικὲς μεταφράσεις του, ὁρισμένες ἀπ' αὐτὲς μὲ ἐπανειλημμένες ἐκδόσεις.
Στὸ τεῦχος τοῦτο τῆς «Φωνῆς τῶν Πατέρων» ἐκδίδουμε, σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση, τὸ τέταρτο μέρος τοῦ βιβλίου, ποὺ ἀναφέρεται στὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Βασισμένος στὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ θεόσοφος Ἱεράρχης, ἀπαντάει σὲ τρία βασικὰ ἐρωτήματα: α) Τί εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα• β) πότε καὶ ποιοὶ Τὸ ἀποκτοῦν• γ) πῶς μποροῦμε νὰ Τὸ ἀποκτήσουμε κι ἐμεῖς.
Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου Ὠρωποῦ Ἀττικῆς
Ἡ πνοὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος
α'. Τί εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ τί δίνει στὸν ἄνθρωπο.
Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ Θεός, τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, παντοδύναμο ὅπως ὁ Πατέρας καὶ ὁ Υἱός. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ζωογονεῖ, ἐμψυχώνει καὶ ἐνδυναμώνει τὰ πλάσματα. Αὐτὸ δίνει στὰ ζῶα τὴ ζωή, στοὺς ἀνθρώπους τὸ νοῦ καὶ στοὺς χριστιανοὺς τὴν ἀνώτερη ζωή, τὴν πνευματική. Αὐτὸ φωτίζει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν βοηθάει νὰ μπεῖ στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δίνεται στὸν καθένα μας ὄχι σύμφωνα μὲ τὴν ἀξία τῶν καλῶν ἔργων του, ἀλλὰ δωρεάν, σύμφωνα μὲ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴ σωτηρία του.
Στὴ συνέχεια θὰ δοῦμε τί χαρίζει στὸν ἄνθρωπο τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
1. Ὅταν κατοικήσει μέσα στὸν ἄνθρωπο τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τοῦ δίνει πίστη καὶ φωτισμό.
Χωρὶς Αὐτό, κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει ἀληθινὴ καὶ ζωντανὴ πίστη. Χωρὶς τὸ φωτισμό Του, καὶ ὁ πιὸ σοφὸς καὶ μορφωμένος ἄνθρωπος εἶναι ὁλότελα τυφλὸς ὡς πρὸς τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν κτίση Του. Ἀπεναντίας, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μπορεῖ νὰ φωτίσει ἐσωτερικὰ καὶ τὸν πιὸ ἀμόρφωτο καὶ ἁπλοϊκὸ ἄνθρωπο, νὰ τοῦ ἀποκαλύψει ἄμεσα τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ τοῦ προσφέρει τὴ γλυκειὰ γεύση τῆς βασιλείας Του. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, αἰσθάνεται στὴν ψυχή του ἕνα ἀσυνήθιστο φῶς, ποὺ τοῦ ἦταν ὁλότελα ἄγνωστο μέχρι τότε.
2. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα γεννάει στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη. Ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη εἶναι σὰν μία καθαρὴ φωτιά, μία πηγὴ θερμότητας, ποὺ ζεσταίνει τὴν καρδιά. Εἶναι μία ρίζα, ποὺ βλαστάνει μέσα στὴν καρδιὰ ὅλα τὰ καλὰ ἔργα.
Γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει ζωογονηθεῖ ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη, τίποτα δὲν εἶναι δύσκολο, φοβερὸ ἢ ἀδύνατο. Γι' αὐτὸν κανένας νόμος δὲν εἶναι βαρύς, καμιὰ ἐντολὴ δὲν εἶναι ἀνεφάρμοστη. Ὅλα του εἶναι εὔκολα.
Ἡ πίστη καὶ ἡ ἀγάπη, ποὺ χαρίζει στὸν ἄνθρωπο τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι τόσο μεγάλα καὶ δυνατὰ ὄπλα στὰ χέρια του, πού, ἂν τὰ ἔχει, μπορεῖ εὔκολα, ἄνετα, μὲ χαρὰ καὶ γαλήνη νὰ βαδίσει τὸ δρόμο ποὺ βάδισε ὁ Χριστός.
3. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δίνει ἀκόμα στὸν ἄνθρωπο δύναμη, γιὰ ν' ἀντιστέκεται στοὺς πειρασμοὺς τοῦ κόσμου. Ἔτσι, χρησιμοποιεῖ βέβαια τὰ ἐπίγεια ἀγαθά, ἀλλὰ σὰν περαστικὸς ταξιδιώτης, χωρὶς νὰ κολλάει σ' αὐτὰ τὴν καρδιά του. Ἀντίθετα, ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅσο μορφωμένος καὶ ἔξυπνος κι ἂν εἶναι, μένει πάντα δοῦλος καὶ αἰχμάλωτος τοῦ κόσμου.
4. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δίνει στὸν ἄνθρωπο καὶ σοφία. Αὐτὸ τὸ βλέπουμε κατεξοχὴν στοὺς ἁγίους ἀποστόλους, πού, πρὶν λάβουν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἦταν ἀγράμματοι καὶ ἁπλοϊκοὶ ἄνθρωποι, ὕστερα ὅμως κανεὶς δὲν μποροῦσε ν' ἀντισταθεῖ στὴ σοφία καὶ τὴ δύναμη τοῦ λόγου τους.
Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα χαρίζει σοφία ὄχι μόνο στὰ λόγια τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ καὶ στὶς πράξεις του. Ἔτσι, λ.χ., ἐκεῖνος ποὺ ἔχει μέσα του τὸ Πνεῦμα, πάντα θὰ βρεῖ τὸ χρόνο καὶ τὸν τρόπο νὰ φροντίσει γιὰ τὴ σωτηρία του, ἀκόμα καὶ μέσα στὸ θόρυβο τοῦ κόσμου.
5. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα χαρίζει τὴν ἀληθινὴ χαρά, τὴν καρδιακὴ εὐτυχία καὶ τὴν ἀσάλευτη εἰρήνη. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ χαρεῖ ἀληθινά, νὰ εὐχαριστηθεῖ καθαρά, νὰ νιώσει τὴν εἰρήνη ποὺ γλυκαίνει τὴν ψυχή. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι κάπου κάπου χαίρεται. Μὰ ἡ χαρά του εἶναι στιγμιαία καὶ ὄχι καθαρή. Κάπου-κάπου διασκεδάζει. Μὰ οἱ διασκεδάσεις του εἶναι πάντα κενές, ἀνούσιες, καὶ μετὰ ἀπ' αὐτὲς τὸν κυριεύει μία ἀκόμα μεγαλύτερη στενοχώρια. Κάπου-κάπου εἶναι ἤρεμος. Μὰ ἡ ἠρεμία του δὲν εἶναι ἡ πνευματικὴ εἰρήνη, εἶναι νάρκη τῆς ψυχῆς. Καὶ ἀλίμονο σ' ἐκεῖνον ποὺ δὲν προσπαθεῖ καὶ δὲν θέλει νὰ ξυπνήσει ἀπ' αὐτὴ τὴ νάρκη!
6. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δίνει καὶ τὴν ἀληθινὴ ταπείνωση. Ὁ ἄνθρωπος, ἀκόμα καὶ ὁ πιὸ γνωστικός, δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίσει τὸν ἑαυτό του ὅσο πρέπει, ἂν δὲν ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Γιατί χωρὶς τὴ θεία βοήθεια, δὲν μπορεῖ νὰ δεῖ τὴν πραγματικὴ κατάσταση τῆς ψυχῆς του. Ἂν εἶναι τίμιος καὶ κάνει κανένα καλὸ στοὺς συνανθρώπους του, νομίζει πῶς εἶναι δίκαιος ἢ καί, σὲ σύγκριση μὲ τοὺς ἄλλους, τέλειος καὶ πῶς δὲν τοῦ χρειάζεται τίποτ' ἄλλο!
Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅταν κατοικήσει μέσα μας, μᾶς ἀποκαλύπτει ὅλη τὴν ἐσωτερική μας φτώχια καὶ ἀδυναμία. Καὶ ἀνάμεσα στὶς ἀρετές μας, προβάλλει ὅλες τὶς ἁμαρτίες μας, τὴν ἀμέλειά μας, τὴν ἀδιαφορία μας γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἄλλων, τὴν ἰδιοτέλειά μας ἀκόμα καὶ ἐκεῖ ποὺ φαινόμαστε μεγαλόψυχοι, τὴν παχυλὴ φιλαυτία μας ἀκόμα καὶ ἐκεῖ ποὺ ποτὲ δὲν τὴν ὑποπτευόμασταν. Κοντολογίς, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μας τὰ δείχνει ὅλα, ὅπως πραγματικὰ εἶναι. Καὶ τότε ἀρχίζουμε ν' ἀποκτᾶμε τὴν ἀληθινὴ ταπείνωση. Τότε ἀρχίζουμε νὰ χάνουμε τὴν ἐμπιστοσύνη μας στὶς δικές μας δυνάμεις καὶ ἀρετές. Τότε ἀρχίζουμε νὰ θεωροῦμε τὸν ἑαυτό μας χειρότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Καὶ ταπεινωμένοι μπροστὰ στὸν Ἰησοῦ Χριστό, ἀρχίζουμε νὰ μετανοοῦμε εἰλικρινὰ καὶ νὰ ἐλπίζουμε μόνο σ' Ἐκεῖνον.
7. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς διδάσκει, τέλος, τὴν ἀληθινὴ προσευχή. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ κάνει προσευχὴ πραγματικὰ εὐάρεστη στὸ Θεό, πρὶν λάβει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Γιατί ἂν ἀρχίσει νὰ προσεύχεται, χωρὶς νὰ ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, θὰ δεῖ τὸ νοῦ του νὰ μὴν μπορεῖ νὰ συγκεντρωθεῖ. Ἐπιπλέον, δὲν γνωρίζει, ὅπως πρέπει, οὔτε τὸν ἑαυτό του οὔτε τὶς ἀνάγκες του οὔτε τί νὰ ζητήσει οὔτε πῶς νὰ τὸ ζητήσει ἀπὸ τὸ Θεό. Καλὰ-καλὰ δὲν ξέρει οὔτε τί εἶναι ὁ Θεός. Ὅποιος, ὅμως, ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, γνωρίζει τὸ Θεό, βλέπει ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ Πατέρας του καὶ ξέρει πῶς νὰ Τὸν πλησιάσει, πῶς νὰ Τὸν παρακαλέσει καὶ τί νὰ Τοῦ ζητήσει. Οἱ σκέψεις του στὴν προσευχὴ εἶναι εὔτακτες, καθαρές, προσηλωμένες μόνο στὸν Κύριο. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος μπορεῖ μὲ τὴν προσευχή του νὰ πετύχει τὰ πάντα, ἀκόμα καὶ βουνὰ νὰ μετακινήσει.
