Δημοσιεύσαμε τὴν ἄστοχη ἐπιστολὴ τοῦ π. Σωτηρίου Παρδάλη -συνήγορου τοῦ μητροπολίτη Φλωρίνης Θεόκλητου- μαζὶ μὲ τὴν ἀναίρεσή της (
ἐδῶ κι
ἐδῶ).
Σήμερα δημοσιεύουμε μιὰ θαυμάσια κριτικὴ καὶ ἀποστομωτικὴ τοποθέτηση τοῦ κ. Ἰωάννη Ρίζου, ποὺ ἀπαντᾶ ὄχι μόνο στὸν π. Σωτήριο, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλους «ἀντι-Οἰκουμενιστές», ποὺ μοιράζονται μὲ τὸν π. Σωτήριο παρόμοιες «μετα-πατερικὲς κακοδοξίες.
Απάντηση στον
π. Σωτήριο Παρδάλη
Του Ιωάννου Ρίζου
Πάτερ Σωτήριε, εμπλέκεσθε σε θέματα που αποδεικνύεται ότι σας είναι ξένα. Χάριν της Αλήθειας όμως, πρέπει να ενημερώσω τους αναγνώστες του κειμένου σας για τα πράγματα που αγνοείτε, πλην όμως διδάσκετε για αυτά ex officio.
ΠΡΩΤΟΝ
Γράφετε ότι σύμφωνα με τον π. Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, «ο 15ος Κανόνας της Πρωτοδευτέρας Συνόδου είναι δυνητικός και όχι υποχρεωτικός δια τους κληρι-κούς», κλείνετε δε την παράγραφο λέγοντας: «Ο Κανόνας αυτός, δεν νομοθετεί υποχρέωση, αλλά απλά παρέχει δικαίωμα».
Απάντηση:
Α) Πρέπει να γνωρίζεται ότι δυνητικοί Κανόνες στο Ιερό Πηδάλιο δεν υπάρχουν.
Δυνητικές επιλογές υπάρχουν στα ράφια των Σούπερ Μάρκετς και στις λαϊκές αγορές.
Β) Αν η Εκκλησία προβάλλει την Αποτείχιση ως μία προαιρετική δυνατότητα, αυτό σημαίνει ότι όποιος θέλει αποτειχίζεται και όποιος θέλει δεν αποτειχίζεται. Αυτό σημαίνει επίσης ότι, αυτός που δεν αποτειχίζεται (και παραμένει υπο ενός κακοδόξου επισκόπου μη καταδικασθέντως συνοδικά) δεν βλάπτεται πνευματικά από την κοινωνία μαζί του και από το κήρυγμα του. Γιατί θα ήταν παράλογο η Εκκλησία να πρότεινε στον πιστό μία επιλογή που θα τον έβλαπτε πνευματικά. Αν όμως παραμένοντας ο πιστός σε κοινωνία με τον (κακόδοξο και μη καταδικασμένο) επίσκοπο, δεν βλάπτεται πνευματικά, τότε γιατί ο κακόδoξος Επίσκοπος να παραπεμφθεί στην Σύνοδο με το ερώτημα της καταδίκης και της καθαίρεσης; Ας κάτσει στον θρόνο του ισοβίως κι ας συνεχίσει να διδάσκει ότι θέλει αφού κανείς δεν βλάπτεται.