Νά, λοιπόν, τί χαρίζει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σ' ἐκεῖνον ποὺ Τὸ ἔχει λάβει. Βλέπετε ὅτι, χωρὶς τὴ βοήθεια καὶ τὴ συνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἶναι ἀδύνατον ὄχι μόνο νὰ μποῦμε στὴν οὐράνια βασιλεία, ἀλλὰ κι ἕνα βῆμα νὰ κάνουμε στὸ δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ ἐκεῖ. Γι' αὐτὸ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ποθοῦμε καὶ νὰ ζητᾶμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα• εἶναι ἀπαραίτητο νὰ Τὸ ἀποκτήσουμε καὶ νὰ Τὸ ἔχουμε πάντα μέσα μας, ὅπως Τὸ εἶχαν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι.
Ὁ ἅγιος Ἰννοκέντιος
(Βενιαμίνωφ, 1707-1879)
β'. Πότε καὶ ποιοὶ ἀποκτοῦν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶπε: «Ὁ ἄνεμος πνέει ὅπου θέλει• ἀκοῦς τὴ βοή του, ἀλλὰ δὲν ξέρεις ἀπὸ ποῦ ἔρχεται καὶ ποῦ πηγαίνει. Ἔτσι συμβαίνει καὶ μὲ καθέναν ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὸ Πνεῦμα» (Ἰω. 3:8). Τὰ λόγια αὐτὰ σημαίνουν, ὅτι τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴν καρδιά μας μποροῦμε νὰ τὴν ἀκούσουμε, νὰ τὴν αἰσθανθοῦμε καὶ νὰ τὴν ἀντιληφτοῦμε, ἀλλὰ δὲν μποροῦμε ποτὲ νὰ προσδιορίσουμε ἀπὸ πρὶν τὴν περίσταση καὶ τὴν ὥρα ποὺ θὰ μᾶς ἐπισκεφθεῖ.
Βλέπουμε πῶς οἱ ἀπόστολοι ἔλαβαν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σὲ στιγμὲς ποὺ δὲν τὸ περίμεναν. Μόνο ἡ ἐπίσημη κατάβαση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς τοὺς εἶχε προαναγγελθεῖ, καὶ πραγματοποιήθηκε τὴν προκαθορισμένη μέρα στὸν προκαθορισμένο τόπο• καὶ τότε, ὅμως, δὲν ἔλαβαν τὸ Πνεῦμα σὰν ἀνταμοιβὴ γιὰ προσωπικά τους κατορθώματα, ἀλλὰ δωρεάν, χάρη στὴν πίστη καὶ τὴν ἐλπίδα τους. Ἡ ὁμόψυχη προσευχή, στὴν ὁποία ἦταν ἀφοσιωμένοι ἀπὸ τὴν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου ὡς τὴν ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν ἦταν τόσο τὸ μέσο, γιὰ νὰ πάρουν τὸ Πνεῦμα, ὅσο μία προετοιμασία γι' αὐτὸ τὸ γεγονός.
Κανένας, ἑπομένως, δὲν μπορεῖ νὰ ξέρει ποιὰ στιγμὴ καὶ μὲ ποιὸ τρόπο θὰ λάβει τὰ δῶρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιατί τὰ δῶρα δίνονται ἀπροσδόκητα, ὅποτε καὶ σ' ὅποιον θέλει ὁ δωρητής. Γι' αὐτὸ κάνουν μεγάλο λάθος, ὅσοι περιμένουν νὰ λάβουν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μὲ συγκεκριμένο τρόπο καὶ σὲ συγκεκριμένη ὥρα. Ὅσοι, μάλιστα, ἐπινοοῦν δικά τους μέσα γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτό, ὄχι μόνο δὲν πρόκειται νὰ λάβουν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλὰ παίρνουν ἐπάνω τους καὶ μία φοβερὴ ἁμαρτία.
Πρὶν μιλήσουμε γιὰ τὸ πῶς μποροῦμε ν' ἀποκτήσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, πρέπει νὰ τονίσουμε ὅτι Αὐτὸ δίνεται μόνο στοὺς ἀληθινὰ πιστούς. Καὶ ἀληθινὰ πιστὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ὁμολογεῖ σωστὰ τὴν ἁγία ὀρθόδοξη πίστη, χωρὶς καμιὰ πρόσθεση ἢ ἀφαίρεση ἢ ἀλλοίωση, ὅπως μᾶς τὴν παρέδωσαν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι καὶ ὅπως τὴ διατύπωσαν καὶ τὴν ἐπικύρωσαν οἱ ἅγιοι πατέρες στὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους. Κάθε ἀμφιβολία ἡ σόφισμα σὲ θέματα πίστεως εἶναι ἀνυπακοή. Καὶ ὁ ἀνυπάκουος δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ γίνει ναὸς καὶ κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
γ'. Πῶς μποροῦμε ν' ἀποκτήσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Τὰ γνωστὰ καὶ ἀποτελεσματικὰ μέσα γιὰ τὴν ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῶν ἱερῶν Γραφῶν καὶ τὴν πείρα τῶν μεγάλων ἅγιων, εἶναι τὰ ἑξῆς:
Ἡ καθαρὴ καρδιὰ καὶ τὸ ἁγνὸ σῶμα.
Ἡ ταπεινοφροσύνη.
Ἡ ὑπακοὴ στὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ.
Ἡ προσευχή.
Ἡ καθημερινὴ αὐταπάρνηση.
Ἡ ἀνάγνωση καὶ ἀκρόαση τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Τὰ μυστήρια της Ἐκκλησίας μας καὶ κατεξοχὴν ἡ θεία κοινωνία.
Κάθε πιστὴ ψυχὴ μπορεῖ νὰ γεμίσει μὲ Ἅγιο Πνεῦμα, ἂν καθαριστεῖ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴ φιλαυτία καὶ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι πάντα ὁλόγυρά μας καὶ ἐπιθυμεῖ νὰ μπεῖ μέσα μας. Ἀλλὰ οἱ κακές μας πράξεις μας περιβάλλουν σὰν ἰσχυρὸ πέτρινο τεῖχος καὶ τ' ἁμαρτήματά μας σὰν ἄγριοι φρουροὶ Τὸ διώχνουν μακριά μας καὶ δὲν Τὸ ἀφήνουν νὰ μᾶς πλησιάσει.
Κάθε ἁμαρτία διώχνει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Πιὸ μισητές, ὅμως, Τοῦ εἶναι ἀπὸ τὶς σωματικὲς ἡ πορνεία καὶ ἀπὸ τὶς ψυχικὲς ἡ ὑπερηφάνεια. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἡ τέλεια καθαρότητα, δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ κατοικήσει σὲ ἄνθρωπο μολυσμένο μὲ ἁμαρτίες. Πῶς νὰ μείνει στὴν καρδιά μας, ὅταν αὐτὴ εἶναι γεμάτη μὲ μέριμνες, ἐπιθυμίες καὶ πάθη;
Ἂς δοῦμε, λοιπόν, πιὸ ἀναλυτικὰ τὰ μέσα γιὰ τὴν ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
1. Ἂν θέλουμε νὰ μὴ χάσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ πήραμε στὸ βάπτισμα, ἤ, ἂν τὸ χάσαμε, νὰ Τὸ ἀποκτήσουμε πάλι, ὀφείλουμε νὰ ἔχουμε καρδιὰ καθαρὴ καὶ σῶμα ἁγνό, ἀμόλυντο δηλαδὴ ἀπὸ κάθε σαρκικὴ ἁμαρτία.
Καρδιὰ καὶ σῶμα πρέπει νὰ εἶναι ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ σ' ὅποιον ἔχει καθαρὴ καρδιὰ καὶ ἀμόλυντο σῶμα, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα θὰ μπεῖ καὶ θὰ κυριέψει τὴν ψυχή του. Φτάνει νὰ μὴν ἔχει ἀποθέσει ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς τὴν ἐλπίδα του στὰ καλά του ἔργα καὶ νὰ μὴν καυχιέται γι' αὐτά, νὰ μὴ νομίζει δηλαδὴ ὅτι δικαιωματικὰ πρέπει νὰ λάβει τὰ δῶρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, σὰν ἀμοιβὴ ποὺ τοῦ χρωστάει ὁ Θεός.
Ἂν ἐσὺ εἶχες τὴν ἀτυχία νὰ κηλιδώσεις τὴν καρδιά σου καὶ νὰ φθείρεις τὸ σῶμα σου μὲ τὴν ἁμαρτία, ἀγωνίσου νὰ καθαριστεῖς μὲ τὴ μετάνοια. Πάψε ν' ἁμαρτάνεις, μετανόησε μὲ συντριβὴ καὶ ἄρχισε νὰ ζεῖς μὲ περισσότερη προσοχή. Ἔτσι θ' ἀξιωθεῖς ν' ἀπολαύσεις τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
2. Ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ σίγουρα μέσα γιὰ τὴν ἀπόκτηση τοῦ Ἅγιου Πνεύματος εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη.
Ἔστω κι ἂν εἶσαι ἄνθρωπος τίμιος, καλός, δίκαιος καὶ σπλαχνικός, ἔστω κι ἂν τηρεῖς ὅλες τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, νὰ θεωρεῖς παντοτινὰ τὸν ἑαυτό σου σὰν ἕναν ἀνάξιο δοῦλο Του, σὰν ἕνα ἐργαλεῖο στὰ χέρια Του, ἐργαλεῖο μὲ τὸ ὅποιο Ἐκεῖνος ἐνεργεῖ.
Ἄλλωστε, φτάνει μία πιὸ προσεκτικὴ ματιὰ στὰ καλά μας ἔργα, ἀκόμα καὶ στὶς μεγαλύτερες ἀρετές μας, γιὰ νὰ δοῦμε πόσο λίγο ἀξίζουν νὰ λέγονται χριστιανικὲς ἀρετές. Πόσες φορές, λ.χ., δίνουμε ἐλεημοσύνη, ἂν ὄχι ἀπὸ ματαιοδοξία καὶ φιλαυτία, ὁπωσδήποτε ὅμως ἀπὸ ἰδιοτέλεια, σὰν τοκογλύφοι, ἐλπίζοντας δηλαδὴ ὅτι γιὰ ἕνα νόμισμα ποὺ δώσαμε στὸν φτωχό, θὰ πάρουμε ἀπὸ τὸ Θεὸ ἑκατὸ ἢ χίλια;
Ταπεινοφροσύνη εἶναι καὶ κάτι ἄλλο, τὸ νὰ ὑπομένεις καρτερικὰ καὶ ἀγόγγυστα ὅλες τὶς θλίψεις, λύπες καὶ δυστυχίες, θεωρώντάς τες σὰν τιμωρία γιὰ τὶς ἁμαρτίες σου. Νὰ μὴ λές, Ἀλίμονο στὴ συμφορά μου!", ἀλλὰ «Καὶ λίγα εἶναι τοῦτα γιὰ τὶς ἁμαρτίες μου!». Καὶ νὰ ζητᾶς ἀπὸ τὸ Θεό, ὄχι τόσο νὰ σὲ ἀπαλλάξει ἀπὸ τὶς δοκιμασίες, ὅσο νὰ σοῦ δώσει δύναμη γιὰ νὰ τὶς ὑπομένεις.
3. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μποροῦμε νὰ Τὸ ἀποκτήσουμε ἐπίσης μὲ τὴν ὑπακοὴ στὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Θεὸς μιλάει πολὺ καθαρά, μὲ τρόπο σαφὴ καὶ κατανοητό. Ἔτσι μποροῦμε ν' ἀκοῦμε τὴ φωνή του σὲ κάθε τόπο καὶ χρόνο καὶ περίσταση. Φτάνει μόνο νὰ ἔχουμε αὐτιὰ γιὰ ν' ἀκοῦμε. Εἶσαι λ.χ., δυστυχισμένος; Σὲ ἀδίκησε κάποιος; Πέθανε ἕνας συγγενής σου; Εἶσαι ἄρρωστος, λυπημένος ἢ μελαγχολικὸς χωρὶς καμιὰ φανερὴ αἰτία, ὅπως συμβαίνει συχνὰ σὲ ὅλους μας; Σ' ὅλες αὐτὲς τὶς περιπτώσεις μπορεῖς ν' ἀκούσεις τὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ, ποὺ σοῦ λέει νὰ συνέλθεις καί, ἀντὶ νὰ στηρίζεσαι στοὺς ἀνθρώπους ἢ νὰ ζητᾶς παρηγοριὰ στὶς διασκεδάσεις καὶ τὰ ξεφαντώματα, νὰ γυρίσεις μετανοημένος σ' Αὐτόν, νὰ ζητήσεις παρηγοριὰ καὶ βοήθεια μόνο ἀπ' Αὐτόν.
Ἂν πάλι καλοπερνᾶς, ἂν ἔχεις ἄφθονα ἀγαθὰ καὶ καμιὰν ἀνάγκη, ἂν οἱ ὑποθέσεις σου ὅλες ἐξελίσσονται θετικά, ἂν δὲν γνωρίζεις πόνο καὶ θλίψη, ἀλλὰ μόνο χαρά, καὶ μάλιστα χαρὰ πνευματική, ὅλα τοῦτα εἶναι τοῦ Θεοῦ φωνή, ποὺ σὲ παρακινεῖ ν' ἀγαπᾶς μ' ὅλη σου τὴν καρδιὰ τὸν Εὐεργέτη σου, νὰ Τὸν εὐχαριστεῖς μ' ὅλη σου τὴ δύναμη καὶ νὰ μὴν ξεχνᾶς, ὅταν ἀπολαμβάνεις τ' ἀγαθὰ αὐτοῦ τοῦ κόσμου, νὰ βοηθᾶς καὶ τοὺς δικούς Του ἄσημους ἀδελφούς, δηλαδὴ τοὺς φτωχούς. Νὰ μὴν ξεχνᾶς ἀκόμα, πῶς τὰ ἀληθινὰ ἀγαθὰ καὶ ἡ αἰώνια χαρὰ βρίσκονται στὸν οὐρανὸ καὶ προέρχονται ἀπ' Αὐτὸν ποὺ εἶναι ἡ πηγὴ κάθε ἀγαθοῦ καὶ κάθε χαρᾶς.
Ἂν εἶναι παρανομία ἡ περιφρόνηση ἑνὸς ἐπίγειου ἄρχοντα, πόσο μεγαλύτερη ἁμαρτία εἶναι ἡ περιφρόνηση τοῦ οὐράνιου Βασιλιᾶ! Ἂν δὲν προσέξουμε, μπορεῖ ὁ Θεός, μετὰ τὶς ἀναρίθμητες ὀχλήσεις καὶ τὶς ἐπανειλημμένες προσκλήσεις Του, νὰ μᾶς ἐγκαταλείψει σὰν πεισματάρικα παιδιά. Θὰ μᾶς ἀφήσει τότε νὰ κάνουμε ὅ,τι θέλουμε. Ἀλλὰ μετὰ ἀπ' αὐτὸ ὁ νοῦς μας λίγο-λίγο θὰ σκοτιστεῖ τόσο πολύ, ὥστε καὶ οἱ φοβερότερες ἀκόμη ἁμαρτίες δὲν θὰ μᾶς φαίνονται παρὰ ἀναπόφευκτες ἀδυναμίες τῆς ἀνθρώπινης φύσεώς μας. Ὅσο, λοιπόν, ὠφέλιμο καὶ σωτήριο εἶναι τὸ ν' ἀκοῦμε τὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ, τόσο ἐπικίνδυνο καὶ καταστροφικὸ εἶναι τὸ νὰ μὴν τῆς δίνουμε σημασία.
4. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα Τὸ παίρνουμε ἀκόμα μὲ τὴν προσευχή. Εἶναι ὁ πιὸ ἁπλὸς καὶ ἀποτελεσματικὸς τρόπος, ποὺ μπορεῖ νὰ τὸν χρησιμοποιεῖ ὁ καθένας μας ὁποιαδήποτε ὥρα.
Ὅπως γνωρίζουμε, ἡ προσευχὴ εἶναι ἐξωτερικὴ καὶ ἐσωτερική. Ὅποιος προσεύχεται κάνοντας γονυκλισίες, κάνει ἐξωτερικὴ προσευχή. Καὶ ὅποιος μὲ τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά του ἀπευθύνεται στὸ Θεὸ πασχίζοντας νὰ Τὸν ἔχει ἀκατάπαυστα στὸ λογισμό του, κάνει ἐσωτερικὴ προσευχή.
Ὅλοι ξέρετε ποιὸς ἀπὸ τοὺς δυὸ αὐτοὺς τρόπους προσευχῆς εἶναι ὁ πιὸ καλός, ὁ πιὸ καρποφόρος, ὁ πιὸ εὐάρεστος στὸν Κύριο. Ξέρετε, ἐπίσης, ὅτι μποροῦμε νὰ προσευχόμαστε παντοῦ καὶ πάντοτε, ἀκόμα καὶ τότε ποὺ μᾶς καταβάλλει ἡ ἁμαρτία. Μποροῦμε νὰ προσευχόμαστε καὶ ὅταν δουλεύουμε καὶ ὅταν ξεκουραζόμαστε, τὶς γιορτὲς καὶ τὶς καθημερινές, ὄρθιοι, καθιστοὶ ἢ ξαπλωμένοι.
Ἐδῶ χρειάζεται νὰ σᾶς πῶ μόνο, ὅτι, μολονότι ἡ ἐσωτερικὴ προσευχὴ εἶναι τὸ πιὸ ἰσχυρὸ μέσο γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς θείας χάριτος, δὲν πρέπει ν' ἀφήνουμε καὶ τὴν ἐξωτερικὴ προσευχή, καὶ μάλιστα τὴν κοινὴ θεία λατρεία. Πολλοὶ λένε: "Γιατί νὰ πάω στὴν ἐκκλησία; Μπορῶ καὶ στὸ σπίτι νὰ προσευχηθῶ. Ἐκεῖ περισσότερο ἁμαρτάνεις παρὰ προσεύχεσαι". Ἀλλὰ τί τοὺς κάνει, νομίζετε, νὰ μιλοῦν ἔτσι; Ἡ καλή τους γνώση ἢ ἡ ὀρθή τους κρίση; Καθόλου! Ἀπεναντίας, ἡ τεμπελιὰ καὶ ὁ ἐγωισμός τους. Εἶναι ἀλήθεια, βέβαια, ὅτι μερικὲς φορὲς συμβαίνει, δυστυχῶς, νὰ εἴμαστε μέσα στὴν ἐκκλησία καὶ ν' ἁμαρτάνουμε. Αὐτό, ὅμως, δὲν γίνεται ἐπειδὴ ἤρθαμε στὴν ἐκκλησία, μὰ ἐπειδὴ ἤρθαμε μὲ διάθεση ἀκατάλληλη, ὄχι γιὰ νὰ προσευχηθοῦμε, μὰ γιὰ ἄλλα! Καὶ γιὰ νὰ πεισθεῖτε, κοιτάξτε ἐκείνους πού, μὲ τὶς παραπάνω προφάσεις, δὲν ἔρχονται στὴν ἐκκλησία. Μήπως προσεύχονται στὸ σπίτι τους; Κάθε ἄλλο!
Εἴπαμε πρίν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχει μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, δὲν μπορεῖ νὰ προσευχηθεῖ ἀληθινά. Πράγματι, γιὰ νὰ προσευχηθεῖ κανεὶς ὅπως πρέπει, χρειάζεται πολὺς κόπος, μεγάλος ἀγώνας. Δὲν εἶναι δυνατὸν ἀμέσως ἢ ἔστω σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα νὰ κατευθύνει τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά του στὸ Θεό. Ἀλλά, ὅμως, τί ἀποκτιέται στὸν κόσμο τοῦτο εὔκολα, γρήγορα καὶ ἄκοπα; Ποιὰ τέχνη, ποιὰ ἐπιστήμη, ποιὰ πνευματικὴ παρηγοριά; Γι' αὐτὸ νὰ προσεύχεσαι. Ἀκόμα κι ἂν στὴν προσευχή σου βλέπεις πολὺ κόπο καὶ καμιὰ εὐχαρίστηση, νὰ προσεύχεσαι μὲ ἐπιμέλεια καὶ ζῆλο. Νὰ συνηθίζεις τὸν ἑαυτό σου στὴν προσευχὴ καὶ τὴ συνομιλία μὲ τὸ Θεό. Νὰ προσπαθεῖς, ὅσο μπορεῖς, νὰ συμμαζεύεις καὶ νὰ ἐλέγχεις τὶς σκορπισμένες σου σκέψεις. Ἔτσι, σιγὰ σιγά, ἡ προσευχή σου θὰ γίνεται ὅλο καὶ πιὸ εὔκολη. Θ' ἀρχίσεις κι ἐσὺ νὰ αἰσθάνεσαι μία γλυκειὰ παρηγοριά. Καὶ ἂν κάνεις εἰλικρινὴ προσπάθεια, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, βλέποντας τὴν ἀγωνιστικότητά σου καὶ τὴ γνησιότητα τοῦ πόθου σου, γρήγορα θὰ σὲ βοηθήσει. Καὶ ἀφοῦ μπεῖ μέσα σου, θὰ σοῦ διδάξει τὴν ἀληθινὴ προσευχή.
Ὁ Θεὸς μᾶς ζητάει νὰ προσευχόμαστε ἀδιάκοπα (Α' Θεσσ. 5:17). Πολλοὶ λένε: "Πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ προσευχόμαστε ἀδιάκοπα, ἀφοῦ ζοῦμε στὸν κόσμο; Ἂν ἀσχοληθοῦμε μόνο μὲ τὴν προσευχή, πότε θὰ ἐκπληρώσουμε τὶς ὑποχρεώσεις μας καὶ θ' ἀσχοληθοῦμε μὲ τὶς δουλειές μας;".