Επιπλέον,
¨ Πως είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας όταν οι Αποστολικές Διαταγές διατάσσουν: «Να φεύγετε από τους φθοροποιούς ποιμένες γιατί όπως το πρόβατο που ακολουθεί καλό ποιμένα γλυτώνει από τον λύκο, έτσι κι αυτό που ακολουθεί κακό ποιμένα θα αντιμετωπίσει μπροστά του τον θάνατο»;
¨ Πως είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας όταν η Ζ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος αποφαίνεται: «Τοις κοινωνούσιν εν γνώσει [με τους αιρετικούς] ανάθεμα»;
¨ Αν είναι δυνητικός ο Κανόνας γιατί μετά την καθαίρεση του Βέκκου, καθαιρέθηκαν κι όλες οι χειροτονίες που έκανε πριν καθαιρεθεί; Και μάλιστα εξαγιάσθηκε πάλι και ο ναός της Αγίας Σοφίας;
¨ Πως είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας όταν ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει πως, όσο πιο πολύ απομακρύνομαι από τον Καλέκα (ο οποίος δεν ήταν μη καταδικασμένος , εν ενεργεία πατριάρχης), τόσο πλησιάζω τον Θεό; Πως η συνέχιση της κοινωνίας με τον Καλέκα ήταν δυνητική; Και πως αλλού λέει: «Να φεύγουμε από αυτούς που δεν παραδέχονται τις ερμηνείες των Πατέρων και αποπειρώνται να διδάσκουν τα αντίθετα. Και ναι μεν, λένε τις ίδιες λέξεις υποκριτικά, το δε ευσεβές νόημά τους το διώχνουν. Να φεύγουμε από αυτούς όπως όταν συναντάμε φίδια»; Είναι οφθαλμοφανές ότι ο Άγιος αναφέρεται σε διδασκάλους εντός της Εκκλησίας, μη καθηρημένους. Γιατί, αν ήταν συνοδικά κατάδικασμένοι, δεν θα δίδασκαν μέσα στην Εκκλησία και ούτε οι χριστιανοί θα αποτελούσαν το ακροατήριό τους.
¨ Πως είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας όταν ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: «Τι ποιείς, άνθρωπε; Παρεβιάσθη ο νόμος, κατεφρονήθη σωφροσύνη, πλημμελήματα τοσαύτα ετολμήθη παράτινος των ιερωμένων, τα άνω κάτω γέγονε, και ου φρίττεις; …αλλά και κοινωνείς;».
¨ Πως είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας όταν: ο Ζ Κανὼν της Γ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ορίζει τις μέγιστες εκκλησιαστικές ποινές σε κληρικούς και λαϊκούς που ασπάζονται τα «μιαρά και διεστραμένα δόγματα των αιρετικών»; Και βέβαια ο Κανόνας αναφέρεται σε κληρικούς και λαϊκούς που είναι μέλη της Εκκλησίας μας, γιατί που ακούστηκε, να επιβάλλονται ποινές σε μέλη ξένων, αιρετικών «εκκλησιών»;
Πως είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας όταν: η απόφαση της Συνόδου του 1351 που αναθεμάτισε τον Βαρλάαμ και τον Ακίνδυνο όριζε να διακόπτουμε την κοινωνία, όχι μόνο με τους αιρετικούς αλλά και με όσους κοινωνούν μαζί τους, τους οποίους αν είναι κληρικός «πάσης ιερατικής λειτουργίας απογυμνώμεν»… «κι αν είναι λαϊκός την ιδίαν [ακοινωνησίαν] καθυποβάλλομεν»;
Ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος λέει ότι δεν είναι υποχρεωτική η Αποτείχιση, επειδή η Εκκλησία δεν έχει θεσπίσει ειδικούς Κανόνες και μάλιστα αυστηροτάτους για όσους δεν αποτειχίζονται και παραμένουν υπό αιρετίζοντα Επίσκοπο. Μα, η εντολή του Κυρίου να φεύγουν τα πρόβατα στη φωνή ξένου ποιμένα (Ιω.ι΄5), η διδασκαλία των Πατέρων και ο βίος των Αγίων δεν είναι το άπαν των Κανόνων; Ακολουθώντας τους, δεν ακολουθούμε τις θείες Εντολές; Υπάρχει περίπτωση οι Κανόνες να νομοθετούν αντίθετα από τα λόγια του Κυρίου;
ΑΝ ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΟΛΥΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ Η ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ «ΔΥΝΗΤΙΚΗ»;
Δεν υπάρχει καλύτερος ερμηνευτής του ΙΕ Κανόνος, από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Συνόδου που τον εξέδωσε. Λέει λοιπόν ο Μ. Φώτιος: «Αιρετικός είναι ο ποιμήν; Τότε είναι λύκος. Να φεύγετε από αυτόν αστραπιαία ακόμα κι αν σας φαίνεται πράος. Να μην έχετε κοινωνία μαζί του όπως αποφεύγετε το δηλητήριο του φιδιού…Ορθόδοξος είναι ο ποιμένας και δεν ακολουθεί την αιρετική φατρία; Υποταχτείτε σε αυτόν σαν να κάθεται στη θέση του Χριστού.» «Φύγε» λέει ο Μ. Φώτιος, και όχι: «αν θέλεις φύγε»! Ούτε «ρώτα τον Επίσκοπό σου» λέει, ούτε «περίμενε την Σύνοδο να αποφασίσει» λέει, αλλά μόνο «φύγε» από τον «λύκο» επιτάσσει.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ
Λέτε ότι ο κ.Θεόκλητος δεν διδάσκει αιρετικά.