Δὲν μποροῦμε, βέβαια, νὰ κάνουμε ἀδιάλειπτη προσευχὴ ἐξωτερικά, νὰ στεκόμαστε δηλαδὴ πάντοτε σὲ στάση προσευχῆς, γιατί πρέπει καὶ νὰ δουλέψουμε καὶ πολλὲς ἄλλες ἀνάγκες μας νὰ ἱκανοποιήσουμε. Ὅποιος, ὅμως, συναισθάνεται τὴν ἐσωτερική του φτώχεια, δὲν θὰ πάψει νὰ προσεύχεται, ὅ,τι κι ἂν κάνει. Ὅποιος θερμὰ ποθεῖ νὰ μπεῖ στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, θὰ βρεῖ τὴν εὐκαιρία καὶ τὸ χρόνο νὰ προσεύχεται, τόσο ἐσωτερικὰ ὅσο καὶ ἐξωτερικά. Ἀκόμα κι ὅταν ἐργάζεται βαριὰ καὶ ἀκατάπαυστα, θὰ βρεῖ καιρὸ νὰ μιλήσει στὸ Θεό. Δὲν βρίσκει καιρὸ νὰ προσευχηθεῖ μόνο ἐκεῖνος ποὺ δὲν θέλει νὰ προσευχηθεῖ.
Μερικοὶ πιστεύουν ὅτι προσευχὴ μπορεῖ νὰ γίνεται μόνο ἀπὸ βιβλία. Καλὸ εἶναι, βέβαια, ἂν μπορεῖς, νὰ ἱκετεύεις καὶ νὰ δοξολογεῖς τὸ Θεὸ μὲ τὰ λόγια τῶν ψαλμῶν καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων. Ἄν, ὅμως, εἶσαι ἀγράμματος, τότε φτάνει νὰ μάθεις τὶς κυριότερες προσευχές, μὲ πρώτη τὴν Κυριακὴ προσευχή, δηλαδὴ τὸ «Πάτερ ἡμῶν».
Σ' αὐτὴ τὴν προσευχή, ποὺ μᾶς τὴν παρέδωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ἀναφέρονται ὅλες οἱ ἀνάγκες μας. Ἄν, πάλι, οἱ περιστάσεις δὲν ἐπιτρέπουν νὰ προσευχηθεῖς γιὰ ἀρκετὴ ὥρα, τότε λέγε μερικὲς ἁπλὲς καὶ σύντομες προσευχές, ὅπως, «Κύριε, ἐλέησον», «Θεέ μου, βοήθησέ με», «Κύριε, συγχώρεσέ με», «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλόν».
5. Ἕνας ἀπὸ τοὺς ἅγιους πατέρες εἶπε: «Ἂν θέλεις ἡ προσευχή σου ν' ἀνεβεῖ κατευθείαν στὸ Θεό, δῶσε της δυὸ φτερά, τὴ νηστεία καὶ τὴν ἐλεημοσύνη». Κυρίως μ' αὐτὲς τὶς δυὸ πρακτικὲς ἀρετὲς πραγματοποιεῖται ἡ καθημερινὴ αὐταπάρνηση.
Νηστεία γενικὰ καὶ γιὰ κάθε ἄνθρωπο εἶναι ἡ ἐγκράτεια καὶ ὁ αὐστηρὸς μετριασμὸς στὴ χρήση τῆς τροφῆς.
Σκοπὸς τῆς νηστείας εἶναι νὰ ταπεινώσει καὶ νὰ ἐλαφρύνει τὸ σῶμα, κάνοντάς το ἔτσι πιὸ ὑπάκουο στὴν ψυχή.
Γιατί ἕνα χορτάτο καὶ παχύσαρκο σῶμα ζητάει εὐκολίες καὶ ἀνέσεις, μᾶς κάνει ράθυμους καὶ δὲν μᾶς ἀφήνει νὰ συλλογιζόμαστε τὸ Θεό. Δένει τὴν ψυχή, τὴν πνίγει, τὴν κάνει ὅ,τι θέλει.
Ἀλλὰ νηστεύοντας σωματικά, πρέπει συνάμα νὰ νηστεύεις καὶ ψυχικά: Νὰ φυλᾶς τὴ γλώσσα σου ἀπὸ κάθε κακὸ ἢ ἀνώφελο λόγο. Νὰ κυριαρχεῖς στὶς ἐπιθυμίες σου. Νὰ ξεριζώνεις τὰ πάθη σου.
Ὅσο γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη, ἐμεῖς συνήθως ὀνομάζουμε ἔτσι τὴ βοήθεια ποὺ δίνουμε στοὺς φτωχούς. Δὲν εἶναι, ὅμως, μόνο αὐτή. Ἐλεημοσύνη εἶναι κάθε πράξη ἀγάπης καὶ εὐσπλαχνίας: Νὰ δώσει κανεὶς τροφὴ στὸν πεινασμένο, νὰ δώσει νερὸ στὸν διψασμένο, νὰ ντύσει τὸν γυμνό, νὰ ἐπισκεφθεῖ τὸν ἄρρωστο καὶ τὸν φυλακισμένο, νὰ φιλοξενήσει τὸν ἄστεγο, νὰ περιθάλψει τὸ ὀρφανὸ κ.λπ.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ εἶναι ἡ ἐλεημοσύνη σου ἀληθινή, ὅλα αὐτὰ πρέπει νὰ τὰ κάνεις χωρὶς νὰ καυχιέσαι, χωρὶς νὰ ζητᾶς τὸν ἔπαινο τῶν ἄνθρωπων καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη ἐκείνων ποὺ εὐεργετεῖς.
6. Ἕνας ἄλλος τρόπος, μὲ τὸν ὅποιο μποροῦμε νὰ πάρουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι, ὅπως εἴπαμε, ἡ ἀνάγνωση καὶ ἀκρόαση τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Ἡ Ἅγια Γραφὴ εἶναι γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἕνα θησαυροφυλάκιο, ἀπ' ὅπου μπορεῖ νὰ ἀντλήσει φῶς καὶ ζωή• φῶς, ποὺ φωτίζει καὶ σοφίζει, καὶ ζωή, ποὺ ζωογονεῖ καὶ παρηγορεῖ καὶ εὐφραίνει. Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πολυτιμότερα δῶρα τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο, μία μεγάλη εὐεργεσία, ἀπὸ τὴν ὁποία ὁ καθένας μπορεῖ νὰ ὠφεληθεῖ, φτάνει μόνο νὰ τὸ θελήσει. Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι ἡ θεία σοφία, μία σοφία τόσο θαυμαστὴ καὶ ἐξαιρετική, ποὺ μπορεῖ νὰ τὴν κατανοήσει ὁ πιὸ ἁπλὸς κι ἀγράμματος ἄνθρωπος. Γι' αὐτὸ ἀκριβῶς πολλοὶ ἁπλοὶ ἄνθρωποι, διαβάζοντας ἢ ἀκούγοντας τὴν Ἁγία Γραφή, ἔγιναν εὐσεβεῖς καὶ ἔλαβαν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἐνῶ ἀπεναντίας ἄλλοι, καὶ μάλιστα μορφωμένοι, μελετώντάς την, πλανήθηκαν καὶ χάθηκαν. Αὐτὸ ἔγινε, γιατί οἱ πρῶτοι τὴ διάβαζαν μὲ ἁπλότητα καρδιᾶς, χωρὶς ὀρθολογιστικὰ ψιλολογήματα, ἐπιδιώκοντας νὰ πλουτίσουν ὄχι σὲ γνώση ἀνθρώπινη, ἀλλὰ σὲ χάρη καὶ δύναμη καὶ Πνεῦμα Θεοῦ, ἐνῶ οἱ δεύτεροι, νομίζοντας πῶς εἶναι σοφοὶ καὶ πῶς τὰ ξέρουν ὅλα, ζητοῦσαν στὴ Γραφὴ ὄχι τὴ δύναμη καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τὴ σοφία τοῦ κόσμου.
7. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα Τὸ ἀποκτοῦμε, τέλος, μὲ τὴ συμμετοχὴ στὰ ἱερὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ κατεξοχὴν μὲ τὴ θεία κοινωνία.
Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶπε: «Ὅποιος τρώει τὴ σάρκα μου καὶ πίνει τὸ αἷμα μου, εἶναι ἑνωμένος μαζί μου κι ἐγὼ μαζί του. Αὐτὸς ἔχει ζωὴ παντοτινή. Καὶ ἐγὼ θὰ τὸν ἀναστήσω τὴν ἔσχατη ἡμέρα» (πρβλ. Ἰω. 6:56-54).
Ὅποιος, δηλαδή, ἄξια κοινωνεῖ τὰ ἅγια μυστήρια, ἑνώνεται μὲ τὸν Κύριο. Καὶ ὅποιος μὲ ἀληθινὴ μετάνοια, καθαρὴ καρδιά, θεῖο φόβο καὶ ἀκράδαντη πίστη παίρνει τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου, παίρνει συνάμα καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, πού, μπαίνοντας στὸν ἄνθρωπο, τὸν ἑτοιμάζει νὰ δεχτεῖ καὶ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ τὸ Θεὸ Πατέρα, νὰ γίνει δηλαδὴ ναὸς καὶ κατοικητήριο τοῦ ἀληθινοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.
Ἀπεναντίας, ὅποιος κοινωνεῖ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου ἀνάξια, μὲ ψυχὴ ἀκάθαρτη, μὲ καρδιὰ γεμάτη κακία, ἐκδικητικότητα καὶ μίσος, ὄχι μόνο δὲν παίρνει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλὰ γίνεται προδότης, ὅπως ὁ Ἰούδας, καὶ σταυρώνει τὸ Χριστὸ γι' ἄλλη μία φορά.
Τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, γι' αὐτοὺς ποὺ ἄξια τὸ μεταλαβαίνουν, εἶναι τὸ φάρμακο ποὺ θεραπεύει κάθε ἀσθένεια καὶ κάθε ἀδυναμία. Καὶ ποιὸς ἀπὸ μᾶς εἶναι σὲ κατάσταση τέλειας ὑγείας; Ποιὸς δὲν χρειάζεται θεραπεία, ἀνακούφιση καὶ παρηγοριά;
Τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ τροφή μας στὸ δρόμο πρὸς τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Μπορεῖ ποτὲ νὰ ξεκινήσει κανεὶς γιὰ μεγάλη καὶ κοπιαστικὴ πορεία χωρὶς τροφή;
Τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁρατὸ ἁγιαστικὸ μέσο, ποὺ μᾶς τὸ κληροδότησε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καὶ μᾶς τὸ ἄφησε γιὰ τὸν ἁγιασμό μας. Ποιὸς δὲν θὰ ἤθελε νὰ γίνει μέτοχος σὲ μία τέτοια κληρονομιὰ καὶ ν' ἁγιαστεῖ;
Μὴν ἀμελεῖτε, λοιπόν, νὰ πλησιάζετε στὸ Ποτήριο τῆς ζωῆς. Ἀλλὰ νὰ πλησιάζετε μὲ φόβο Θεοῦ καὶ πίστη. Ὅποιος ἀρνεῖται ἢ ἀμελεῖ νὰ κοινωνήσει, δὲν ἀγαπάει τὸ Χριστό, γι' αὐτὸ οὔτε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα θὰ λάβει οὔτε στὴν οὐράνια βασιλεία θὰ μπεῖ.
Αὐτά, λοιπόν, εἶναι τὰ μέσα, μὲ τὰ ὅποια μποροῦμε ν' ἀποκτήσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα: καθαρὴ καρδιὰ καὶ ἁγνὴ ζωή, ταπεινοφροσύνη, ὑπακοὴ στὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ, προσευχή, αὐταπάρνηση, μελέτη τῶν ἱερῶν βιβλίων, θεία κοινωνία.
Τὸ καθένα ἀπ' αὐτὰ τὰ μέσα ἀρκεῖ, βέβαια, καὶ μόνο του γιὰ νὰ μᾶς χαρίσει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Μὰ εἶναι πιὸ καλὸ καὶ πιὸ ἀποτελεσματικὸ νὰ τὰ χρησιμοποιοῦμε ὅλα μαζί. Τότε, χωρὶς καμιὰν ἀμφιβολία, θὰ λάβουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ θὰ γίνουμε ἅγιοι!
Τελειώνοντας, πρέπει νὰ ποῦμε, ὅτι, ἂν κάποιος ἀξιωθεῖ νὰ λάβει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ στὴ συνέχεια πέσει σὲ ἁμαρτία, Τὸ διώχνει ἀπὸ μέσα του. Καὶ τότε, ὅμως, ἂς μὴν ἀπελπιστεῖ, ἂς μὴ νομίσει ὅτι χάθηκαν ὅλα. Ὅσο πιὸ γρήγορα μπορεῖ, ἂς προσπέσει στὸ Θεὸ μὲ θέρμη, μὲ μετάνοια, μὲ προσευχή. Καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα θὰ ἐπιστρέψει μέσα του.
Άγιου Ιννοκέντιου Βενιαμίνωφ από το βιβλίο
«Ὑπόδειξη τοῦ δρόμου πρὸς τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».
Ο Αποστεωμένος Ορθολογισμός Ορισμένων Ποιμένων της Εκκλησίας
Γράφει ο Φώτης Κόντογλου:
«Σιγά-σιγά, χωρίς να το καταλάβουμε, οι αιρετικοί πληθαίνουνε μέσα στην Εκκλησία μας, παρεκτός τους απ’ έξω. Οι απ’ έξω αιρετικοί είναι φανεροί. Εδώ θα μιλήσω για τους κρυφούς αιρετικούς, τους κρυφοδαγκανιάρηδες σκύλους, αυτούς που μας φέρνουνε τον προτεσταντισμό και τον καθολικισμό από τη Δύση, εκεί που πάνε και σπουδάζουνε. Και πως να μην τον φέρουνε;
Αργήσανε μάλιστα. Χρόνια και χρόνια γίνεται αυτή η δουλειά. Παράξενο θα ‘τανε να μην τον φέρουνε. Αυτοί, όμως, δεν φανερώνονται σαν αιρετικοί, μήτε κ’ οι όμοιοί τους τούς θεωρούνε για αιρετικούς. Μιλάνε συχνά, σαν παπαγάλοι, για ορθοδοξία, αλλά για μια ορθοδοξία «εξελιγμένη», συγχρονισμένη, «ευρωπαϊκή Ορθοδοξία». Τούτη η Ορθοδοξία που έχουμε και που την κληρονομήσαμε από τους πατεράδες μας, είναι παλιά, είναι βλάχικη Ορθοδοξία, που δεν πάει να την έχουνε μοντέρνοι άνθρωποι, που ζήσανε στην Ευρώπη και στην Αμερική! Κάθε τόσο έρχεται στην Ελλάδα μια φουρνιά από νεαρούς θεολόγους, που σπουδάσανε στην Ευρώπη και που δεν μπορούνε πια να χωνέψουνε τίποτα από τα δικά μας. Όλα τους φαίνονται κουτσά και στραβά, και δουλεύουνε φανατικά για να χαλάσουνε την αγνή και σωστή πίστη του λαού μας. Θα ‘λεγε κανένας πως γι’ αυτούς έγραψε ο απόστολος Παύλος τα παρακάτω λόγια: “ διὰ δὲ τοὺς παρεισάκτους ψευδαδέλφους, οἵτινες παρεισῆλθον κατασκοπῆσαι τὴν ἐλευθερίαν ἡμῶν ἣν ἔχομεν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ἵνα ἡμᾶς καταδουλώσωνται”(Γαλάτ. 2, 4)».
Πραγματικά, η αλλοτρίωση που δεσπόζει στον τόπο μας στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης πλέον, έχει και το σκέλος του πνευματικού εκφυλισμού. Απλώνεται και στην νοοτροπία κάποιων ποιμένων της Εκκλησίας επειδή ακριβώς έχουν χάσει την αίσθηση της ορθόδοξης εν Πνευματι Αγίῳ εμπειρίας και ζητούνε «να θραφούμε θρησκευτικά με τα λογής - λογής ξένα άχερα». Γιατί άραγε; Μήπως, διότι τελικά δεν μπήκαν στο πνεύμα της Ορθοδοξίας αλλά έμειναν στους τύπους, στις τελετές και τα πανηγύρια που τους έκαναν εντύπωση αλλά και δεν κοπίασαν για την κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη; Προκειμένου να γνωρίσει κανείς αληθινά την Ορθοδοξία είναι αναγκαίο μαζί με την μυστηριακή ζωή και την γνώση της εξ ακοής πίστεως, δηλαδή την διδασκαλία της Εκκλησίας, χρειάζεται να θέλει και να αγωνίζεται στην παλαίστρα της ορθόδοξης ασκητικής βιωτής όπως μας την κληροδότησαν οι άγιοι Πατέρες. Όταν δεν μελετούμε την εν Χριστῷ ζωή των αγίων δεν ζούμε με την αγωνία τους να ευαρεστήσουμε στον Θεό, συνεπώς δεν ποθούμε και να τους ομοιάσουμε. Ακόμη όταν δεν μελετούμε τα συγγράμματά τους αποδυναμώνεται η ψυχή μας από την αγάπη για την ορθή πίστη που μας παρέδωσαν διαχρονικά ερμηνεύοντας τον λόγο του Θεού για την αποκάλυψη Του. Έτσι όμως κυριαρχεί χαύνωση στην ζωή των περισσοτέρων διότι τα πρότυπα τους δεν είναι οι άγιοι αλλά ορέγονται επισκοπικούς θρόνους. Όταν ο ποιμένας -τι λέγω; και όμως! – στερείται πνευματικών εμπειριών η πίστη γι’ αυτόν δεν είναι μια προσωπική συνάντηση με τον Χριστό αλλά καριέρα. Καταντά η δραστηριότητά του θρησκευτική ενασχόληση ενός τεχνοκράτη υπαλλήλου, ένα ξερό και γυμνό θρησκευτικό σύστημα με μια τυποποιημένη θρησκευτική συμπεριφορά που προκαλεί την αηδία σε όσους δεν γνώρισαν ακόμη τον Χριστό. Και γι’ αυτό δεν θέλουν μήτε να δουν μήτε να ακούσουν τίποτε που αφορά την Εκκλησία. Γίνεται, δηλαδή, αποκρουστικό παράδειγμα. Έτσι, όμως, θα ελκύσουμε ψυχές στην Εκκλησία; Δεν αναρωτιόμαστε, γιατί τόσοι και τόσοι άνθρωποι δεν εκκλησιάζονται; Για τους περισσοτέρους η θρησκεία -διότι με την εκκοσμίκευση αυτό γίνεται η εξ αποκαλύψεως πίστη καταντά θρησκεία- γίνεται μια άνετη απόδραση, μια άρνηση για μάχη, μια προδοσία της αποστολής μας. Πώς, λοιπόν, με τέτοια κατάσταση να υπάρξει αγώνας; Πέτυχαν με αρκετούς εκ των κληρικών οι αντίθεες δυνάμεις να απομακρύνουν τον λαό από την ευσέβεια. Ο πολύς ελληνικός λαός έμεινε στην ουσία ακατήχητος. Συζητάς και σου λέει ο άλλος, «το ίδιο είμαστε με τους καθολικούς». Ανταλλάξαμε τα διαμάντια της Ορθοδοξίας με κάτι χρωματιστές χάντρες σαν κι αυτές που έδιναν οι αποικιοκράτες στους ιθαγενείς των λαών που καταδυνάστευαν για να τους ξεγελούν με τα μπιχλιμπίδια. Ακούς τώρα επίσκοπο να ισχυρίζεται: « στο εξωτερικό η ορθοδοξία έχει προβλήματα, μην ακούτε τι σας λένε οι φανατικοί…, κάτι πρέπει να γίνει με την Σύνοδο να τα βρούμε με τους καθολικούς, τους προτεστάντες, τους μονοφυσίτες…». Οποία κατάντια!
Αν έτσι σκέπτονταν οι άγιοι απόστολοι, θα έλεγαν εκεί στα έθνη που πορεύθηκαν μετά την Πεντηκοστή και κήρυτταν:«δεν χρειάζεται η πίστη στον Ιησού Χριστό όπως μας την δίδαξε ο ίδιος ο Θεάνθρωπος, όλοι στον ίδιο Θεό πιστεύουμε». Όμως δεν προσπάθησαν οι Θεοκήρυκες να φέρουν το Ευαγγέλιο του Χριστού στα μέτρα των εθνικών και του περιβάλλοντός τους. Μόλα ταύτα η Χάρις έλαμψε και άνθησε και καρποφόρησε πλήθος αγίων αμέτρητο σε όλη την οικουμένη. Επίσης, πολλοί άγιοι Πατέρες, ενώ η Εκκλησία τους ενεπιστεύθη μικρό ποίμνιο, το αύξησαν με το παράδειγμα της αγίας ζωής τους. Με τα θαύματα που ενεργούσε η Χάρις του Θεού δια της προσευχής τους, κέρδιζαν την αγάπη και την εμπιστοσύνη των ανθρώπων και τους έβαζαν στους κόλπους της Εκκλησίας. Σήμερα αφήσαμε την προσευχή και πιάσαμε τους διαλόγους. Βέβαια, η εύκολη λύση! «Περνάμε και καλά, εκεί στις συναντήσεις, πίνουμε και καμιά μπύρα» έλεγε καθηγητής σε θεολογική Σχολή στους φοιτητές του. Η προσευχή, η άσκηση, η μελέτη, ο αγώνας με τα πάθη είναι δύσκολα πράγματα. Χρειάζεται δύναμη, υπομονή, επιμονή, διαρκή πάλη και κυρίως να είναι κανείς άνδρας! Θα ήμασταν πάντως πολύ αφελείς να πιστεύουμε ότι με τα γνωστά καμώματα στους διαλόγους θα κερδίσουμε τους ετεροδόξους στην ορθόδοξη πίστη ή την εύνοιά τους για να μπορέσουμε να εργασθούμε στα κράτη τους.