Απάντηση.
Ο κ. Θεόκλητος δεν διδάσκει ο ίδιος αιρετικά άλλα διαφημίζει την αίρεση με τα λόγια και τα έργα του, διαφημίζοντας τον αρχηγό της αίρεσης κ. Βαρθολομαίο.
Ο κ. Θεόκλητος ή δεν ξέρει τι είναι ο κ. Βαρθολομαίος (και ο Οικουμενισμός), ή δεν θέλει να ξέρει ή ξέρει και κάνει ότι δεν ξέρει ή ξέρει και συντάσσεται μαζί του.
Ότι κι αν συμβαίνει από τα παραπάνω σιωπά, δεν ελέγχει, δεν ομολογεί την Αλήθεια, προβάλλει τον αιρεσιάρχη και καταδιώκει δυό-τρεις φτωχούς ιερομονάχους που προσπαθούν με νύχια και με δόντια να κρατήσουν αναμμένο το καντηλάκι της Ορθοδοξίας από την χολεριασμένη αναπνοή των ψευδοποιμένων. Ότι κι αν συμβαίνει από τα παραπάνω τον καθιστούν ανάξιοτου υπουργήματος του.
Αν ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος λέει: «Όχι μόνο αυτοί που φθείρουν την πίστη με κακή διδασκαλία, για την οποία ο Χριστός απέθανε, θα πάνε στο πυρ το άσβεστο, αλλά και οι ακροατές αυτού» πόσο ψευδοποιμένας είναι ο κ.Θεόκλητος που όχι μόνο είναι ακροατής του αιρεσιάρχη Βαρθολομαίου, άλλα τον προβάλλει ,τον εκθειάζει, τον σέβεται και προτρέπει το ποίμνιο να τον ακολουθεί με εμπιστοσύνη γιατι είναι πράγματι «παναγιότατος»;
Αν κάποιος είχε έναν φίλο παιδεραστή και τον προέβαλλε στους άλλους με τα καλύτερα λόγια δεν θα είχε ευθύνη και συνέργεια στο έγκλημα; Ακόμα και οι κοσμικοί νόμοι θα κόλαζαν έναν τέτοιον «διαφημιστή», ως συνεργό και υποθάλποντα του εγκλήματος. Κι εσείς πιστεύετε ότι είναι ανεύθυνος ενώπιον Θεού και ανθρώπων ο κ.Θεόκλητος διδάσκοντας σεβασμό και υπακοή στο μεγαλύτερο «φίδι» και «λύκο» όλων των αιώνων, κ. Βαρθολομαίο;
Η προβολή του κύρους και της αξίας του κ.Βαρθολομαίου από τον κ. Θεόκλητο οδηγεί μοιραία το ποίμνιο στο να πιστεύει και να εμπιστεύεται το κήρυγμα του κ. Βαρθολομαίου. Ποιό όμως είναι το κήρυγμα του; Ας δούμε όμως μερικά αποσπάσματα από τα βοθρολύματα του κηρύγματος του:
¨ .. και οι Μουσουλμάνοι θα πάνε στον παράδεισο!