Στην Εκκλησία στο εξωτερικό μπορούμε να κηρύττουμε τον Χριστό με απλότητα, ευθύτητα, χωρίς να προκαλούμε, γνωρίζοντας βέβαια ότι είμαστε στη φωλιά του λύκου, όπως ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, και στις ημέρες μας, όπως εργάζεται ο Γέροντας Εφραίμ στην Αριζόνα και τα μοναστήρια του στην Αμερική. Μήπως οι σύγχρονοι άγιοι δεν έκαναν ουσιαστικά την μεγαλύτερη ιεραποστολή; Ο αγιασμός μας, αυτός, είναι ο καλύτερος τρόπος να ελκύσουμε ψυχές στον Χριστό. Το να κάνουμε υποχωρήσεις σε θέματα πίστεως αυτό είναι συνεταιρισμός με τον διάβολο! Το να θέλουμε να κάνουμε έργο Θεού χωρίς την Χάρη Του δείχνει ότι πορευόμαστε με πολύ ορθολογισμό, δηλαδή εγκοσμιοκρατικά. Η Εκκλησία του Χριστού όμως εξαπλώθηκε σε όλη την οικουμένη επειδή ενήργησε η Χάρις. Δεν μπορούμε να ομιλούμε για την Χάρη της Πεντηκοστής και να πορευόμαστε ανθρώπινα. Αν πραγματικά πιστεύουμε στο Πνεύμα της Πεντηκοστής ας αφήσουμε να ενεργήσει η Χάρις κάνοντας εμείς το ανθρώπινο μη στηριζόμενοι σε ανθρώπινους παράγοντες όταν μάλιστα δεν το επιτρέπει το προηγούμενο παράδειγμα των αγίων Πατέρων. Τι έκαναν οι άγιοι εν μέσω των εθνικών προσπαθούσαν να τα βρουν μαζί τους σε θέματα πίστεως; Αν όχι γιατί προσπαθούν ορισμένοι ποιμένες να αλλάξουμε πορεία; Μήπως λοιπόν δεν ορθοτομούν; «Εξυμνούνε “τις ετερόδοξες θεολογίες” γράφει ο Κόντογλου, που είναι γεμάτες από την ψύχρα του ορθολογισμού κι από την ανυπόφορη μυρουδιά της απιστίας και του θανάτου. Πήρανε τα πρακτικά συνθήματα με τις υλιστικές σκοπιμότητες από τους δυτικούς, που με το πρακτικό μυαλό τους καταντήσανε τη χριστιανική θρησκεία ένα εγκόσμιο σύστημα, και τα κουβαλήσανε σε τούτον τον τόπο» που άνθισε η αγνή κι αληθινή πίστη, και τσαμπουνάνε πως πρέπει να μιμηθούμε «τις ετερόδοξες θεολογίες που μας μιλάνε σήμερα για θεολογία της οικογένειας, θεολογία της εργασίας, θεολογία του γάμου, θεολογία της ελευθερίας», κι άλλα τέτοια σπεσιαλιτέ, που σ’ αυτά καταγίνουνται οι πρακτικοί Ευρωπαίοι, και που η πρακτικότητα και η πολύ θετική δραστηριότητα τους φανερώνει καθαρά ότι «ουκ έχουσι μέλλουσαν πόλιν, αλλά την ώδε μένουσαν επιζητούσιν». Γι’ αυτούς, το έργο της Μάρθας είναι ανώτερο από της Μαρίας, κι ας είπε ο Χριστός το ανάποδο! Η «επιστημονική θεολογία» δεν δίνει καμμιά σημασία στο τι είπε ο Χριστός, αλλά σε ό,τι λέγει ο πρακτικός ορθός λόγος, μεγάλ’ η χάρη του! Αλλιώς, τί επιστήμη θά ‘τανε;
Η Μάρθα είναι η πρακτική Ευρώπη, κ’ η Μαρία είναι η πνευματική Ελλάδα. Ωστόσο, οι ξιππασμένοι τούτοι δικοί μας, που «διαθέτουν κάποια ανεπτυγμένη κρίση», θαυμάζουνε τη Μάρθα, που πατά στερεά στη γη, και περιφρονούνε τη Μαρία, γιατί εκείνα που πιστεύει είναι, για τους «ανθρώπους με κρίση και με σκέψη», κάποια ασύστατα ονειροπολήματα και φαντασίες.
Κατά βάθος, τούτοι οι κύριοι και τον Χριστό τον ίδιο δεν τον θεωρούνε άξιο να είναι Θεός απάνω στη σημερινή τετραπέρατη και μηχανοκίνητη ανθρωπότητα, που θέριεψε με τις θετικές επιστήμες, αλλά δεν το φανερώνουνε, μήτε το λένε. Κρύβουνται φαρισαϊκά, μην έχοντας το θάρρος που έχει ο τίμιος άθεος. Αυτοί, κατά το παράδειγμα των πονηρών δασκάλων τους, θέλουνε μια θεολογία δίχως Θεό, για να μπορούνε κ’ οι θεολόγοι να είναι ελεύθεροι διανοητές, κι όχι περιορισμένοι από δόγματα κι από παπαδίστικα πράγματα. «Μακρυά, λένε, από τέτοιες πρωτόγονες αντιλήψεις, που μας εκθέτουν στα μάτια των πολιτισμένων λαών, μακρυά από ασκητάδες και ντερβίσηδες και Πατέρες και μάρτυρες που, από την αγραμματοσύνη τους, πέσανε θύματα του φανατισμού τους. Ο ευρωπαϊκός Χριστιανισμός είναι η σημερινή θρησκεία, συστηματοποιημένος, επιστημονικός, μελετημένος. Αυτός ανταποκρίνεται στη σημερινή επιστημονική μηχανοκρατία, που τα ελέγχει όλα».
Κατά τη δική μου γνώμη, αν είχα για τη θρησκεία του Χριστού την αντίληψη που έχουνε αυτοί οι άνθρωποι, θα έλεγα νέτα-σκέτα, πως δεν χρειάζεται ολότελα. Γιατί, το σύστημα της σημερινής ζωής τά ‘χει ρεγουλάρει όλα τόσο καλά, με το πρακτικό πνεύμα του, που δεν έχει καμμιά θέση αυτό το αναχρονιστικό πράγμα το λεγόμενο «Χριστιανισμός», που μοιάζει σαν το κομπογιαννίτικο γιατρικό μπροστά στα επιστημονικά φάρμακα. Ο Χριστιανισμός δεν είναι για πρακτικούς ανθρώπους, κατά τον λόγο του Χριστού, που είπε: “η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου”».
Αρχιμ. Παῒσιος Παπαδόπουλος
Ηγούμενος Ιεράς Μονής Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Φιλώτα
Πηγή: Μᾶς τό ἔστηλαν μέ μέηλ. Εἶναι ἀπό φυλλάδιο πού μοιράστηκε στήν Πτολεμαΐδα
Η ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΑΓΑΠΗΣ
Μία προσεκτικὴ ἐνασχόληση μὲ τὴν γραπτὴ Ἱερὰ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μεταφέρει τὴν ἐμπειρία τῆς ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ, μᾶς φανερώνει ὅτι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ἀποκαλύπτεται ὡς Θεὸς ζηλωτής.
Στὸ βιβλίο τῆς Ἐξόδου καταγράφονται ἐντολὲς τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖες δίδονται στὸν Μωϋσῆ, γιὰ γιὰ νὰ καθορισθῆ ἡ στάση του ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀπέναντι στοὺς ψεύτικους θεοὺς καὶ στοὺς εἰδωλολάτρες, ὅπως οἱ ἑπόμενες: «ὁ θυσιάζων θεοῖς θανάτῳ ἐξολοθρευθήσεται, πλὴν Κυρίῳ μόνῳ»[1]. «Τοὺς βωμοὺς αὐτῶν καθελεῖτε καὶ τὰς στήλας αὐτῶν συντρίψετε καὶ τὰ ἄλση αὐτῶν ἐκκόψετε καὶ τὰ γλυπτὰ τῶν θεῶν αὐτῶν κατακαύσετε πυρί· οὐ γὰρ μὴ προσκυνήσετε θεοῖς ἑτέροις· ὁ γὰρ Κύριος ὁ Θεὸς ζηλωτὸν ὄνομα, Θεὸς ζηλωτὸς ἐστί»[2]. Παρόμοια προτροπὴ εὑρίσκομε καὶ στὸ βιβλίο τοῦ Δευτερονομίου. «Πρόσεχε σεαυτῷ μὴ ἐπιλάθη Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου τοῦ ἐξαγαγόντος σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου ἐξ οἴκου δουλείας. Κύριον τὸν Θεόν σου φοβηθήσῃ καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις καὶ πρὸς αὐτὸν κολληθῆς καὶ ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ὀμῇ. Οὐ πορεύεσθε ὀπίσω θεῶν ἑτέρων ἀπὸ τῶν θεῶν τῶν ἐθνῶν τῶν περικύκλῳ ὑμῶν, ὅτι θεὸς ζηλωτὴς Κύριος ὁ Θεός σου ἐν σοί...»[3].
Στοὺς παραπάνω λόγους ἀναφέρεται καὶ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς, γιὰ νὰ ἀπαντήση στὴν τρίτη πειρασμικὴ προσβολὴ τοῦ διαβόλου. «Ὕπαγε ὀπίσω μου σατανᾶ· γέγραπται γὰρ, Κύριον τὸν Θεὸν σου προσκυνήσεις καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις»[4].
Ἡ ζηλότυπη ἀγαπητικὴ σχέση τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ μὲ τὸν λαό του τὸν Ἰσραήλ στὶς Ἅγιες Γραφὲς παριστάνεται μὲ τὴν σχέση νυμφίου καὶ νύμφης. Ἕνα ὁλόκληρο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τὸ Ἆσμα Ἀσμάτων, περιγράφει τὴν ἀγαπητικὴ σχέση ἀληθινοῦ Θεοῦ καὶ Ἰσραήλ μὲ βάση αὐτὴ τὴν εἰκόνα. Ἡ ἀγάπη ἀνάμεσα στὸν ἄνδρα νυμφίο καὶ στὴν γυναίκα νύμφη χαρακτηρίζεται «κραταιὰ ὡς θάνατος» καὶ ὁ ζῆλος αὐτῶν «σκληρὸς ὡς ἅδης»[5]. Ὅλη ἡ πλοκὴ τοῦ θεοπνεύστου βιβλίου ἐκφράζει τὴ ζηλοτυπία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπαιτεῖ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς τὴν ἀποκλειστικὴ γιὰ αὐτὸν ἀγάπη. Αὐτὸ ἄλλωστε δηλώνει καὶ ἡ ἄλλη ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, «καὶ ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς δυνάμεώς σου»[6], ἀλλὰ καὶ ἡ κατηγορηματικὴ διακήρυξη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, «Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν· ἤ γὰρ τὸν ἕνα μισήσει καὶ τὸν ἕτερον ἀγαπήσει, ἤ ἑνὸς ἀνθέξεται καὶ τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει. Οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ»[7].
Ἡ ζηλοτυπία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν λαόν του, μὲ τὸν ὁποῖο προτυπώνεται ἡ Ἐκκλησία, ἐκδηλώνεται, ἐπίσης, σὲ διάφορα περιστατικὰ τῆς θείας ἀποκαλύψεως. Ὅταν οἱ ἰσραηλίτες ἐγκαταλείποντας τὴ λατρεία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, κατακεύασαν τὸ χρυσὸ μοσχάρι καὶ τὸ λάτρευσαν ὡς θεό, ὁ Μωϋσῆς, κατ’ ἔντολὴν τοῦ Θεοῦ ἔδειξε ὅλη τὴν δυσαρέσκειά του σπάζοντας τὶς πλάκες τοῦ Νόμου[8]. Εἶναι ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὴ ἡ περίπτωση τοῦ προφήτου Ὠσηέ, στὸν ὁποῖο ὁ Θεὸς παρήγγειλε νὰ νυμφευθῆ γυναίκα πόρνη, γιὰ νὰ κατανοήση καλύτερα τὸ μέγεθος τῆς ἁμαρτίας τοῦ Ἰσραήλ, δηλαδὴ τῆς ἀποστασίας ἀπὸ τὸν μόνο ἀληθινὸ Θεό[9]. Ἐνδεικτικὸ εἶναι καὶ τὸ παράπονο τοῦ Κυρίου πρὸς τὸν ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου, ὅπως τὸ γνωρίζουμε ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως· «Ἀλλὰ ἔχω κατὰ σοῦ ὅτι τὴν ἀγάπην σου τὴν πρώτην ἀφῆκας»[10].
Γιατὶ ὅμως τόσο ἔκδηλα ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται ὡς ζηλότυπος καὶ ζητεῖ τὴν ἀποκλειστικότητα τῆς λατρευτικῆς ἀγάπης; Εἶναι εὔκολο νὰ ἀπαντήσουμε στὸ ἐρώτημα, ἐὰν ἀκολουθήσουμε τὴν θεολογικὴ σκέψη τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ ἀπαθὴς Θεὸς εἶναι ζηλότυπος, ἀλλὰ ὄχι ἐγωϊστικά, ὅπως συμβαίνει μὲ τοὺς ἐμπαθεῖς ἀνθρώπους. Ὁ Θεὸς εἶναι ζηλότυπος μόνον παιδαγωγικά. Δὲν ἔχει καμμία ἀνάγκη ἀπὸ τὴν ἀγάπη τῶν πλασμάτων του, διότι εἶναι ἀνενδεής. Ὅμως Αὐτὸς «ἀγάπη ἐστί» καὶ ἀγαπᾶ τὰ πλάσματά του μὲ τὴν τέλεια ἀγάπη, ὅπως τὸ ἔδειξε ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός του, ὁ ὁποῖος «... εἰς τέλος ἠγάπησεν αὐτούς (τοὺς μαθητάς του)»[11].
Ἐξ’ αἰτίας τῆς ἀγάπης του ὁ Θεὸς ἐπιθυμεῖ καὶ ἐπιδιώκει τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Γνωρίζει ὅμως ὅτι ἡ σωτηρία τους εὑρίσκεται ἀποκλειστικὰ καὶ μόνον σὲ Αὐτόν. Ὅπως ὁμολογεῖ ὁ ἀπόστολος Πέτρος, «οὐκ ἐστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν δεδομένον ἐν ἀνθρώποις, ἐν ὧ δεῖ σωθῆναι ὑμᾶς»[12].
Σωτηρία σημαίνει ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό, δηλαδή κατὰ χάριν θέωσή του. Κανεὶς ἄλλος δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς χαρίση τὴν δυνατότητα θεώσεως, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἐνανθρωπήσαντα Υἱὸ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ τονίζει ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος· «Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐνηνθρώπησεν ὁ ἴδιος, διότι εἶναι αὐτὸς μόνος ἡ εἰκόνα τοῦ Πατρός, ποὺ μποροῦσε νὰ ξαναπλάση τὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος εἶναι δημιουργημένος κατ’ εἰκόνα (Θεοῦ)»[13].
Ὁ ἐνανθρωπήσας Κύριος, ὄχι μόνον μᾶς προσφέρει τὴν εὐκαιρία νὰ θεωθοῦμε, ἀλλὰ συγχρόνως μᾶς βοηθεῖ ὡς Ἀρχιερέας μὲ τὴν θευσιαστική του ἀγάπη νὰ πορευθοῦμε πρὸς τὴν θέωση. Παρατηρεῖ ὁ ἐπίσκοπος Ρώμης Κλήμης· «Αὐτὸς εἶναι ὁ δρόμος, ἀγαπητοί, στὸν ὁποῖο εὑρήκαμε τὸν σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Ἀρχιερέα τῶν προσφορῶν μας, τὸν προστάτη καὶ βοηθὸ τῆς ἀσθενείας μας»[14].
Γιὰ νὰ πραγματοποιηθῆ ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν προσφορὰ καὶ τὴν βοήθεια τοῦ Θεανθρώπου, ἀπαιτεῖται ἀπαραίτητα καὶ μία κίνηση τοῦ ἀνθρώπου: ἡ ἀνταπόκρισή του στὴν σωστικὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τὴν εὐκαιρία γι’ αὐτὴν τὴν ἀνταπόκριση τὴν προσφέρει στὰ μέλη της ἡ μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία μὲ τὴ ἀμετάβλητη λατρεία της. Στὴν Ὀρθόδοξη λειτουργικὴ λατρεία συναντᾶται ἡ μοναδικὴ θυσιαστικὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν ἀποκλειστικὴ εὐχαριστιακὴ ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου.
Βασικὴ προϋπόθεση γιὰ τὴν καθαρὴ λατρεία εἶναι ἡ ζωντανὴ παρουσία καὶ ἡ παραδοχὴ ἀπὸ τὸν λατρεύοντα πιστὸ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὅπως αὐτὸς ἔχει ἀποκαλυφθῆ στοὺς προφῆτες καὶ στοὺς ἀποστόλους καὶ ἔχει παραδοθῆ στὴν μία Ἐκκλησία, δηλαδή, ὡς μόνος ἄκτιστος, τριαδικὸς καὶ δημιουργὸς τῶν πάντων. Εἶναι ἐνδεικτικὴ ἡ παρατήρηση τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ ὅτι «δὲν ὑπάρχει βέβαια κανεὶς Θεός, παρὰ μόνον ἕνας, αὐτὸς ποὺ εἶναι γνωστὸς καὶ λατρεύεται ὡς τριάδα καὶ μονάδα»[15]. Χαρακτηριστικὴ, ἐπίσης, εἶναι καὶ ἡ πληροφορία ποὺ μᾶς δίνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ὅτι «καὶ ἐμεῖς, οἱ ὁποῖοι διδασκόμαστε ἀπὸ τὶς ἅγιες Γραφὲς νὰ στρεφόμαστε πρὸς τὴν ἀληθινὴ θεότητα, ἔχουμε μάθει νὰ θεωροῦμε κάθε κτιστὸ ξένο πρὸς τὴν θεία φύση, νὰ λατρεύουμε δὲ καὶ νὰ ἀποδίδουμε λατρευτικὲς τιμὲς μόνον στὴν ἄκτιστη φύση»[16].
Ἐφ’ ὅσον ἡ καθαρὴ λατρεία συνδέεται ἄμεσα μὲ τὴν ἀπολυτότητα τῆς πίστεως γιὰ τὸν μόνο ἀληθινὸ Θεὸ καὶ σωτήρα μας, ἡ λατρευτικὴ ἀγάπη πρὸς Αὐτόν δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι ἀποκλειστικὴ.
Αὐτὴν τὴν ἀποκλειστικὴ λατρευτικὴ ἀγάπη εἶχαν ὅλοι οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, ἀπὸ τοὺς δικαίους καὶ τοὺς προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τοὺς ἀποστόλους τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὅλους τοὺς ἁγίους ὅλων τῶν ἐποχῶν, μέχρι καὶ ἐκείνους τῆς ἐποχῆς μας. Ὅλοι εἶχαν τὴν ἴδια Πίστη καὶ ἐμπειρία, ὥστε νὰ ἐμπέονται ἀπὸ τὴν ἴδια σταθερὴ καὶ ἀκλόνητη ἀπόφαση νὰ μὴν ἔχουν καμμία συμμετοχὴ στὴν λατρεία ἀλλοτρίων Πίστεων.
Κορυφαῖο καὶ παλαιὸ παράδειγμα ἀποτελοῦν οἱ τρεῖς παῖδες καὶ ὁ προφήτης Δανιήλ. Ὅταν τοὺς κατήγγειλαν ὅτι δὲν προσκυνοῦν τὴν χρυσῆ εἰκόνα τοῦ Ναβουχοδονόσορος καὶ τοὺς ἔφεραν μπροστά του, ἐκεῖνος τοὺς ἐρώτησε:
-Εἶναι ἀλήθεια ὅτι δὲν λατρεύετε τοὺς θεούς μου καὶ τὴν εἰκόνα τὴ χρυσῆ; Καὶ συνέχισε. Νὰ τὸ κάνετε τώρα ἀμέσως. Κι ἄν δὲν τὸ κάνετε, αὐτὴ τὴν ὥρα, θὰ σᾶς ρἰξουν στὸ καμίνι τῆς φωτιᾶς, κι ἄς σᾶς σώση τότε ὁ θεός σας.
Ἐκεῖνοι ἀπήντησαν μὲ θαυμαστὴ παρρησία:
-«Ὑπάρχει σίγουρα γιὰ μᾶς οὐράνιος Θεός, τὸν ὁποῖο ἐμεῖς λατρεύουμε, κι αὐτὸς μπορεῖ νὰ μᾶς γλυτώση ἀπὸ τὸ ἀναμμένο καμίνι τῆς φωτιᾶς καὶ νὰ μᾶς σώση ἀπὸ τὰ χέρια σου, βασιλέα. Καὶ ἐὰν δὲν τὸ κάνη, νὰ γνωρίζης, βασιλέα, ὅτι ἐμεῖς τοὺς θεούς σου δὲν τοὺς λατρεύομε καὶ τὴν εἰκόνα σου, ποὺ ἔστησες δὲν τὴν προσκυνοῦμεν»[17].
Αὐτό, ἐπίσης, τὸ φρόνημα ἦταν ἐκεῖνο ποὺ ἔκανε τοὺς μάρτυρες νὰ ἀρνοῦνται νὰ προσφέρουν θυσία σὲ ὅποιονδήποτε λεγόμενο Θεό, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἔστω κι ἄν αὐτὸ τοὺς στοίχιζε φρικτὰ καὶ ἀπερίγραπτα μαρτύρια.
Εἶναι πολὺ γνωστὸς ἀπὸ τὰ Μαρτυρολόγια ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετώπιζαν τὴν προτροπὴ τῶν εἰδωλολατρῶν ἀρχόντων καὶ τῶν δημίων τους νὰ θυσιάσουν. Παραθέτω ἐδῶ ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἀπολογία τοῦ μάρτυρος Φιλέου, ἐπισκόπου Θμούεως.
«Ὁ ἡγεμόνας εἶπε, θυσίασε στοὺς θεούς.
Ὁ Φιλέας εἶπε, Δὲν θυσιάζω.