¨ …και οι άλλες θρησκείες σώζουν τον άνθρωπο!
¨ …και ο Ιουδαϊσμός είναι ευλογημένος!
¨ …και οι λεσβίες παπαδίνες των Αγγλικανών ενεργούν τα Μυστήρια!
¨ …και οι αγιομάχοι Προτεστάντες μεταδίδουν Άγιο Πνεύμα!
¨ …και οι παπικοί που πιστεύουν σε δύο θεούς σώζουν τον άνθρωπο!
¨ …και οι Μονοφυσίτες που δεν πιστεύουν ότι ο Χριστός είναι Θεός είναι «Ορθόδοξοι»!
Και είναι τα παραπάνω ασήμαντα κ. Σωτήριε;
Μήπως δεν αποτελούν την πλήρη και απόλυτη βλασφημία του έλευσης του Ιησού Χριστού στη γη και την ακύρωση όλης της διδασκαλίας και του βιώματος της Ορθοδοξίας;
Ο κ. Θεόκλητος -και οι συν αυτώ- λοιπόν ασκούν μονίμως, όχι μόνο σιωπή, απουσία ελέγχου και ομολογίας απέναντι στον αντιπρόσωπο πασών των αιρέσεων κ.Βαρθολομαίο, άλλα και τον στηρίζουν με κάθε τρόπο. Όμως η αποφυγή ομολογίας δια της σιωπής, ήταν κατά τον Μ.Βασίλειο πλήρης αιτία να διακόψει την κοινωνία από τους επισκόπους φίλους του Ευστάθιο και Εύιππο. Η λεκτική διατύπωση και ομολογία της Πίστης είναι αναγκαιότητα που όρισε ο Κύριος και διακήρυξαν οι Άγιοι. «Η λεκτική συμφωνία με την αίρεση αποτελεί προσχώρηση σε αυτήν». Μετά δε τη πρόσφατη ψευδοσύνοδο του Κολυμπαρίου έχουμε και «συνοδική» γραπτή δήλωση προσχώρησης στην αίρεση.
Κατά τον Μ. Βασίλειο, λογίζεται ότι κοινωνεί κανείς με την αίρεση, ακόμα και στην περίπτωση που, ναι μεν δεν συνεργάζεται, ναι μεν δεν συμφωνεί με την αίρεση που διδάσκεται, αλλ’ όμως, ενώ γνωρίζει το κακό που γίνεται, εφησυχάζει και δεν ελέγχει. Επίσης διδάσκει: «Να προσέχουμε τον εαυτό μας μην τυχόν ποτέ δικαιώσουμε τον ασεβή με λόγια ή έργα… ο υπερασπιστής των κακών και ο προβάλλων τις άτοπες πράξεις, αυτός είναι ο λέγων “το πονηρόν καλόν” του προφήτου Ησαΐα… όχι μόνο οι ποιούντες τα κακά αλλά και οι έχοντες την ίδια θέληση με αυτούς [είναι ένοχοι]». Και στις Παροιμίες διαβάζουμε: «Όποιος κρίνει τον άδικο ως δίκαιο και τον δίκαιο ως άδικο είναι σιχαμερός για τον Θεό». Και ο Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης γράφει: « Και τούτον εστι πάντων δεινότατον, όταν η κακία επαινήται και μηδέ κακίαν είναι νομίζεται [δεν εκλαμβάνεται ως κακία]».
Ο Μ. Αθανάσιος επίσης στηλιτεύει την σιωπή: «Είναι δίκαιο να αγανακτήσετε γιατί αν αυτά αντιμετωπιστούν δια της σιωπής θα επεκταθεί λίγο-λίγο το κακό και στις άλλες εκκλησίες και θα κατάντήσει η διδασκαλία μας εμπόριο που πωλείται και αγοράζεται». Σε επιστολή που έστειλε στον Νεστόριο ο Άγιος Κύριλλος γράφει: «…ποιός θα μπορέσει να μας σώσει κατά την ημέρα της Κρίσεως, αν σιωπήσουμε, η ποιά απολογία θα βρούμε αφού τηρήσαμε τοσο μακροχρόνια σιωπή απέναντι στους δυσεβείς λόγους σου εναντίον Του;»…. «Όταν αδικείται η πίστις προς τον Θεό, ας παύσει ο σεβασμός προς τους γονείς ως αβάσιμος και επισφαλής, ας μένει δε αργός ο νόμος της φιλοστοργίας προς τα τέκνα και τους αδερφούς. Ας είναι τότε λοιπόν για τους ευσεβείς τιμιώτερος ο θάνατος από την ζωή». Και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει : «Όταν οι Θείοι νόμοι υβρίζονται και εμείς διατελούμε εν σιγή και αδιαφορία, τότε, η κόλαση μας περιμένει». «Η σιωπή είναι μέρος της συγκαταταθέσεως» κατά τον άγιο Θεόδωρο Στουδίτη.
Λοιπόν, η σιωπή σε θέματα πίστεως είναι αποδεικτική του φρονήματος. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει: «Όστις μίαν συλλαβήν παραβή η κάμη εν νεύμα κατά της πίστεως αρνητής γέγονεν».
Τα ίδια σημειώνει και ο Ιερός Χρυσόστομος: «Το συγκατακρύπτειν αμαρτίαν συγκατασκευάζειν εστιν του θανάτου» [το να σιωπάς στην αμαρτία είναι ίδιο σα να συμβάλεις στον θάνατο αυτού που αμαρτάνει]. «Ακούστε τα αυτά εσείς που κάνετε αγάπες μαζί τους [εννοεί τους αιρετικούς] πως θα ξεφύγετε από την τιμωρία που έρχεται πάνω σας, όσοι μολύνεστε μαζί μ’ αυτούς τρώγοντας και πίνοντας; Πως τολμάτε να προσέρχεστε στα θεία και φρικτά μυστήρια του Χριστού; Η μήπως δεν ακούσατε τον μακάριο Παύλο που βοά, ότι «ου δύνασθε τραπέζης Κυρίου μετέχειν και τραπέζης δαιμονίων» (Α’ Κορ. 10.21) … Και συνεχίζει: «Φύγετε μακριά από αυτούς και μην έχετε επαφή με την ακαθαρσία. Άραγε θα σας πείσουμε; η μήπως μάταια κοπιάζουμε και μιλάμε στον αέρα; Πλην όμως γι’ αυτούς που θέλουν και ενδιαφέρονται να μάθουν τον λόγο και να τον εφαρμόσουν, δεν θα ραθυμήσω, ούτε θ’ απομακρυνθούμε από τα λόγια του Παύλου. Θα τα ξαναπώ και ακούστε, «Μη γίνεσθε ετεροζυγούντες απίστοις. Τις γαρ κοινωνία φωτί προς σκότος;». Και πότε γίνεται αυτό; «Συγκοινωνεί κανείς με την αμαρτία του άλλου, αν γνωρίζει την ανομία του και ησυχάζει [δηλ. σιωπά] και δεν τον ελέγξει». Και αν δεν μπορώ να τον ελέγξω; «Κι αν δεν μπορείς να τον διορθώσεις πρέπει όμως να μην συγκοινωνείς στην αμαρτία του με φιλία και συναναστροφή».
«Οι Σύνοδοι και οι άλλοι Πατέρες ορίζουν ότι αυτών που αποστρεφόμαστε το φρόνημα πρέπει να αποφεύγουμε και την κοινωνία» διδάσκει ο Μ. Αθανάσιος
.
ΤΡΙΤΟΝ
Αναφέρατε τον π. Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο που γράφει για την μνημόνευση του Μ. Φωτίου προς τον πάπα Ιωάννη Η΄και τα καλά του λόγια που ο Φώτιος έγραψε προς αυτόν, τάχα ως απόδειξη «οικονομίας» και αγάπης που επέδειξε η Εκκλησία.