Ὁ Κουλκιανὸς εἶπε, Γιατί;
Ὁ Φιλέας εἶπε, Διότι λέγει ἡ ἱερὰ καὶ θεία Γραφή ὅτι ὅποιος θυσιάσει στοὺς θεοὺς νὰ ἐξολοθρεύεται μὲ θάνατο, ἐκτὸς ἐὰν θυσιάση μόνον στὸν ἀληθινὸ Κύριο.
Ὁ Κουλκιανὸς εἶπε, Θυσίασε λοιπὸν μόνον στὸν ἀληθινὸ Κύριο.
ὉΦιλέας εἶπε, Δὲν θυσιάζω· μὲ τέτοιου εἴδους θυσίες ὁ ἀληθινὸς Θεὸς δὲν εὐαρεστεῖται.
Ὁ Κουλκιανὸς εἶπε, Μπρός, θυσίασε.
Ὁ Φιλέας εἶπε, Δὲν θυσιάζω· ποτὲ δὲν ἔχω μάθει νὰ τὸ κάνω αὐτό»[18].
Ἀπὸ τὸ ἴδιο φρόνημα τῆς ἀποκλειστικότητος τῆς λατρευτικῆς ἀγάπης διαπνέονται ὅλοι οἱ ἅγιοι ὅλων τῶν αἰώνων, ἔτσι ὥστε μέχρι σήμερα στὰ ἁγιορείτικα μοναστήρια νὰ κρατοῦν τοὺς αἱρετικοὺς καὶ ἀλλοθρήσκους στὸν πρόναο κατὰ τὴν διάρκεια τῶν λατρευτικῶν συνάξεων.
Θὰ προσθέσω ἕνα ἀκόμη παράδειγμα ἀπὸ τὸν βίο τοῦ συγχρόνου μας ἁγίου Παϊσίου τοῦ ἁγιορείτου, ὅπως τὸ διηγήθηκε ὁ ἴδιος.
«Κάποτε, διηγήθηκε ὁ Γέροντας, μοῦ ἦρθαν δύο παπικοί, λατίνοι... Μοῦ λέει λοιπόν ὁ ἕνας
–Ἔλα νά ποῦμε τό ‘Πάτερ ἠμῶν...’
–Γιά νά τό ποῦμε μαζί, τοῦ εἶπα, πρέπει νά συμφωνοῦμε στό Δόγμα. Ὅμως μεταξύ ἡμῶν καί ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστι. Ὕστερα μοῦ λέει:
-Μόνο οἱ Ὀρθόδοξοι εἶναι κοντά στό Θεό καί μόνο αὐτοί θά σωθοῦνε; Ὁ Θεός εἶναι μέ ὅλο τόν κόσμο.
–Ναί, τοῦ εἶπα. Ἐσύ μπορεῖς νά μοῦ πῆς καί πόσος κόσμος εἶναι κοντά στό Θεό;
Ἔχουμε λοιπόν διαφορές. Εἴμαστε φυσικά παιδιά τοῦ ἑνός Πατέρα, ἀλλά μερικά μένουν στό σπίτι καί μερικά γυρίζουν ἔξω.
–Νά δείξουμε ἀγάπη, μοῦ λένε μετά.
–Καί ἡ ἁμαρτία ἔγινε μόδα, τούς λέω.
–Καί αὐτό μέσα στήν ἀγάπη εἶναι, μοῦ λένε.
–Ὅλοι μιλᾶνε γιά ἀγάπη, εἰρήνη καί ὁμόνοια, τούς εἶπα στό τέλος, ἀλλά ὅλοι αὐτοί εἶναι διχασμένοι καί μέ τόν ἑαυτό τους καί μέ τούς ἄλλους. Γι’αὐτό καί ἑτοιμάζουν ὅλο καί μεγαλύτερες βόμβες. Πολλοί πού μιλοῦν γιά ἀγάπη καί ἑνότητα, οἱ ἴδιοι δέν εἶναι ἑνωμένοι μέ τό Θεό, γιατί δέν τόν ἔχουν ἀγαπήσει οὔτε ἔχουν ἀληθινή ἀγάπη. Ἀγάπη ἀληθινή ἔχει ἐκεῖνος πού ἔχει ὀρθή πίστη, ζῆ κοντά στό Θεό, καί τότε ὁ Θεός ζωγραφίζεται στό πρόσωπό του καί οἱ ἄλλοι βλέπουν στό πρόσωπό του τόν Θεό»[19].
Αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ πρακτικὴ, ποὺ ἐκφράζει τὸ Ὀρθόδοξο φρόνημα τῶν ἁγίων, ἔχει καταγραφῆ στοὺς ἱεροὺς Κανόνες τῶν Συνόδων τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι ρητὰ ἀπαγορεύουν τὶς συμπροσευχὲς μὲ τοὺς αἱρετικοὺς, ὄχι μόνον στοὺς χώρους τῆς κοινῆς λατρείας, ἀλλὰ καὶ στοὺς ἰδιωτικοὺς. Παραθέτω μερικοὺς ἀπὸ αὐτούς:Κανών Ι’ τῶν Ἁγ. Ἀποστόλων: «Εἴ τις ἀκοινωνήτῳ, κἄν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, οὗτος ἀφοριζέσθω». Κανών ΛΓ’ τῇς ἐν Λαοδικείᾳ Τοπικῆς Συνόδου: «Ὅτι οὐ δεῖ αἱρετικοῖς ἤ σχισματικοῖς συνεύχεσθαι». Ἐπίσης,Κανών ΜΕ’ τῶν Ἁγ. Ἀποστόλων: «Ἐπίσκοπος ἤ Πρεσβύτερος ἤ Διάκονος αἱρετικοῖς συνευξάμενος μόνον, ἀφοριζέσθω, εἰ δὲ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς ὡς κληρικοῖς ἐνεργῆσαί τι, καθαιρήσθω» καὶ Κανών ΞΕ’ τῶν Ἁγ. Ἀποστόλων: «Εἴ τις κληρικός ἤ λαϊκός εἰσέλθοι εἰς συναγωγήν Ἰουδαίων ἤ αἱρετικῶν προσεύξασθαι και καθαιρείσθω καὶ ἀφοριζέσθω».
Ἡ συμπροσευχή, λοιπόν, ἀπαγορεύεται, ἐπειδή, ἐκτὸς τοῦ ὅτι δηλώνει συμμετοχή στήν πλανεμένη πίστη τοῦ συμπροσευχομένου καί καταργεῖ ἔτσι τὴν ἀποκλειστικότητα τῆς λατρευτικῆς πρὸς τὸν Θεόν ἀγάπης, δίνει ἐπιπλέον σ' αὐτόν τήν ψευδαίσθηση ὅτι δέν βρίσκεται στήν πλάνη, ὁπότε δέν χρειάζεται νά ἐπιστρέψει στήν ἀλήθεια. Στὴν πραγματικότητα ὁ συμπροσευχόμενος μὲ αἱρετικοὺς ἀποσύρει τὴν γνήσια ἀγάπη του ἀπὸ αὐτούς καὶ συμπεριφέρεται ὡς ἐχθρός τους, προξενώντας τους μέγιστο κακό, διότι συμβάλλει στὴν σύγχυση καὶ στὴν συντήρηση τῆς πλάνης, ποὺ ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν αἰώνια σωτηρία πλάσματα τοῦ Θεοῦ.
Ἡ καθαρὴ λατρεία διασώζεται ἀκέραια καὶ ἀνόθευτη μόνον στὴν μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία. Ἡ λατρεία στὶς θρησκεῖες καὶ στὶς αἱρέσεις ἔχει μετακινηθῆ ἀπὸ τὸ σταθερό της βάθρο, ποὺ εἶναι ἡ αὐθεντικὴ ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ εὐτελίζεται καὶ νὰ ὑποβιβάζεται σὲ ἀνθρώπινο παίγνιο, ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἄγιος Χρυσόστομος γιὰ τὴν ἰουδαϊκὴ λατρεία. Ἐρωτᾶ μὲ νόημα· «Ὁρᾷς ὅτι παίζουσι μᾶλλον ἤ λατρεύουσιν;»[20].
Ὅσον ἀφορᾶ πιὸ συγκεκριμένα στὶς λατρευτικὲς ἐκδηλώσεις τῶν αἱρέσεων τοῦ Παπισμοῦ καὶ τοῦ Προτεσταντισμοῦ, αὐτὲς, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, εἶναι ἀπογυμνωμένες ἀπὸ τὴν ἄκτιστη θεία χάρη, μὲ τὴν ὁποία ἐνεργοῦνται ὅλα τὰ ἐκκλησιαστικὰ μυστήρια γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἑπομένως ἡ ὁποιαδήποτε συμμετοχή σ’ αὐτές γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι βαριὰ κατακριτέα, διότι, ὄχι μόνον δημιουργεῖται σύγχυση, ἀλλὰ καὶ ὁ σκοπὸς τῆς λατρείας, ποὺ εἶναι ἡ θέωση δὲν ἐπιτυγχάνεται.
Ἡ συνειδητοποίηση αὐτῶν τῶν ἀληθειῶν πείθει ὅλους τοὺς συνειδητοὺς Ὀρθοδόξους χριστιανοὺς νὰ ὁμολογοῦν στὴν προσευχή τους μπροστὰ στὸν Θεό, «Σοὶ μόνῳ ἁμαρτάνομεν ἀλλὰ καὶ σοὶ μόνῳ λατρεύομεν· οὐκ οἴδαμεν προσκυνεῖν Θεῷ ἀλλοτρίῳ, οὐδὲ διαπετάζειν πρὸς ἕτερον Θεὸν τὰς ἑαυτῶν, Δέσποτα, χεῖρας»[21].
Ἀρχιμ. Αὐγουστῖνος Γ. Μύρου, Δρ Θ.
[2] Ἐξοδ. 34,13-14
[3] Δευτ. 6,12-15
[4] Λουκ. 4,8
[5] Ἆσμα Ἀσμάτων 8,6
[6] Δευτ. 6,5
[7] Ματθ. 6,24
[8] Ἔξοδ. 32,1-29
[9] Ὠσηὲ 1,2-9
[10] Ἀποκ. 2,4
[11] Ἰω. 13,1
[12] Πρξ. 4,12
[13] Μ. Ἀθανασίου, Περὶ ἐνανθρωπήσεως,13· ΕΠΕ 1,260
[14] Κλήμεντος Ρώμης, Ἐπιστολὴ πρὸς Κορινθίους Α΄, 36· ΒΕΠ 1, 27
[15] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ τῶν ἁγίων εἰκόνων, 3,41
[16] Γρηορίου Νύσσης, Κατὰ Εὐνομίου, 3,3,8
[17] Δανιὴλ 3,17-18
[18]ΕΠΕ, Τὰ μαρτύρια τῶν ἀρχαίων χριστιανῶν, σ. 338-339
[19] Λόγοι Ε΄. Πάθη καί ἀρετές, σ. 285
[20] Ἰω. Χρυσοστόμου, Κατὰ ἰουδαίων, 4,7· PG 48,882
[21] Πεντηκοστάριον, Εὐχὴ τῆς Γονυκλισίας
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)