Εδώ το ολίσθημα σας είναι παταγώδες.
Δεν έχουν έτσι τα πράγματα.
Στη Σύνοδο του Αγίου Φωτίου (879/880) στην Κωνσταντινούπολη συμμε-τείχαν και εκπρόσωποι του Πάπα. Ήταν μία επιτυχημένη Ενωτική Σύνοδος και στα συμπεράσματα της Συνόδου, συμφώνησαν και οι εκπρόσωποι του Πάπα! Η Σύνοδος αυτή είναι εκείνη που ανάμεσα στα άλλα αποκατέστησε την ενότητα της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης με τις Εκκλησίες της Παλαιάς Ρώμης –ενότητα που είχε διασπαστεί από την αυθαίρετη παρέμβαση των παπών της Ρώμης στη ζωή της Ανατολικής Εκκλησίας, και κατέγραψε την κανονική και θεολογική βάση για την Ένωση της Εκκλησίας στην Ανατολή και την Δύση, μέσω του «Όρου» της. Με τον «Όρο» αυτής της Συνόδουαπορρίφθηκε η κακοδοξία του Filioque ακόμα και από τους παπικούς αντιπροσώπους. Οι παπικοί αντιπρόσωποι στη Σύνοδο έφτασαν στο σημείο να αναφωνήσουν: «Ει τις αυτόν [τον Φώτιο] ουκ έχει Πατριάρχην Άγιον και την μετ αὐτοῦ κοινωνίαν ουκ ασπάζεται, έστω η μερίς αυτού μετά του Ιούδα και μη συγκαταλέγεται όλως μετά των Χριστιανών». Τα εκπληκτικά αυτά συμπεράσματα της Συνόδου έγιναν αποδεκτά και από τον Πάπα Ιωάννη Η΄. Να, λοιπόν, γιατί ο Μ. Φώτιος προσφωνούσε δικαίως με τόσο καλά λόγια τον Πάπα Ιωάννη, κι όχι βέβαια λόγω μίας τάχα «οικονομίας» που τώρα κάποιοι (όπως παλαιότερα ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος) κατασκευάζουν για να δικαιολογήσουν τις προδοτικές τους «οικονομίες». Η Ορθόδοξη «οικονομία» επιβάλλει κατά τον Γρηγόριο τον Θεολόγο: «Μη το αλλότριον προσλαμβάνοντες το ημέτερον φθείροντες, ο κακών όντως εστίν οικονόμων».Δηλαδή: «Να μην αποδεχόμαστε το ξένο, φθειροντες το δικό μας, γιατί αυτό είναι χαρακτηριστικό κακών οικονόμων». Όταν η «οικονομία» προσέβαλε τον χώρο του δόγματος, η Ορθοδοξία πάντα την απέρριπτε. Μόνο οι εξ Ορθοδόξων αιρετικοί και φιλοαιρετίζοντες την αποδέχονταν.
ΤΕΤΑΡΤΟΝ
Γράψατε τέλος για το σχίσμα των Ιωαννιτών στα χρόνια του ιερού Χρυσοστομου για να δείξετε εμφατικά ότι δεν πρέπει να σχίζουμε την Εκκλησία. Το σχίσμα αυτο ο ιερός πατήρ πράγματι ήθελε να το αποσοβήσει γιατί δεν είχε αιτία την αλλοίωση της Πίστης και των δογμάτων ή κάποιο άλλο ουσιώδες ζήτημα που αφορούσε την σωτηρία των ανθρώπων άλλα είχε σαν αιτία μια προσωπική αδικία που έγινε σε βάρος του. Το ότι το αναφέρετε για να μας διδάξετε να καθόμαστε φρόνιμοι έναντι των κακόδοξων ποιμένων ή να μας φοβίσετε ότι διατελούμε σε πλάνη δείχνει ότι δυό γαϊδουριών άχυρα δεν μπορείτε να ξεχωρίσετε.
(Σημ. οι πηγές και οι παραπομπές των τεκμηρίων που παράθεσα είναι στη διάθεση σας).
